درحالی‌که 10میلیون سیگاری درکشور وجود دارد و این افراد، روزانه 4میلیارد تومان را دود می‌کنند، تاکنون نه بودجه‌ای برای تبلیغات علیه دخانیات تخصیص یافته و نه برنامه مدونی برای آن ارائه شده است.
به گفته دکتر محمد رضا مسجدی، دبیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات، تنها در قانون جدید مبارزه با دخانیات، قرار بر این شده که از محل افزایش مالیات بر سیگارهای داخلی و خارجی که سالانه رقمی در حدود 400میلیارد تومان میشود، بودجه‌ای به فعالیت‌های فرهنگی و ساخت ورزشگاه و... اختصاص یابد.
دکتر مسجدی البته تأکید می‌کند که این قانون یک سال قبل به تصویب مجلس رسیده، اما دولت هنوز اقدامی در این زمینه انجام نداده است.
این درحالی است که در سالهای گذشته، تبلیغات علیه سیگار، حتی در برنامه ارگانی نظیر ستاد مبارزه با مواد‌مخدر نیز که بودجه قابل توجهی برای تبلیغات علیه اعتیاد داشته است، جایی نداشته.
دکتر هومان نارنجی‌ها، مدیرکل امور فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد‌مخدر، در پاسخ به این سؤال که میزان بودجه لازم برای فعالیت‌های فرهنگی در راستای پیشگیری از اعتیاد چقدر است و آیا این بودجه شامل تبلیغ علیه سیگار هم میشود یا خیر، پاسخ می‌دهد: متأسفانه، روند تخصیص منابع به بحث پیشگیری از اعتیاد، در سالهای اخیر، سیر نزولی داشته است به حدی که در سال 83 این رقم معادل 20 میلیارد تومان بود، در سال84 به 13 میلیارد تومان رسید، سال85، 9میلیارد تومان شد و در نهایت در سال86 به رقم غیرقابل باور 2میلیاردو 400 میلیون تومان رسید که به‌این ترتیب به چیزی حدود 10 برابر کمتر تنزل یافته است.
این در حالی است که در تمام دنیا، بودجه‌های لازم برای پیشگیری، نسبت به بودجه‌های درمانی در حال افزایش است.
دکتر نارنجی‌ها در این زمینه وبا اشاره به ناچیز بودن بودجه‌های موجود، ادامه می‌دهد: در کشوری با جمعیت و وسعت ایران که حدود 70میلیون نفر را در خود جای داده است، حداقل 2میلیون معتاد وجود داردکه هزینه‌ای 20 میلیاردی به درمانشان اختصاص یافته و از سوی دیگر 68 میلیون جمعیت سالم داریم که اگر سالمندان و... را از آن کم کنیم، به جمعیتی60میلیون نفری می‌رسیم و 2میلیارد و400میلیون تومان قرار است خرج حفاظت از این تعداد افراد شود، در حالی که تنها چاپ وتوزیع کتابچه‌های کوچک در مدارس، رقمی نزدیک به 5/7میلیارد تومان را می‌طلبد.
وی با مقایسه این رقم نسبت به آنچه درکشورهای توسعه یافته برای پیشگیری هزینه میشود، می‌گوید: سرانه پیشگیری از اعتیاد در کشوری مثل استرالیا، 15 دلار، انگلیس 11 دلار و آمریکا 6 دلار بدون احتساب بودجه مدارس، دانشگاه‌ها و مکان‌های نظامی است در حالی که این رقم در ایران به یک دلار هم نمی‌رسد.
سیگار، مهم‌ترین زمینه‌ساز اعتیاد
به گفته دکتر محمدرضا معدنی، دبیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات، براساس تحقیقات صورت گرفته در یکی از زندان‌های کشور، 99 درصد افرادی که هروئین، حشیش و تریاک مصرف کرده و مبتلا به ایدز و هپاتیت شده‌اند، به‌طور متوسط، 20 سال پیش، با یک نخ سیگار شروع کرده‌اند.
دکتر معدنی همچنین یادآور میشود: دولت روزانه، 8 میلیارد تومان به صورت نامحسوس، صرف درمان افراد سیگاری می‌کند؛ به عبارت دیگر، روزانه 12 میلیارد تومان در کشور برای سیگار هزینه میشود در حالی که از تبعات اجتماعی- فرهنگی آن غافل مانده‌ایم.
وی با بیان این که سالانه بیش از 70 هزار نفر به علت سیگار کشیدن و عوارض آن جان خود را از دست می‌دهند، می‌افزاید: این میزان مرگ‌ومیر، بیش از تعداد کشته‌های زلزله بم است.
او به بیماران 20 تا 30 سالهای اشاره می‌کند که به علت مصرف سیگار از سنین 10 تا 13 سالگی با یک سرفه خونی به بیمارستان مسیح دانشوری مراجعه کرده‌اند و هم اکنون بستری و تحت شیمی درمانی هستند.
دکتر هومان نارنجی‌ها هم به آماری تکان‌دهنده اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر، بیش از 70 درصد از معتادان، زیر 19 سال دارند که با مصرف سیگار و الکل به دورنمایی به نام کراک و هروئین رسیده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر، متخصصان امر در تمام دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که صرف یک واحد پول برای پیشگیری، از صرف 10واحد پول برای درمان جلوگیری می‌کند و ما هم می‌دانیم که انجام اقدامات مداخله جویانه در راستای پیشگیری از استعمال دخانیات به‌طورحتم، هم از نظر اقتصادی و هم از لحاظ اجتماعی، مقرون به صرفه است.
اما دکتر مسجدی، رئیس جمعیت مبارزه با دخانیات ایران، در رابطه با مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه به لزوم آگاه‌سازی افراد از حقوقشان اشاره می‌کند و می‌گوید: به‌طور قطع، برای آگاهی افراد غیرسیگاری از حقوقشان، نیاز به برنامه‌های فرهنگی مدونی داریم چرا که بسیاری از کشورها احترام به حقوق دیگران را از همین سیگار آغاز کرده اند؛ به این معنا که اگر فرد سیگاری در محیطی مثل فرودگاه سیگار می‌کشد، باید بداند که مجرم است و غیرسیگاری‌ها هم باید بدانند که کسی در حال تضییع حق آنهاست.
دروغ با چاشنی شایعه
دکتر هومان نارنجی‌ها، مدیرکل امور فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد‌مخدر، معتقد است که بخشی ازفعالیت‌های فرهنگی در زمینه پیشگیری از مصرف دخانیات و مواد‌مخدر، باید به مبارزه با باورهای شایع بپردازد.
وی در این زمینه می‌گوید: برای من بسیارجالب است که اطلاعات غلط فروشندگان و دست اندرکاران توزیع مواد‌مخدر، سینه به سینه حفظ میشود و به وسیله شایعه‌ای در بین مردم رواج می‌یابد که مثلا فلان ماده، اعتیاد آور نیست یا آن یکی ترک کردن آسانی دارد، در حالی که بسیاری از تحقیقات علمی و مستند، هرگز به گوش مردم نمی‌رسد.
نارنجی‌ها ادامه می‌دهد: به همین دلیل، آموزش و آگاه‌سازی گروه‌های ویژه‌ای نظیردانش‌آموزان، دانشجویان، سربازان، والدین و زوج‌های جوان از اولویت‌های ما به حساب می‌آید و شامل آموزش مهارت نه گفتن، حل مسئله، تطابق و جرات ورزی برای دانش آموزان، تشریح علائم اعتیاد برای والدین و زوج‌های جوان و آشناسازی افراد با انواع مواد‌مخدر و خطرات مصرف آنها در محیط‌های نظامی است.
به هرحال، آنچه مسلم است، این است که تمامی متخصصان متفق القولند که انجام فعالیت‌های پیشگیرانه برای دخانیات، همکاری‌های وسیع بینِ بخشی را می‌طلبد که اگر بودجه‌ای مناسب برای آن وجود داشته‌باشد و مردم نیز به‌عنوان دغدغه‌ای جدی به آن بپردازند، روند روبه رشدی را در پیش خواهد گرفت و در غیراین صورت، تبدیل به آتشی میشود که خشک و‌تر را با هم می‌سوزاند.
