این خبر را حمید رضا ترقی، دبیر بخش سیاست خارجی حزب موتلفه اسلامی در اختیار روزنامه همشهری قرارداد. براساس گزارش‌هایی که نشریات آمریکایی در تیر ماه گذشته دادند قراربود دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران اوایل شهریورماه در تهران افتتاح شود.
اما اکنون که به شهریور ماه رسیده‌ایم نه تنها خبری در این مورد نیست بلکه فضای خبری این موضوع که در اوایل تابستان بسیار داغ شده بود به سردی گراییده است. به‌نظر می‌رسد ایران و آمریکا درحال حاضر آمادگی تشکیل چنین دفتری را ندارند، هرچند که طرف ایرانی تلویحا موافقت خود را با گشایش این دفتر در تهران ابراز کرده است.
روزنامه آمریکایی «واشنگتن‌پست» در گزارش یک ماه پیش خود با اشاره به انتشار خبر گشایش دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران به نقل از یک مقام بلندپایه واشنگتن نوشت: کاخ سفید در نظر دارد اواخر ماه جاری میلادی (اوایل شهریور ماه) افتتاح دفتر حافظ منافع واشنگتن در تهران را اعلام کند.
درحال حاضر بخش حفاظت از منافع آمریکا در سفارت سوئیس، توسط کارمندان سوئیسی سفارت اداره می‌شود.
از ترقی سؤال شد آیا آمریکا برای واحد جدید خود اقدام به فرستادن کارمندان آمریکایی به سفارت سوئیس کرده است؟ وی در پاسخ گفت: « اطلاعی در این زمینه ندارم ولی بعید است آمریکاییها به ایران آمده باشند. به‌نظر می‌رسد اختیارات دفاتر آمریکا که در دبی و ترکیه برای صدور گذرنامه ایجاد شده بود اکنون به این بخش جدید در سفارت سوئیس در ایران منتقل شده است.»
ترقی در پاسخ به این پرسش که چرا موضوع تشکیل دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران در اوج شکست مذاکرات ایران با 1+5 وبا وجود شرکت نماینده آمریکا در این مذاکرات، مطرح شد؟ گفت: « بحث 1+5 ویژه مسائل هسته‌ای و طرح موضوع تاسیس دفتر در راستای کاهش تنش بین ایران و آمریکا بود.»
رئیس بخش سیاست خارجی حزب موتلفه اسلامی در مورد علت موضع‌گیری مسئولان ایرانی از جمله رئیس‌جمهوری، وزیر امور خارجه، رئیس مجلس و حتی دفتر سیاسی سپاه در برابر عدم‌موضع‌گیری گسترده مقامات آمریکایی گفت: «ابراز علاقه آمریکا به تاسیس دفتر حفاظت از منافع خود در ایران، نوعی عقب نشینی محسوب می‌شود که آنها نمی‌خواهند با موضع‌گیری رسمی و گسترده خود به آن دامن بزنند.»
ترقی در پاسخ به این پرسش که چرا آمریکا برای پیگیری رخدادهای داخلی ایران هم که شده تا کنون اقدام به تاسیس این دفتر نکرده است؟ گفت: «تاسیس دفتر به این سادگی نیست بلکه باید شرایط آن مورد قبول ایران نیز قرارگیرد. ایران روی اصل قضیه دفتر مشکلی ندارد اما شکل کار باید با توافق باشد و دقت‌هایی که ایران لازم دارد بر این دفتر صورت گیرد تا دوباره تبدیل به مرکز جاسوسی و خبررسانی نشده و تنها کارهای قانونی و اداری در آن انجام شود.»
وی افزود: در این زمینه توافق کلی وجود دارد و مخالفتی نیست و کسانی هم که یک مقدار در این مورد نگرانی دارند در قالب شروط و ضوابط تاسیس دفتر رفع می‌شود.
آمریکا تصمیمی برای تاسیس دفتر ندارد
صادق زیبا کلام، استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با روزنامه همشهری طرح موضوع تاسیس دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران را حدس و گمان‌های نشریات آمریکایی عنوان کرد و گفت: «مقامات رسمی و دولتی آمریکا حتی اصل قضیه تاسیس دفتر را هم اعلام نکردند چه رسد به اینکه شهریور ماه را زمان افتتاح آن قرارداده باشند.»
وی با اشاره به اینکه تاسیس دفتر نظر کارشناسان و محققان آمریکایی است گفت: هیچ تقاضایی به‌طور رسمی به ایران داده نشده چون هیچ تصمیم رسمی در این زمینه در واشنگتن اتخاذ نشده است.
زیبا کلام زمان طرح موضوع تشکیل دفتر را پیش از پاسخ ایران به بسته 1+5 عنوان کرد و گفت: این دو هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند.
وی علت موضع‌گیری‌های مقامات ایرانی را بحث‌برانگیز بودن این سوژه عنوان کرد که در آمریکا و ایران موج ایجاد کرد، اما علت طرح پررنگ‌تر آن در ایران را مغایرت تاسیس این دفتر با مواضع دولت احمدی‌نژاد علیه آمریکا دانست و گفت: با توجه به مواضع دولت احمدی‌نژاد این سؤال مطرح بود که چرا تاسیس دفتر اینگونه مورد استقبال قرارگرفت؟
استاد دانشگاه تهران گفت: «طرح موضوع تاسیس دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران فکر محققان و پژوهشگرانی است که در برابر مخالفان رابطه با ایران قرار دارند.»
مقدمات طولانی تاسیس دفتر
موضوع راه‌اندازی دفتر حفاظت از منافع آمریکا که ماه گذشته در صدر اخبار مربوط به ایران قرار گرفت جدید نبود. تشکیل چنین دفتری مانند خبرهایی است که هرچند وقت یک بار در مورد حمله احتمالی آمریکا یا اسرائیل به ایران مطرح می‌شود. اگر مروری در اخبار منتشره شده از سال 1383 تاکنون داشته باشیم مشاهده می‌شود در مقاطع مختلفی بحث حمله به ایران بسیار داغ شده و در مقاطع کمتری هم موضوع تشکیل دفتر حفاظت منافع آمریکا در ایران در رسانه‌ها پررنگ شده است.
اما به‌نظر می‌رسد همان‌طور که جان سولیوان یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا گفته قطع رابطه 30 ساله میان ایران و آمریکا، تاسیس دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران را با مشکل مواجه کرده و مقدمات بسیاری لازم است که تاسیس چنین دفتری را امکان پذیر کند.
موضوع راه‌اندازی دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران، آخرین بار روز 23 ژوئن، (سوم تیر) در یکی از مقالات روزنامه آمریکایی واشنگتن پست مطرح شد که نویسنده آن به نقل از یکی از مقامات آمریکایی اما بدون ذکر نام وی نوشته بود که دولت ایالات متحده اخیراً گشایش چنین دفتری را بررسی کرده و تصمیم خود را تا چند هفته دیگر اعلام خواهد کرد.
واشنگتن پست از منبع خود نقل کرده بود که هدف از گشایش دفتر حفاظت از منافع آمریکا در تهران، فراهم آوردن امکان تماس میان دولت ایالات متحده با جوانان و مخالفان دولت ایران است و به معنی نرم شدن موضع آمریکا نسبت به ایران نیست.
در مقاله واشنگتن پست، پیش‌بینی شده بود که دولت ایران پیشنهاد آمریکا برای گشایش دفتر حفاظت از منافع را رد کند و از مقامی که منبع خبر بود نقل شده بود که رد این پیشنهاد به بهبود چهره ایالات متحده کمک خواهد کرد و بیانگر ترس مسئولان ایرانی از ارتباط با آمریکاییها خواهد بود.
در پی انتشار این مقاله برخلاف نظر نویسنده مقاله واشنگتن پست، برخی مقامات ایران از این پیشنهاد استقبال کردند. شاید علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی تنها کسی بود که صراحتا در واکنش به انتشار این اخبار، نطق مخالف خواند و تاسیس دفتر حفاظت از منافع آمریکا در ایران را نوعی فریبکاری آمریکاییها دانست.
آمریکا روابط دیپلماتیک خود با جمهوری اسلامی را در آوریل سال 1980 قطع کرد و از آوریل سال 1981، ارتباط رسمی دیپلماتیک بین دو کشور از طریق بخش حفاظت از منافع آمریکا در سفارت سوئیس در تهران و بخش حفاظت از منافع ایران در سفارت پاکستان در واشنگتن صورت می‌گیرد.
در حالی که دفتر حفاظت از منافع ایران در واشنگتن دارای کارمندان ایرانی است و به امور کنسولی از جمله صدور روادید نیز رسیدگی می‌کند، بخش حفاظت از منافع آمریکا در تهران کارمندان آمریکایی ندارد و خدماتی که ارائه می‌دهد شامل صدور روادید نیست و شهروندان ایرانی برای این منظور به سفارتخانه‌های ایالات متحده در سایر کشورها مراجعه می‌کنند.
