ملاحظات بیمارهای قلبی - عروقی در ایران

براساس آمارهای جهانی 29 درصد علل مرگ و میر در کل دنیا مربوط به بیماری‌های قلبی -عروقی است.

 هر چند مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی، بیشتر در مردان مشاهده می‌شود اما همه زنان و مردان بزرگسال در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.بیش از نیمی از بیمارانی که دچار حملات قلبی می‌شوند، پیش از رسیدن به بیمارستان جان می‌سپارند...

بیماری‌های قلبی در کشورهایی که درآمد متوسط و پایین دارند، بیشتر گزارش می‌شود سیگار و اختلالات چربی‌های خونی هنوز مهم‌ترینعوامل خطرساز ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی شناخته می‌شود و...

در سال‌های اخیر تحقیقات وسیعی برای بررسی علل و زمینه‌های بیماری‌های قلبی در 55 کشور جهان از جمله ایران صورت گرفته است.

 شیوع بالای بیماری‌های‌ قلبی در ایران

این جمله هرچند تکراری است، اما جای تامل دارد. «بیماری قلبی - عروقی نخستین علت مرگ‌و میر در کشور به شمار می‌رود.»

موضوع وقتی بیشتر جای نگرانی دارد که این آمار را نیز در ادامه جمله بیفزاییم که نزدیک به 40 درصد علت فوت جوانان در کشور به دلیل بیماری‌های قلبی - عروقی است که این آمار به سرعت در حال افزایش است.

باز نگاهی به آمارها داریم: 22 درصد علت بیماری‌های قلبی، کم‌تحرکی در زنان و مردان است. با توجه به آمار نسبتاً بالای جمعیت جوان در کشور که حدود 50 درصد سن زیر 30 سال دارند و افزایش سن این گروه و به دنبال آن افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی -عروقی از یک سو و از دیگر سو، الگوهای نامناسب غذایی، سال به سال بر تعداد مبتلایان به بیماری‌های قلبی - عروقی در کشور افزوده می‌شود.

 تا 20 سال آینده نزدیک به یک‌چهارم کل دنیا از دخانیات استفاده می‌‌کنند تا جایی که در سال 2020 میلادی دخانیات مهم‌ترین علت مرگ و ناتوانی در جهان محسوب می‌شود بیشتر این افراد سیگاری، در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌‌کنند.

سیگار عمده‌ترین عامل خطرساز

دکتر محمدرضا محمدحسنی فوق‌تخصص قلب و عروق و دبیر همایش سراسری تازه‌های قلب و عروق می‌‌گوید:  مصرف سالانه سیگار در کشور 54 میلیارد نخ است که 21 میلیارد نخ آن وارد می‌شود و بقیه آن تولید داخل است.

 وی می‌افزاید: براساس مطالعات صورت گرفته 10 میلیون نفر در کشور سیگار می‌‌کشند.
سالانه هزار و 460 میلیارد تومان صرف خرید و مصرف سیگار شده و سه برابر این هزینه برای درمان بیماری‌های ناشی از دخانیات مصرف می‌شود.

یک میلیارد نفر از ساکنان کره زمین اضافه وزن دارند

چاقی و افزایش وزن نیز از جمله موارد تهدید‌کننده سلامت قلب و عروق به شمار می‌رود. به گفته دکتر محمدحسنی 300 میلیون نفر در جهان به معضل چاقی و یک میلیارد نفر به مشکل افزایش وزن گرفتارند. دوسوم مردان و زنان بالای 20 سال دچار درجاتی از چاقی یا اضافه ‌وزن هستند.

21 درصد بیماری‌های قلبی در دنیا به دلیل افزایش وزن تشخیص داده می‌شود. چهار میلیون نفر در کشور مبتلا به دیابت هستند.

اختلالات چربی و فشار خون بالا نیز سلامت قلب، را تهدید می‌کند. نزدیک به یک‌چهارم افراد بالغ دچار بیماری پرفشاری خون می‌شوند که به دلیل بی‌علامت بودن نیمی از آنان از بیماری خود اطلاعی ندارند.

به گفته دکتر محمد‌حسنی بیماری‌های قلبی از جمله قابل پیشگیری‌ترین بیماری‌های غیرواگیر هستند که به راحتی با تحرک کافی، الگوی تغذیه مناسب، خودداری از مصرف دخانیات و کنترل فشار، قند و چربی خون قابل پیشگیری هستند.

هشدار در مورد بیماری‌‌‌های قلبی

دکتر سید شهاب‌الدین صدر رئیس سازمان نظام پزشکی کشور نیز در مراسم گشایش این همایش در مورد وضعیت بیماری‌‌‌های قلبی–عروقی هشدار داد.

وی بیماری آترواسکلروز (گرفتگی عروق قلب) را از شایع‌ترین علل بیماری‌های قلبی برشمرد که این آمار توجه ویژه سیاستگزاران بهداشتی کشور را به پیشگیری و کنترل بیماری‌های رشته قلب و عروق می‌طلبد.

 *تکنیک‌های جدید درمان بیماری‌های قلبی

در این همایش کارگاهی به نام «اکوکاردیوگرافی» پیشرفته برگزار شد. اما منظور از اکوکاردیوگرافی چیست و چه کاربردی در درمان‌های نوین بیماری‌های قلب و عروق دارد؟

دکتر مسعود قاسمی متخصص بیماری‌های قلب و عروق و رئیس این همایش در مورد مفهوم «اکوکاردیوگرافی» می‌گوید: منظور از این روش تشخیص بیماری‌های قلبی از طریق امواج ماورای‌صوت است.

وی با اشاره به اینکه این رشته از جمله رشته‌های فوق‌تخصصی به شمار می‌رود یادآور شد: در این کارگاه آخرین روش‌های تشخیص بیماری‌های قلبی به کمک امواج ماورای‌صوت مورد بحث و تبادل‌نظر متخصصان قرار گرفته است.

"سی‌تی‌اسکن MSCT64 "دستاورد جدیدی دیگری در زمینه تشخیص بیماری گرفتگی رگ‌های قلب از طریق تصویربرداری رادیولوژیک است.

در گذشته تنها آنژیوگرافی روش مطالعه شریان‌های قلبی بود اما در حال حاضر روش «سی‌تی‌اسکن» به کمک تصاویر این امکان را به پزشک می‌دهد تا با تشخیص به موقع، اقدامات درمانی لازم را به کار گیرد.

بیمارانی که در گذشته مورد عمل باز قلب قرارگرفته‌اند یا در آنژوپلاستی از «استنت» (لوله فنری ظریف با جدار مشبک برای باز نگه‌اشتن رگ) برای آنان استفاده شده است، به دلیل برخی علایم نیازمند ارزیابی نتیجه درمان هستند.

از جمله مواردی که در این همایش مطرح شد «سندرم حاد قلبی» بود. همچنین آخرین روش‌های درمان‌های دارویی و آنژوپلاستی اورژانس در انفارکتوس حاد قلبی و تاثیر داروهای جدید ضدپلاکت و ضدانعقاد در این زمینه بررسی شد

دکتر قاسمی در این زمینه می‌‌گوید: در طول دو سه سال اخیر بسیاری از بیماران مبتلا به بیماری‌های مادرزادی قلب از دو گروه ASD (نقص دیواره بین دو دهلیز قلب) و VSD (نقص دیواره بین دو بطن قلب) به ویژه گروه اول، به علاوه PDA (بازماندن مجرای شریانی) در ایران توسط متخصصان قلب «اینترونشنال» و توسط متخصصان قلب کودکان درمان شده‌‌اند.
وی روش درمانی به طریق بسته - بدون جراحی و از طریق جاسازی وسیله‌ای به نام چتر (Umbrella) داخل قلب از طریق ورید پا را از دیگر موفقیت‌های متخصصان کشور برشمرد.

 دکتر محمد‌حسنی در مورد به‌کارگیری سلول‌های بنیادی در درمان بیماری‌های قلبی می‌گوید: در این همایش سمپوزیوم ویژه‌ای در این زمینه برگزار شد و دو نفر از صاحبنظران این رشته از کشور آمریکا در این زمینه با متخصصان داخل کشور به بحث و تبادل نظر پرداختند.

در دو سال اخیر در کشور این روش درمانی در قالب چند طرح تحقیقاتی به طور موفقیت‌آمیز روی تعدادی بیمار مبتلا به بیماری‌های پیشرفته قلبی انجام شده که امید می‌رود در آینده نزدیک این روش درمانی بتواند به روش درمانی متداول برای بیماران قلبی تبدیل شود.

یکی از توصیه‌هایی متخصصان قلب در این همایش تشخیص به موقع بیماری‌های قلبی در کودکان بود. به عقیده او متخصصان در صورت تشخیص به موقع بسیاری از بیماری‌‌‌های قلبی قابل درمان خواهد بود در غیر این صورت فرصت درمان برای همیشه از بین خواهد رفت.

در میزگرد مقایسه روش‌های آنژیوپلاستی عروق قلب با جراحی قلب باز پزشکان متخصص جراحی قلب باز و متخصصان اینترونشنال (مداخله‌گر) قلب به بحث و تبادل نظر پیرامون مقایسه درمان‌‌ها در بیماران مبتلا به دیابت و مقایسه درمان‌‌ها در بیمارانی که بیش از یک رگ تنگ دارند و یا تنگی در رگ اصلی چپ آنان وجود دارد (Main Left) نقش تشخیص و درمان به موقع تنگی عروق «کاروتید» پیش از جراحی قلب باز و همچنین آنژیوپلاستی، میزگرد تشخیص و درمان (اختلال ریتم) آریتمی دهلیزی از نوع فیبریلاسیون و آخرین دستاوردها در زمینه بی‌نظمی ضربان قلب با منشا دهلیزی از نظر دارویی و الکتروفیزیولوژی پرداختند.

"بیهوشی آماده" (Stand by) در حین آنژیوپلاستی بیماران دچار تنگی عروق قلب که در صورت بروز هر گونه حادثه، اورژانس به منظور جراحی قلب باز بیماران را آماده نگه می‌دارد و نیز ارزیابی آخرین روش‌های بیهوشی جراحی قلب و مراقبت‌های ویژه آن در بخش مراقبت‌های ویژه قلب باز (Luc) نیز از دستاوردهای دیگر این همایش سه روزه بود.

یکی از شایع‌ترین علل سنکوپ اختلالات ریتم قلب است. در این حالت بیمار به طور ناگهانی دچار تندی یا کندی بیش از حد ضربان قلب می‌شود. در مواقعی که ضربان قلب کند می‌شود تکافوی خون‌رسانی به مغز را نمی‌دهد و بیمار به سنکوپ دچار می‌شود.

 دکتر قاسمی در این زمینه می‌‌‌گوید: سنکوپ بر اثر اختلال در انبساط یا انقباض به موقع سیستم وریدی به وجود می‌آید. به عبارتی سنکوپ در شرایطی خاص اتفاق می‌افتد و سبب انبساط سیستم وریدی می‌شود، در این حالت خون کمی به قلب بازمی‌گردد این نوع سنکوپ، سنکوپ «وازوواگال» (vasovagal)نام دارد.

وی می افزاید: «پیس میکر» یا "ضربان‌ساز" سه حفره‌ای وسیله دیگری است که به دنبال گسترش بهره‌گیری از آن طی دو سه سال اخیر بیمارانی که دچار اختلالات ریتم کشنده یا خطرناک قلب هستند پس از تعبیه این دستگاه در بدنشان مشکل آریتمی آنان حل می‌شود.

 به گفته دکتر قاسمی این دستگاه که در جدار سینه و زیرپوست کار گذاشته می‌شود با تشخیص ضربان آریتمی و ایجاد شوک در زمان مناسب نامنظمی ضربان قلب را بهبود می‌بخشد.