به گزارش خبرنگار واحد مرکزی خبر؛ در ابتدای این نشست جمشید پژویان اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: به نظر من اصطلاح جراحی بزرگ برای هدفمند کردن یارانه ها نام کوچکی است و بهتر است اصطلاح زندگی مجدد به اقتصاد ایران بر روی این طرح گذاشته شود.
وی سؤال خود را این گونه مطرح کرد: آقای رئیس جمهور، شما و تیم طراح لایحه هدفمند کردن یارانه ها چگونه توانستید از روش اقتصادی تان در دور نخست ریاست جمهوری تغییر جهت دهید؟ و دیگر اینکه آیا به لایحه هدفمند کردن یارانه ها پایبند خواهید بود؟
رئیس جمهور پاسخ داد: تعبیری که شما به کار بردید تعبیر قشنگ تری است چون جراحی بزرگ ممکن است این نگرانی را به وجود آورد که باعث درد و خونریزی در اقتصاد خواهیم بود در حالی که اصطلاح زندگی مجدد، بالندگی را برای اقتصاد به همراه خواهد داشت.
آقای احمدی نژاد گفت: همه باید همراهی کنند تا یک طرح اقتصادی بزرگ موفق شود.
رئیس جمهور با بیان اینکه من تناقضی در مواضع اقتصادی دولت های نهم و دهم نمی‌بینم افزود: بر اساس برنامه توسعه سود تسهیلات مبادله ای باید به زیر 10 درصد می‌رسید و دولت این موضوع را دنبال می کرد و این یک دستور قانونی است.
احمدی نژاد گفت: اجرای این طرح از ابتدا در برنامه های دولت بود و خود این طرح نیز جزو احکام قانون هم هست.
رئیس جمهور افزود: بعضی ها اصرار داشتند در سال اول اجرای آن شروع شود و بعضی هم به حق نگرانی داشتند و می‌گفتند هنوز جزئیات کار و آثار تغییرات تند در یارانه ها را در اختیار نداریم و لازم است مطالعه شود.
آقای احمدی نژاد گفت: شاید از همان دو، سه ماه نخست دولت نهم کلید این کار زده شد و شورای راهبردی، هدفمند کردن یارانه‌ها را جزو دستورهای خود قرار داد.
رئیس جمهور افزود: کمیته‌های زیرمجموعه تشکیل و مطالعه کامل انجام شد و در این مسیر تجربیات کشورها و بخش های اقتصادی خودمان و نیز 50 سال تغییرات اقتصادی در کشورمان مورد مطالعه قرار گرفت و در نهایت تصویر نسبتاً روشنی از هدفمند کردن یارانه‌ها و آثار آن به دست آمد.
آقای احمدی نژاد با بیان اینکه سپس این موضوع به لایحه تبدیل شد گفت: البته طبق برنامه چهارم توسعه نیازی به تبدیل شدن به لایحه نبود اما بعضی دوستان مایل بودند لایحه داده شود و چون نیاز به وفاق مشترک برای این امر مهم بود دولت استقبال کرد.
رئیس جمهور تصریح کرد: البته این حرف کاملاً درست است که نفس کلیات نمی تواند تصویر روشنی از آینده بدهد هر چند همین هم گامی به جلوست و باید از نمایندگان تشکر کرد.
آقای احمدی نژاد گفت: جزئیات بسیار مهم است و باید قانون روان با انعطاف بالا داشته باشیم.
رئیس جمهور با بیان اینکه دولت در اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه ها محکم و مصمم است افزود: اگر قانون هدفمند کردن یارانه ها از انعطاف پایینی برخوردار باشد ممکن است مشکلاتی در اقتصاد به وجود آید.
دولت باید بر اقتصاد نظارت عمومی داشته باشد
رئیس جمهور در ادامه گفتگوی تلویزیونی با کارشناسان گفت: اقتصاد را باید مردم اداره کنند و دولت باید بر اقتصاد نظارت عمومی داشته باشد و مسیر را نشان دهد.
احمدی نژاد افزود: البته در شرایط بحران اقتصاد جهانی ممکن است دولت به طور مقطعی دخالت کند.
در ادامه دکتر جمشیدی‌ها رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران از رئیس جمهور پرسید: اگر فردا لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها تصویب و به مردم یک امکان اقتصادی داده شود اما زیرساخت ها قدیمی باشد آیا تغییری رخ خواهد داد؟
رئیس جمهور در پاسخ گفت: اصلاح ساختارها یکی از اهداف مهم لایحه هدفمند کردن یارانه هاست.
احمدی نژاد عدالت، بهینه سازی، تخصیص منابع، جلوگیری از اسراف و اصلاح ساختارها را چهار هدف عمده هدفمند کردن یارانه‌ها بیان کرد و افزود: اکنون منابع به طور عمومی توزیع می‌شود اما آیا همه مردم یکسان از آن بهره مند می‌شوند؟
رئیس جمهور اضافه کرد: اکنون دهک دهم سی برابر دهک اول از این منابع بهره مند می‌شود که این بی عدالتی است و موجب برخی ناهنجاری ها می‌شود.
احمدی نژاد گفت: تخصیص منابع نیز اکنون درست نیست چون ارزش‌ها واقعی نیست و سبد مصرف مناسبی نیز وجود ندارد.
رئیس جمهور افزود: اگر یارانه‌ها را اصلاح کنیم به تخصیص بهینه منابع کمک کرده‌ایم.
وی گفت: ما چند برابر کشورهای مشابه مصرف می‌کنیم که این مسئله نیز با هدفمند کردن یارانه ها اصلاح می‌شود.
احمدی نژاد افزود: توزیع عمومی رایانه ها موجب تورم می شود و مدیریت‌ها را از حالت تعادل خارج می‌کند و اجازه نمی‌دهد مدیریت کارآمد شکل بگیرد.
جمشیدی‌ها از رئیس جمهور پرسید: آیا هدفمند کردن یارانه‌ها تنها راه است و آیا نمی‌توانستیم سیستم‌ها را اصلاح کنیم؟
دکتر پژویان عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و اقتصاددان در پاسخ به جمشیدی‌ها گفت: شما زمانی بهینه سازی در مصرف را انجام می‌دهید که علامتی ببینید و دولت باید این علامت را بدهد.
وی افزود: هدف مصرف و تولید باید اصلاح قیمت‌ها باشد.
جمشیدی‌ها در پاسخ گفت: شما یک متغیر را در مصرف در نظر گرفته‌اید، در صورتی که متغیرهای زیادی وجود دارد که یکی از آنها فرهنگ است.
رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران افزود: رسانه‌ها و به طور مشخص رسانه جمعی ما زندگی مصرفی را تبلیغ و تصویری از زندگی اشرافی را ارائه می‌کنند و در این حالت تغییر قیمت به تنهایی مؤثر نیست و رسانه باید آموزش بدهد.
رئیس جمهور در ادامه با بیان اینکه در شورای راهبردی، کمیته اجتماعی و فرهنگی مسئولیت بررسی تبعات اجرای هدفمند کردن یارانه‌ها را بر عهده دارد گفت: متولی فرهنگ فقط صدا و سیما نیست اما نقش آن مهم است، البته این حرف نیز درست است که نمی‌توان دو رویکرد متناقض را همزمان در کشور جلو برد.
احمدی نژاد افزود: وقتی قیمت‌ها واقعی شود، توجیه سرمایه گذاری پیدا می‌شود.
وی گفت: در بخش نان اکنون حدود 8 درصد بعد از تولید هدررفت وجود دارد اما همزمان از منابعی که به عنوان یارانه می‌دهیم نیز بیش از 30 درصد هدر می رود چون روابط ناصحیح شکل می‌گیرد.
احمدی نژاد افزود: ما محاسبه کردیم که اگر از این 30 درصد بخشی به نانوایی برگردد آنگاه می‌تواند تجهیزات خود را تعویض کند و کیفیت نان را بالا ببرد.
رئیس جمهور گفت: الآن برخی نانوایی‌ها حتی نمی‌توانند هزینه کارگر خود را پرداخت کنند.
احمدی نژاد افزود: در بعضی از بخش‌های تهران آرد یارانه‌ای حذف شد که افزایش تقاضا برای ساخت نانوایی و سرمایه گذاری را در پی داشت.
وی گفت: در ظاهر قیمت نان بالا رفت اما کیفیت نان بهتر و فروش نیز بیشتر شد.
محور مذاکرات با پنج به علاوه یک حول بسته پیشنهادی ایران است
رئیس جمهور در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه دور بعدی مذاکرات ایران با کشورهای پنج به علاوه یک را در موضوع هسته‌ای چگونه ارزیابی می‌کنید گفت: این مذاکرات حول بسته پیشنهادی ایران خواهد بود و در این باره تفاهم شده است.
آقای احمدی نژاد نشست اخیر ژنو را مثبت خواند و افزود: البته افراد آزادند مواضع خود را بگویند و مسئولان مختلف در کشورهای فرانسه، انگلیس و آمریکا نیز دیدگاههای گوناگونی دارند اما ملت ایران منتظر دیگران نمی‌ماند و به زندگی خود می‌رسد.
رئیس جمهور گفت: به نظر می‌رسد در مذاکرات ژنو ذهنیت مشترکی پیدا شد مبنی بر اینکه اگر بناست در جهان کار مثبتی انجام شود نیازمند مشارکت، تفاهم و حرکت از موضع عدالت است.
احمدی نژاد با اشاره به اینکه ملت ایران روی حقوق و مواضع خود ایستاده است و از حقوق خود استفاده می‌کند افزود: فضای نشست ژنو مثبت بود و اگر عدالت را روی میز مذاکره بگذاریم اتفاقات بهتری هم خواهد افتاد.
رئیس جمهور گفت: تفاهم شد محور گفتگوها حول بسته پیشنهادی ایران باشد و اگر بحث‌های دیگری مطرح شود باید همه یکسان شوند چرا که گفتگو در شرایط نابرابر معنا ندارد.
احمدی نژاد افزود: فکر نمی‌کنم در مذاکرات آینده مشکلی پیش آید اما اگر کسانی بخواهند مشکلی پیش آورند موفق نمی‌شوند و اگر موفق شوند خودشان ضرر می‌کنند.
رئیس جمهور درباره بحث تحویل اورانیوم غنی شده برای رآکتور تهران گفت: این موضوع در واقع ابتکار عمل ایران بود تا به تفاهم کمک کند و راهی بود که جمهوری اسلامی ایران برای طرف‌های گفتگو باز کرد تا زمینه همکاری سازنده شکل بگیرد که اگر این همکاری شکل بگیرد روی نقاط اختلاف نیز اثر سازنده می‌گذارد و در واقع یک آزمایش است.
وی افزود: اغلب کشورهایی که حضور داشتند نیز اعلام آمادگی کردند و دوشنبه آینده، نوزدهم اکتبر کارشناسان ما با آنها گفتگو و در خصوص شرایط خرید اورانیوم به اصطلاح 20 درصد غنی شده برای رآکتور تهران که مصارف دارویی دارد بحث می‌کنند.
رئیس جمهور: هدفمند کردن یارانه‌ها مقوم توسعه بومی است
جمشیدی‌ها پرسید: آیا طرحی که شما دارید با تئوری شما در خصوص توسعه بومی ارتباط دارد؟
رئیس جمهور پاسخ داد: همه مسائل با هم ارتباط دارد اما لزوماً نمی‌توان در تصمیم گیری‌ها همه چیز را به هم ارتباط داد.
آقای احمدی نژاد گفت: گاهی می‌توان حل یک مشکل را به چند مسئله کلی ارجاع داد که قابل اندازه گیری روشن نیست اما مدیریت جهان نمی‌تواند این کار را انجام دهد و باید به سراغ عواملی برود که قابل اندازه گیری باشد و بتواند برای آنها برنامه ریزی کند.
رئیس جمهور گفت: ما فکر می‌کنیم برنامه ریزی برای تعالی بومی و متکی بر مبانی بومی می‌تواند با این طرح ارتباط داشته باشد و این طرح می‌تواند مْقَوم آن باشد.
احمدی نژاد با بیان اینکه فرهنگ بومی ما مبتنی بر مصرف بهینه بوده است گفت: 40 سال قبل پدر و مادرهای ما در مسائل اقتصادی بسیار حساب شده و دقیق عمل
می‌کردند و اینگونه نبوده است که انسان‌های عقب افتاده باشند و نتوانند فرزندان برازنده‌ای تحویل جامعه دهند.
رئیس جمهور گفت: البته سرعت پیشرفت و ابعاد پیشرفت با حالا قابل مقایسه نیست.
وی با بیان اینکه ما در فرهنگ خود تعاون، همکاری، زندگی جمعی و مساعدت و کمک به پایین دست‌ها، مبارزه با فقر و مبارزه با بی عدالتی داریم گفت: اینها عناصری است که باید در متن برنامه ریزی بومی ـ اسلامی ـ ایرانی ما دیده شود و کدام کار از این موضوع به عدالت نزدیک تر است؟ این موضوع مقوم برنامه ریزی اسلامی و ایرانی ماست.
احمدی نژاد اظهار داشت: ایرانی‌ها در طول تاریخ کسانی بودند که از علم و دانش و مدیریت به خوبی در زندگی خود استفاده می‌کردند از جمله در شهرسازی، معماری، اقتصاد، زیرساخت‌ها و تأسیسات زیربنایی؛ اما بخش مهمی از این را از دست داده‌ایم.
وی افزود: هم اکنون ما این موضوع را به بهره وری و کارآمدی تعبیر می‌کنیم و زمانی که علت از دست دادن این ویژگی ارزشمند را بررسی می‌کنیم یکی از علل اصلی آن وضع اقتصادی است که تنبل بار آورده و حساسیت‌ها را جابجا کرده و مسیرها منحرف شده است و بسیاری از چیزها در جای واقعی خود نیستند.
رئیس جمهور گفت: من دیده‌ام که در کلاس همکار محترمی زندگی خود را مقایسه کرده است با دیگرانی که دارند از این وضعیت آشفته توزیع عمومی یارانه‌ها استفاده بیشتری می‌کنند و از نظر اقتصادی در مرتبه بالاتری قرار گرفته‌اند.
وی افزود: اگر ما پایه و پیچ اصلی را تنظیم کنیم خیلی از اینها در جای اصلی خود قرار خواهدگرفت.
هدفمند کردن یارانه ها جلو اسراف آشکار را می گیرد
جمشیدی ها رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران خطاب به رئیس جمهور گفت: شما به لحاظ نظری اصطلاحات دینی را زیاد به کار می برید ولی در این طرح فقط بر اصطلاحات و مفاهیم اقتصادی تکیه دارید، چرا؟
وی افزود: این در حالی است که مردم ما همیشه بر گزاره های دینی تکیه دارند اما شما در این طرح یک متغیر اقتصادی برای تغییر رفتار شهروندان و قشرهای مختلف در این نظر گرفته اید. این مسئله به لحاظ نظری برای شما که بسیار به فرهنگ دینی علاقه دارید تناقض است.
رئیس جمهور پاسخ داد: اگر بخواهید همه معیارها و ارزش های فرهنگی را به این طرح وصل کنید حرف شما درست است، اما ما که چنین کاری نکرده ایم.
آقای احمدی نژاد افزود: ما نگفته ایم که این طرح جلو تخلفات و سوءاستفاده ها را می گیرد، ما چنین حرفی نزده ایم.
رئیس جمهور اضافه کرد: گفتیم جلو اسراف را می‌گیرد و البته نه همه اسراف را، اسراف را صفر نمی‌کند، اسراف آشکاری در حال وقوع است که این طرح جلو آن را می‌گیرد، ممکن است بعضاً کسی هم باشد که در زندگی اش اسراف کند.
ْآقای احمدی نژاد گفت: آن مطلبی که شما گفتید یعنی ترویج کسب روزی حلال که یک فرهنگ است در لایحه برنامه پنجم توسعه هم آمده و در این برنامه، اتفاقاً به این مسئله توجه شده است.
رئیس جمهور افزود: ممکن است بهترین مقررات اقتصادی هم که اجرا شود، سوء استفاده داشته باشیم و این نیست که اگر مقررات و سازوکارهای اقتصادی را بهینه یا منطقی کردیم لزوماً جلو همه سوء استفاده ها را گرفته باشیم.
آقای احمدی نژاد گفت: اهداف طرح این چهار مسئله را دنبال می کند اما بالاخره جلو بخش مهمی از اسراف و بی عدالتی ها در توزیع یارانه ها را می گیرد.
رئیس جمهور افزود: این گونه نیست که با این طرح، بی عدالتی در کل اقتصاد ما تمام شود بلکه باید برای این کار سیاست های مالیاتی ما عوض و گمرک، بانک و نظام صدور مجوزها درست و دادن فرصت ها عادلانه شود و سرمایه گذاری ها نیز هدایت گردد و علاوه بر این باید ده ها کار دیگر نیز صورت پذیرد.
وی اضافه کرد: این طرح حتماً رفتار اقتصادی را عوض می کند نه اینکه سوءاستفاده ها را درست کند، این کار نیازمند بسته ای فرهنگی در کنار این طرح است.
آقای احمدی نژاد گفت: این طرح بخشی از رفتارها را اصلاح می کند، شما نمی توانید تأثیر مقررات اقتصادی را بر رفتار اقتصادی مردم نادیده بگیرید.
رئیس جمهور افزود: مگر می‌شود این را نادیده گرفت، حتماً اثر می‌گذارد، مردم انتخاب می‌کنند.
آقای احمدی نژاد گفت: وقتی جوانی می‌بیند که دو فرصت در برابر خود دارد، در یک فرصت تلاش، اندیشه و ابتکار عمل لازم نیست، ریسک ندارد و درآمد بالایی دارد و در کنار آن فرصت دیگری است که باید ریسک کند، فکر کند و سختی‌ها را متحمل شود، ابتکار عمل داشته باشد و با رقابتی بسیار سنگین روبه‌روست؛ کدام را انتخاب می کند؟
دولت در پی اجرای عدالت است
دکتر پژویان در ادامه این گفتگوی تلویزیونی با رئیس جمهور با اشاره به مطالعه اش از لایحه هدفمند کردن یارانه ها و اینکه انتقاداتی هم به آن دارد ، گفت : انتظار من از این لایحه این است که بتواند قرص نان خیلی بزرگتری را به صورت عادلانه تر در جامعه توزیع کند.
وی گفت : ابزار چنین کاری افزایش کارایی و تولید ناخالص ملی و توزیع بهتر و عادلانه آن از طریق سیاست های اقتصادی است.
دکتر پژویان افزود : سوال این است که ارزشهای دینی چه نقشی دارند و ما چه رفتاری خواهیم داشت ؟
رئیس جمهور در پاسخ با بیان اینکه دولت بر اساس دستورات دینی اقدام به اجرای این طرح خواهد کرد، سوالی را مطرح کرد و گفت: روزانه شصت میلیون لیتر بنزین در کشور توزیع می‌شود، به نظر شما چند درصد جامعه از آن استفاده می‌کنند و با چه نسبتی.
اقای احمدی نژاد در ادامه گفت: بر اساس مطالعه میدانی صورت گرفته نزدیک به هفتاد درصد انرژی را که با یارانه سنگین توزیع می شود ، سی درصد جامعه استفاده می‌کنند و هفتاد درصد جامعه از سی درصد این یارانه بهره مند می‌شوند.
رئیس جمهور تصریح کرد: این روش، غلط و ناعادلانه است آیا شما روش دیگری پیشنهاد می‌کنید؟
دکتر جمشیدی‌ها در ادامه به رئیس جمهور گفت: رفتاری که شما و دکتر پژویان در اجرای این طرح بیان می‌کنید، رفتاری مکانیکی است.
آقای احمدی نژاد در پاسخ گفت: روزانه یک میلیون 650 هزار بشکه نفت و معادل 4 میلیون 200 هزار بشکه گاز با یارانه در کشور توزیع می‌شود و هفتاد درصد این یارانه را 30 درصد جامعه استفاده می‌کنند، آیا این عادلانه است ؟
دکتر جمشیدی‌ها در پاسخ رئیس جمهور گفت: این روش غیر عادلانه است اما به نظر من تنها راه، راه اقتصادی نیست.
رئیس جمهور در پاسخ گفت: این روندی که وجود دارد و دولت انجام می‌دهد، غیرعادلانه است.
وی افزود: ما ( فعلا) کاری به بررسی تبعات اجرای این طرح نداریم اما اجرای عدالت رفتارها را اصلاح می‌کند.
اقای احمدی نژاد با بیان اینکه آیا اجرای این طرح آثار منفی در جامعه دارد گفت: این اجرای عدالت است که وظیفه ماست و این نکته مهمی است.
رئیس جمهور افزود: البته ممکن است اگر من در موضع ایشان (دکتر جمشیدی‌ها) باشم در ذهنم کارهای دیگری بشود کرد.
وی با بیان اینکه لااقل در دو منظر با هم مشترک هستیم گفت: با اجرای این طرح دو اتفاق می‌افتد که اولین مورد این است که توزیع عادلانه می شود، توزیعی که الان ناعادلانه است.
رئیس جمهور گفت: الان این بی عدالتی در توزیع منابع یارانه در مقیاس وسیع
وجود دارد و این بی عدالتی، رفتار و اخلاق جامعه را خراب می‌کند، که اگر خراب نمی‌کرد خدا اینقدر با بی عدالتی برخورد نمی‌کرد و اگر عدالت، رفتارها را اصلاح نمی کرد، اینقدر مورد تاکید نبود و تاثیری در زندگی انسان‌ها نداشت، پس معلوم است که تاثیر دارد.
آقای احمدی نژاد تصریح کرد: دولت کار دینی می‌کند و می‌گوید که عدالت باید اجرا شود.
رئیس جمهور دومین اتفاق در پی اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها را جلوگیری از اسراف در سطح ملی و نه در سطح موضعی دانست و گفت: بالاخره اگر بهترین شرایط دینی را در کشور فراهم کنیم، عده ای هستند که تخلف و اسراف می کنند، اما با این طرح، قطعا جلوی این اسراف کلان گرفته نمی‌شود و این دو مطلب، مباحث دینی و اخلاقی است.
آقای احمدی نژاد افزود: دولت می‌خواهد کار دینی کند و نه اقتصادی، البته ظاهر و قالب این طرح اقتصادی است اما محتوایش، کار دینی است.
وی با طرح این سوال که اگر دریافت مالیات عادلانه شود، ابزار اقتصادی است یا اجرای عدالت ؟ گفت: هر نوع عمل اجتماعی دولت، قالبی دارد که بخش مهم آن قالب اقتصادی است و در این میان آیا می‌توان گفت چرا کار اقتصادی می‌کند و ما انتظار کار اجتماعی داریم؟
رئیس جمهور گفت: اگر در مناطق محروم خانه می‌سازیم، اشتغال ایجاد می‌کنیم، وام ارزان می‌دهیم و توسعه سرمایه گذاری می‌کنیم، این عمل اقتصادی است یا اجتماعی؟ قطعا این عملی اجتماعی و دینی با قالبی اقتصادی است.
وی افزود: در آن منطقه‌ای که محروم است و هیچ فرصت اقتصادی در اختیار مردم قرار نگرفته است، چه می‌خواهیم به آنها بدهیم و از چه ارزش انسانی می‌خواهیم در آنجا صحبت‌کنیم ؟
رئیس جمهور افزود: آنها ارزشهای اقتصادی دارند، اما فرصت در اختیارشان نیست و با این کارها فرصتی اقتصادی در آن منطقه در اختیارشان می‌گذاریم.
آقای احمدی نژاد افزود: عمل دولت یک کار برپایه عدالت و برمبنای اجتماعی، اما در قالب اقتصادی است.
صندوق ملی با هیأت امنای مشخص تشکیل می‌شود
وی افزود: نگرانی من این است که چه اطمینانی داریم که دولت و رئیس آن در میانه راه، زیر فشارهایی که شاید مقابل این طرح ایجاد شود بتواند با عزمی راسخ در اجرای آن بکوشد و ناگهان برای رفع این فشارها، دستورالعمل های جدیدی صادر نکند.
رئیس جمهور در پاسخ به این سؤال با اشاره به اینکه در اصلاح ساختارهای اقتصادی بسیار جدی هستیم و در این راه لایحه ای جداگانه به مجلس شورای اسلامی فرستاده ایم تا طرح تحول اقتصادی و هدفمند کردن یارانه ها به یک قانون دائمی تبدیل شود، گفت: اگر نظر شما مکانیزم بازار به طور مطلق و بدون نظارت دولت است این نظر را قبول ندارم چرا که تجربه ها، شکست این نظرها را نشان داده است.
اقای احمدی نژاد افزود: دولت باید از منافع عمومی دفاع کند و این دفاع به معنای تصدی گری اقتصادی و دخالت نیست.
رئیس جمهور گفت: منظور از دفاع دولت از منافع عمومی، نظارت است اما متأسفانه قوانین ما در این باره جامع و مانع نیست و راه در رو هم وجود دارد.
اقای احمدی نژاد با بیان اینکه آدم‌های کشور ما هم همه در یک قالب نیستند گفت: تخلف هایی در این باره وجود دارد و راه ورود بسیاری از این تخلفها در مواردی خود قانون است و قانون فرصت را برای متخلف بوجود می آورد.
وی تصریح کرد: اگر دولت در این باره بی تفاوت باشد و بر این تخلفها نظارت جدی نکند کشور دچار بحران خواهد شد.
رئیس جمهور گفت: با ابزاری که در اختیار داریم از عموم مردم در برابر افرادی خاص دفاع خواهیم کرد و اصل را هم بر این گذاشتیم که فضایی اقتصادی، رقابتی، پرتلاش و بدون سوء استفاده در کشور ایجاد کنیم.
آقای احمدی نژاد تأکید کرد: ما مخالفیم که سال به سال در باره این طرح در بودجه تصمیم گیری شود و برای همین یک صندوق ملی با هیأت امنای مشخص تشکیل خواهیم داد که کار خود را به صورت دائمی برای اجرایی کردن این طرح آغاز کند.
وی گفت: طرح تحول اقتصادی 7 سرفصل دارد.
در دقیقه 50 گفتگوی اجتماعی ـ اقتصادی و سیاسی کارشناسان با رئیس جمهور ،دکتر پژویان عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و اقتصاددان گفت: جناب آقای احمدی نژاد، نگرانی من از این طرح، انتقاد برخی به آن نیست چرا که به عنوان یک متخصص در مسایل اقتصادی می‌توانم به تمامی این انتقادها جواب دهم.
بهترین شیوه در جهان دیپلماسی عمومی است
در ادامه این گفتگو، دکتر پژویان گفت: نگران آن هستم که این ساختار دولت، دخالت در اقتصاد باشد و دولت قوه انحصاری خود را در اقتصاد حفظ کند.
آقای احمدی نژاد گفت: من هم این نگرانی را دارم و باید هم همیشه نگران باشیم این موضوع خاص کشوری مانند ما و کشورهای مشابه است که دچار این نوع دیوان سالاری هستند.
وی افزود: نظام دیوانی به دنبال توسعه اختیارات و اقتدار سازمانی خودش است و ما باید این نگرانی را داشته باشیم و به همین دلیل استادان، صاحبنظران، قانونگذاران و بنده باید مراقبت کنیم.
آقای احمدی نژاد گفت: اقتصادی که 50 تا 60 سال دولتی بوده و وجه غالب آن دخالت دولت در همه امور بوده است یک دفعه، عوض نمی‌شود.
رئیس جمهورگفت: به عنوان مثال وقتی قیمت میوه خیار بالا و پایین می شود توقع از دولت است و به قول دکتر پژویان میکروفون صدا و سیما هم به سراغ مسئولان می رود در حالیکه شاید علت اصلی آن خشکسالی یا کاشت کمتر بوده است.
وی گفت: ما باید با شیب مناسب پیش برویم تا باری که روی دوش دولت است به دوش مردم منتقل شود.
در ادامه مجری از رئیس جمهور پرسید که شما 5 بار در نشست های سالانه مجمع عمومی سازمان ملل شرکت و مواضع و دیدگاههای جمهوری اسلامی ایران و حتی بحث مدیریت جهانی را مطرح کرده‌اید، برخی موافق این رویه هستند و برخی می گویند این حضور نه تنها دستاوردی نداشته حتی هزینه بر هم بوده است و هر بار تعدادی، نشست مجمع عمومی را ترک کرده اند؟
آقای احمدی نژاد گفت: آیا ما می‌توانیم عرصه های جهانی را خالی کنیم یا اصلاً می‌شود بدون ارتباط با دیگران زندگی کنیم آیا کشور می تواند بدون ارتباط خود را بالا بکشد؟ نمی‌شود؛ بخصوص ایرانی که حرف برای گفتن دارد و ما که شیوه زندگی بهتر را ارائه می‌کنیم.
وی افزود: اگر وارد ارتباطات جهانی نشویم دیگران در امور ما دخالت می کنند و چه طور بگوییم که کار ندارند ؟!
آقای احمدی نژاد گفت: کف این دخالت آن است که قوانین، زندگی، فرهنگ، اقتصاد و سیاست را آنها می‌نویسند و مدل‌ها را آنها طراحی می‌کنند و ما باید اجرا کنیم.
رئیس جمهور افزود: حداقل مأموریت ما در تنظیم معادلات جهانی این است که فعال باشیم.
وی گفت: حداکثر ان هم این است که دیدگاههای ما بر مناسبات جهانی حاکم باشد.
اقای احمدی نژاد افزود: هم اکنون بهترین شیوه دیپلماسی در جهان دیپلماسی عمومی است و کسی می تواند دیپلماسی را جلو ببرد که افکار عمومی جهان را با خود داشته باشد و کدام تریبون بهتر از تربیون سازمان ملل است.
رئیس جمهور گفت: این تریبون جهانی است و در انجا با 7 میلیارد مردم جهان صحبت می‌کنید نه آنکه با تعدادی که آنجا نشسته‌اند و اینکه 4 تا 5 نفر بیرون می روند مهم نیست و به طور معمول هم تعدادی می روند و می‌آیند.
وی افزود: مهم آن است که از تریبون رسمی جهانی حرفی را می زنید و دنیا می‌شنود و به عنوان سند در مجمع عمومی سازمان ملل ثبت می‌شود.
مجری گفت: بحث بر سر آن است که می‌گویند قدرتهای بزرگ و تأثیرگذار جهان مجمع عمومی را ترک می‌کنند که احمدی نژاد در ادامه گفت: مهم نیست، من 4 سال حرف‌های آنان را شنیدم حرف بوش و اوباما را گوش دادم با اینکه می‌توانستم در محل اقامتم بشنوم یا متنش را بخوانم اما با حضورم خواستم حس آنان را ببینم تا منظور آنها را به دقت بفهمم.
آقای احمدی نژاد ادامه داد: می‌خواستم بگویم مشکلی در شنیدن حرف آنان ندارم.
رئیس جمهور گفت: حرف‌های امسال اوباما را ببینید بخشی از آن به دلیل آثار مواضع ملت ایران است که ما بلافاصله اعلام کردیم شما به اشتباهات قبلی خود اعتراف کردید.
وی افزود: 30 سال حرف ملت ایران این بود که رفتار دولتهای آمریکا طی این مدت غلط بوده است و اوباما در همان تریبون مجمع ان را اعلام کرد که موفقیتی برای ملت ایران است.
آقای احمدی نژاد گفت: از طرف دیگر رسانه‌های جهان را مطالعه کنید، می‌بینید که بعد از حضور نمایندگان ایران در مجمع عمومی سازمان ملل 80 درصد اخبار منتشره مربوط به مواضع ملت ایران بود و صاحبنظران گفتند که حرفی دیگر باقی نمانده است و الان هم این تحلیل ها ادامه دارد.
وی افزود: مواضع ما روشن است که از طرفی ناظر بر نابسامانی اوضاع دنیا و از طرفی نشان دادن راهی روشن است که با فطرت انسان‌ها ارتباط دارد.
آقای احمدی نژاد اظهار داشت : اثبات این موضوع که حضور ملت ایران بسیار تأثیرگذار است، سخت نیست و حتی اگر این مقدار تأثیر را هم نداشت ما موظف به حضور در مجامع جهانی هستیم تا حرف بزنیم و مواضع خود را اعلام بکنیم.
مردم در مدیریت منابع مشارکت می‌کنند
رئیس جمهور گفت: از دید ما همه علوم لازم است، هم جامعه شناسی، هم اقتصاد و هم روان شناسی؛ همه با هم می‌خواهند انسان را بالا بکشند. اقتصاددان و جامعه شناس می‌خواهند انسان و جامعه را بالا بیاورند. مهم این است که فکرها را نزدیک کنیم و کشور را بالا ببریم.
جمشیدی ها عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران از رئیس جمهور پرسید: قرار است یارانه ها به طور نقدی به مردم داده شود، خیلی ها می پرسند این پول نقدی که به دست مردم می‌دهید خانواده‌ها نیازهای متفاوتی دارند و ممکن است به جای اینکه پول را بجا مصرف کنند آن را صرف هزینه‌های دیگری کنند. آیا بهتر نبود که این پول در بهداشت صرف می‌شد یا آن را صرف انواع بیمه‌های اجتماعی می‌کردید؟
رئیس جمهور در پاسخ گفت: حرف شما درست است؛ در لایحه‌ای که تقدیم مجلس شده هر دوی آنها پیش بینی شده که بخشی از آن به صورت نقدی و بخشی هم به صورت نظام تامین اجتماعی است.
وی افزود: در لایحه هم پیش بینی شده است که به مرور از نقدی به طور کامل به سمت تامین اجتماعی منتقل شود.
آقای احمدی نژاد گفت: اما چرا هم به صورت نقدی است هم به صورت تامین اجتماعی؟ نقدی با این هدف است که مردم را در مدیریت منابع مشارکت بدهد.
رئیس جمهور افزود: این کار مهمی است که خود مردم تصمیم بگیرند و مدیریت کنند.
وی گفت: روزهای اول ممکن است این اتفاق که شما گفتید بیفتد گرچه ما حتماً باید یک پیوست فرهنگی و راهنمایی کننده مردم هم داشته باشیم وگرنه ممکن است به بخش هایی از بازار فشار بیاید یا صرف نیازهایی بشود که فکر می کرد خیلی مهم است بعد ببیند آن قدر هم مهم نیست.
رئیس جمهور افزود: اوایل ممکن است قطعاً از این اتفاقات بیفتد اما به مرور وقتی به جلو برویم مردم یاد می‌گیرند که منابعشان را چگونه مصرف کنند.
وی با اشاره به اینکه افرادی در دهک اول با متوسط ماهیانه صد هزار تومان زندگی‌شان را اداره می کنند و کسانی هم هستند که با ماهیانه سی میلیون تومان اداره می‌کنند که هر دو دارند مدیریت منابع می‌کنند افزود: باید مردم را در اصلاح مشارکت بدهیم.
رئیس جمهور گفت: پس بخشی از آن نقدی و بخشی هم نظام تامین اجتماعی است اما شیب به سمت انتقال به نظام تامین اجتماعی است.
این دولت توانایی اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها را دارد
جمشیدی‌ها از رئیس جمهور پرسید: نمایندگان موافق طرح هدفمند کردن یارانه‌ها در مجلس شورای اسلامی می‌گفتند این طرح در ماده 46 برنامه‌های سوم و چهارم توسعه آمده است، چرا این طرح آن موقع اجرا نشد و شما با چه انگیزه‌ای اجرای آن را پذیرفته اید و این ریسک و سختی را می‌پذیرید؟
رئیس جمهور در پاسخ گفت: اول باید ببینیم آیا این طرح ضرورت است یا نه، این طرح در برنامه‌های سوم و چهارم توسعه، قانون نظام جامع تأمین اجتماعی، قانون حمل و نقل به ویژه در قانون برنامه و همچنین چند قانون دیگر آمده است.
احمدی نژاد افزود: همه صاحبنظران ازجمله صاحبنظران اجتماعی گفتند که اجرای این طرح لازم است و دولتهای مختلف نیز گفتند که این کار را می خواهیم انجام دهیم.
وی گفت: دلیل اولی که وارد این کار شدیم ناممکن بودن روند فعلی بود زیرا تا چهار سال دیگر نمی شد بودجه را بست و به بن بست می‌رسیدیم.
رئیس جمهور درخصوص دلیل دوم اجرای این طرح گفت: دولت فعلی این اراده و توانمندی را در خود احساس می‌کند که می‌تواند انجام دهد، دولتهای قبل می خواستند انجام دهند اما احساس توانمندی نمی‌کردند یا شاید فکر می‌کردند نمی‌توانند تبعات اجرای آن را مدیریت کنند.
وی افزود: این دولت احساس قوی و خودباوری دارد و بیش از 20 هزار نفر ساعت برای این طرح کار کارشناسی انجام داده است.
رئیس جمهور گفت: برای این طرح، اعلام عمومی کرده‌ایم و در مکاتبه با صاحبنظران از آنان خواسته ایم که نظر خود را درباره این طرح بدهند.
احمدی نژاد افزود: خود من هزار ساعت وقت گذاشتم که این امر در دولت های قبل سابقه نداشته است که یک رئیس دولت برای اجرای یک طرح آن قدر وقت بگذارد، گوش کند، حرف بزند و سؤال و جواب کند.
وی گفت: اجرای طرح یک ضرورت است و دولت هم توانایی اجرای آن را دارد، مانند قضیه انرژی هسته‌ای که همه دوست داشتند هسته‌ای بشویم و این دولت با اتکا به قدرت ملی هسته‌ای شد زیرا هسته‌ای شدن نماد پیشرفت و عزت کشور است.
رئیس جمهور: مدیریت ما به طور توام راهبردی و لحظه‌ای است
پژویان در ادامه با بیان اینکه در برنامه های سوم و چهارم نکاتی در جهت اصلاح ساختاری مطرح شده اما این نکات به هیچ وجه انسجام این مجموعه سیاست‌ها را نداشته است و اگر اجرایی می‌شد با شکست مواجه می‌شد گفت: اینها حلقه‌های زنجیر ای هستند که باید همه به هم متصل باشند تا این مجموعه بتواند به کار خود ادامه دهد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه افزود: مجموعه سیاست‌های طرح تحول اقتصادی (یا نقشه راه توسعه اقتصادی ایران، زنده کردن اقتصاد ایران، به حرکت درآوردن موتور اقتصاد ایران) یک مجموعه سیاست است که باید با هم حرکت کند تا به نتایج مطلوب برسد.
این اقتصاد دان اضافه کرد: فرض کنید دارید علامت می‌دهید به ویژه به بخش تولید که کارآیی خود را بالا ببرید، به سمت صرفه جویی در مصرف انرژی بروید یعنی اینکه بروید سرمایه گذاری مجدد بکنید، این سرمایه مستهلک شده را بگذارید کنار و سرمایه گذاری خود را افزایش دهید.
پژویان گفت: بخش تولید برای اینکه بتواند این اعمال را انجام دهد به کمک های دولت مانند اصلاح نرخ استهلاک،کمک‌های مالیاتی و دریافت وام مناسب نیازمند است حال اگر یکی از اینها به وسیله دولت انجام نشود یا اگر قرار است به تصویب برسد مصوب نشود شما آقای رئیس جمهور در آن زمان شاهد عدم موفقیت خواهید بود بنابراین چگونه می‌خواهید اطمینان حاصل کنید که این بسته به صورت بسته اجرا خواهد شد؟
آقای احمدی نژاد در پاسخ گفت: اگر در پی اطمینان صددرصد باشیم هیچ زمانی محقق نخواهد شد.
رئیس جمهور افزود: مدیریت سیاسی یا مدیریت اجتماعی در هیچ زمانی با فرض صددرصد حرکت نمی‌کند یا خیلی کم اتفاق می‌افتد که با فرض صددرصد پیش برود زیرا صدها عامل در آن دخالت دارد که از آنها می‌توان به دولت، مجلس و ده‌ها عامل دیگر بیرونی و درونی اشاره کرد.
آقای احمدی نژاد با بیان اینکه مدیریت ما به طور توام راهبردی و لحظه ای است گفت: یعنی باید نگاهتان به نقطه هدف باشد، مسیر را انتخاب کنید اما در لحظه هم مدیریت کنید تا هر عامل جدیدی وارد شد متناسب با آن دوره تحلیل شود و بهترین تصمیم را اتخاذ کنید.
رئیس جمهور اضافه کرد: به طور طبیعی ما هم این نگرانی را داریم بالاخره ما هفت بسته تهیه کردیم در واقع هفت عنصر اصلی برای طرح تحول اقتصادی که فکر می‌کنیم تازه این اصلاح ساختار است که مردم باید بیایند و براساس آن ساختار کشور را بنا کنند.
بسته های هفتگانه دولت آماده ارائه به مجلس است
رئیس جمهور در ادامه گفت: اقتصاد را مردم باید بنا کنند تا پیشرفت حاصل شود.
وی تصریح کرد: می‌خواهیم ساختارها را اصلاح کنیم و هرکس می‌خواهد فعالیت اقتصادی کند، هم در محیط سالمی باشد و هم روندها قابل پیش بینی باشد تا بتواند برنامه ریزی کند.
آقای احمدی نژاد اضافه کرد: اما فرض کنیم ما سه تا از این بسته ها را اجرا کردیم اما بسته چهارم در مجلس تصویب نشد چه کار باید بکنیم، ما همه تلاش خودمان را برای تعامل، قانع کردن و پیش بردن انجام می‌دهیم اما فرض کنید نشد چه کار باید کرد، دنبال راه دیگری باید بگردیم چیز دیگری وجود ندارد شما چیزی به نظرتان می‌رسد؟
پژویان در سؤالی خطاب به رئیس جمهور گفت: در درجه اول از طرف دولت دوست دارم ببینم که روی این مجموعه و بسته و سیاست واقعاً کار و آماده می‌شود؟ و اختلاف زمانی میان اینها نیست.
رئیس جمهور در پاسخ گفت : بسته‌های بعدی ما و لوایح آن آماده است منتها به مجلس ندادیم، ابتدا لایحه اول را ارائه کردیم که خوشبختانه فوریت آن تصویب شد اما مراحل بررسی آن تقریباً 9 ماه طول کشید خوب ما منتظریم ببینیم چه می‌شود تا بسته‌های بعدی را بر اساس آن تنظیم کنیم.
پژویان در سؤالی از رئیس جمهور پرسید : مجلس هم آن علامت را خواهد داد که اطمینانش افزایش یابد.
اقای احمدی نژاد افزود : خوشبختانه در این زمینه اطلاع رسانی خوبی شده است و نمایندگان مجلس در جریان هستند که دولت بسته های هفت گانه‌اش را آماده کرده است و بلافاصله تقدیم مجلس خواهد کرد.
رئیس جمهور اضافه کرد: فکر می کنم لایحه بعدی ما سریع تر در مجلس رسیدگی شود چون در جلسات، بحث ها و گفتگوها، عبارات خیلی به هم نزدیک شده است.
عنادی، مجری و کارشناس سیاسی از رئیس جمهور پرسید: از شما یک سؤال خصوصی دارم و آن این است که انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری که 22 خرداد برگزار شد با حضور 85 درصدی یعنی 40 میلیون نفر از 70 میلیون ایرانی که بی سابقه بود و طبق اعلام وزارت کشور جنابعالی 24 و نیم میلیون رأی کسب کردید، به هر صورت اگر بخواهیم شفاف صحبت کنیم یک واکنش‌هایی را هم پس از 22 خرداد داشتیم الآن بعد از آن واکنش‌ها امروز هم کلیات لایحه هدفمند کردن یارانه ها تصویب شد، همچنین سفرهای استانی قرار است که شروع بشود و در واقع همان بحثی را که مطرح کردید که در خدمت مردم هستید و با قدرت و نیروی تمام می خواهید ادامه دهید، سوال من این است به عنوان یک رئیس جمهور احساستان چیست به آحاد ملت ایران چه آنهایی که به جنابعالی رأی دادند و چه آنهایی که رأی ندادند.
رئیس جمهور گفت: پاسخ قانونی بدهم یا شخصی، سپس اضافه کرد براساس قانون اساسی رئیس جمهور، رئیس جمهور همه ملت ایران است، فردی که انتخاب می‌شود متعلق به همه است.
آقای احمدی نژاد افزود: رقابت ها همیشه است، بالاخره در یک رقابت دو رئیس جمهور انتخاب نمی‌شوند بلکه یک رئیس جمهور انتخاب می شود و هر کس که انتخاب بشود معنایش این است که دیگران رئیس جمهور نیستند.
رئیس جمهور گفت: هیچ کس هم توقع ندارد صددرصد شرکت کنندگان به یک نفر رأی دهند، اینگونه اصلاً معنا ندارد، رقابت همیشه است و خود انتخابات فرصت رشد است.
انتخابات، فرصتی برای رشد، تکامل و ابراز نظر است
آقای احمدی نژاد در بخش پایانی گفتگوی زنده با کارشناسان در پاسخ به سؤال مجری برنامه مبنی بر اینکه با توجه به یک سری واکنش‌ها پس از انتخابات 22 خرداد، احساستان نسبت به آحاد ملت ایران چیست؟ گفت: انتخابات و فضای آن یک فرصت برای رشد، تکمیل و تکامل، ابراز نظر، نقد و بررسی، تجمع اراده ها و بروز سلایق گوناگون در کشور است.
وی گفت: تجربه نشان داده است که ملت ایران بعد از هر انتخاباتی باز ملت ایران و یک ملت است و طبق قانون هم رئیس جمهور، رئیس جمهور همه ملت است.
رئیس جمهور با بیان اینکه احساس شخصی من احساس عشق است افزود: همه مردم را دوست دارم و اصلاً نمی پرسیم چه کسی رأی داده یا رأی نداده است، بنا هم نداریم بپرسیم، دلیلی هم نداریم و فایده ای هم ندارد.
آقای احمدی نژاد با بیان اینکه تک تک ملت ایران عزیزهستند، تصریح کرد: همه کسانی که در انتخابات شرکت کردند به عشق تعالی ایران شرکت کردند، آنها آمدند که ایران جلو برود، فرهنگ و آرمان‌های ملت ایران و ارزشهای الهی و انسانی در این سرزمین بالا برود و ایران پیشرفت بکند.
وی حضور مردم در انتخابات را با هدف همبستگی ملی بیشتر عنوان کرد و افزود: من در دلم نسبت به هیچ کس نه کدورت دارم و نه کینه؛ همه را دوست دارم؛ تک تک مردم ایران برای ما عزیز و محترم هستند.
رئیس جمهور گفت: هرکس هر جا و در هر رده ای که هست برای ما عزیز است و دولت خود را خادم همه می‌داند.
آقای احمدی نژاد با بیان اینکه قانون هم البته همین را گفته و احساس ما هم همین است، افزود: بین قانون و احساس ما خوشبختانه یک هماهنگی کامل وجود دارد و اگر این نباشد اصلاً دولت نمی‌تواند کار کند، انگیزه کار وجود ندارد مگر اینکه یک عشق باشد و این عشق اول به خدا و به واسطه خدا به مردم است.
وی گفت: خوشبختانه در دولت دهم هم این عشق در حد بالایی وجود دارد و از خدای متعال می خواهم که ما را لبریز از این عشق و به خدمت مردم عزیز موفق کند.
رئیس جمهور در پاسخ به اینکه آیا در این عشق تحمل نظرهای مخالفان هم می گنجد؟ افزود: بیشترین تحمل را این دولت داشته است.
آقای احمدی نژاد گفت: واقعاً نه در ایران و نه در هیچ جای دنیا سابقه ندارد که یک دولت این مقدار مورد نقد قرار گیرد؛ بالاتر بگویم مورد هجوم قرار گیرد؛ یعنی یک خبر غیرواقعی نقل شود، بر اساس آن حکم صادر شود، بر اساس آن مقاله نوشته شود و دولت حوصله کند.
رئیس جمهور گفت: در انتخابات ریاست جمهوری دهم حجم هجمه به بنده شاید بی نظیر بود و اگر نگوییم بی نظیر، کم نظیر بود اما خدای متعال تحملش را داد.
وی افزود: دست همه کسانی را که در انتخابات شرکت کردند می‌بوسم و مردمی که در انتخابات شرکت کردند به هر کس که رأی دادند، وظیفه شان را انجام دادند.
آقای احمدی نژاد در ادامه این گفتگو درباره اینکه اقتصاد زیرشاخه علوم اجتماعی است، تصریح کرد: البته من به شما عرض کنم ما در ایران بیش از اینکه به جامعه شناسی نیاز داشته باشیم به مردم شناسی نیاز داریم؛ نه اینکه جامعه شناسی لازم نداریم، نیاز است اما نباید در دانشکده علوم اجتماعی ما بخش مردم شناسی تضعیف شود.
وی گفت: مردم شناسی بسیار مهم است؛ ما یک روح جمعی داریم و یک رفتار فردی که باهم تناسب‌هایی دارند.
رئیس جمهور در پایان با تشکر از حضور کارشناسان در این گفتگوی زنده تلویزیونی آن را تجربه خوبی توصیف کرد و افزود: باید این گونه مسائل جدی، مطرح شود.
