به گزارش همشهری آنلاین پژوهشگران می‌گویند در روند سالمندی کروموزوم جنسی مردانه Y ممکن است در سلول‌های بدن از دست برود و این پدیده به افزایش خطر نارسایی قلبی و بیماری قلبی-عروقی می‌انجامد.
اغلب زنان دارای دو کروموزوم جنسی از نوع X و اغلب مردان یک کروموزوم جنسی از نوع X و یک کروموزم جنسی از نوع Y هستند، اما بسیاری از افراد با افزایش سن شروع به از دست دادن کرموزوم‌های Y در بخشی از سلول‌های بدنشان می‌کنند.
رابطه میان از دست کروموزوم Y و کوتاه شدن عمر
با اینکه از دست دادن کروموزوم Y برای نخستین بار در سال ۱۹۶۳ مشاهده شد، اما تا سال ۲۰۱۴ طول کشید تا پژوهشگران رابطه‌ای میان از دست رفتن کروموزوم Y و طول عمر کوتاهتر یافتند. از آن هنگام به بعد از دست رفتن کروموزوم Y با شماری از بیماری‌های مربوط به افزایش سن مانند بیماری آلزایمر مربوط شده است. اما معلوم نبوده است که آیا از این از دست رفتن کروموزوم ِY صرفا یک نشانه خوش‌خیم سالمندی مانند موی خاکستری یا چین و چروک پوست است یا نقشی مستقیم در ایجاد بیماری‌ها دارد.
بررسی کروموزوم Y از لحاظ تاریخی مشکل بوده است، چرا که اغلب ماده ژنتیکی آن تکراری است- بنابراین هنگام تلاش برای تعیین توالی ژنتیکی به آسانی ممکن است به اصطلاح «از دست برود» و توالی‌یابی ناممکن شود.
اما اخیرا دانشمندان در دانشگاه ویرجینیای آمریکا توانسته‌اند از این تکراری بودن توالی‌های ژنتیکی در کروموزوم Y استفاده کنند و آنها را با ابزار ویرایش ژنی «کریسپر» (CRISPR) هدف قرار دهند. آنها برای این منظور از سلول‌های سفید خون استفاده کردند، به خصوص به این علت که از دست رفتن کروموزوم Y با شیوع بالایی در آنها رخ می‌دهد.
این بررسی نشان داد که از دست رفتن کروموزوم Y با اینکه اثری فوری بر موش‌های جوان ندارد، اما در نهایت باعث می‌شود که آنها به اصطلاح پیری بدی بداشته باشند و در سن کمتری نسبت به موش‌هایی که هنوز کروموزوم Y دارند، بمیرند. همچنین در این موش‌ها بافت جوشگاهی یا «اسکار» بیشتری در قلب تجمع پیدا کرد و نزول شدیدتری در کارکرد قلب پس از القای نارسایی قلبی رخ داد. اما درمان موش‌ها با دارویی که تولید بافت جوشگاهی را مهار می‌کرد، توانست کارکرد از دست رفته قلب را بازیابی کند.
رابطه مستقیم از دست دادن کروموزوم Y و بیماری قلبی
این دانشمندان سپس به تجزیه‌وتحلیل داده‌های موجود در «بیوبانک» انگلیس یک پایگاه داده‌های بزرگ از داده‌های پزشکی و ژنتیکی از ۵۰۰۰۰۰ شرکت‌کننده در این کشورپرداختند. آنها دریافتند که مردانی که کروموزوم Yشان را در بیش از ۴۰ درصد سلول‌های سفید خون‌شان از دست داده‌اند، نسبت به مردانی که کروموزوم‌های Y را از دست نداده‌اند، ۳۱ درصد بیشتر در معرض خطر مرگ ناشی از نارسایی احتقانی قلب یا بیماری قلبی هستند. به عبارت دیگر، افرادی که بیشترین میزان از دست رفتن کروموزوم Y را دارند، در معرض خطر بیشتر مرگ ناشی از بیماری قلبی-عروقی نیست.
مردان در بسیاری از کشورها نسبت به زنان در بسیاری از کشورها طول عمر کمتری دارند. این تفاوت در کشورهای صنعتی حدود پنج سال است. با اینکه عوامل گوناگون اجتماعی، رفتاری و ژنتیکی ممکن است در این تفاوت نقش داشته باشند، این عوامل به طور کامل تفاوت‌ها در طول عمر میان مردان و زنان را توضیح نمی‌دهند.
یافته‌های این بررسی نشان می‌دهد که از دست رفتن کروموزم Y مستقیما از طریق ایجاد بافت جوشگاهی در ایجاد بیماری قلبی نقش داشته باشد. بنابراین درک بهتر کروموزوم Y ممکن است در بیماری‌های مربوط به سن و بالقوه خود روند پیری نقش داشته باشد.
گام بعدی چه خواهد بود
با اینکه این بررسی عمدتا بر قلب متمرکز بود، اما در عین حال نشان داد که در موش‌هایی که دچار از دست دادن کروموزوم Y هستند، با افزایش سن همچنین بافت جوشگاهی در کلیه‌ها و ریه‌ها هم تجمع پیدا می‌کند و نیز نقصان شناختی شتاب می‌گیرد. پژوهش بیشتر می‌تواند به روشن کردن نقش از دست رفتن کروموزوم Y در بیماری‌هایی که بخش‌های دیگر بدن را مبتلا می‌کند، کمک کند.
اکنون دانشمندان در جستجوی ژن‌های خاصی هستند که با از دست رفتن کروموزوم Y از دست می‌روند و احتمالا اثرات بیماری‌زایی که به این علت ایجاد می‌شود. این اطلاعات می‌تواند به تجزیه‌وتحلیل بهتر چگونگی ایجاد بیماری‌ها در نتیجه از دست رفتن کروموزوم Y و کمک به توسعه درمان‌هایی برای آن بینجامد.
نظر شما