از مباحث مربوط به حمل‌و‌نقل و ترافیک گرفته تا زیباسازی، محیط‌زیست و پیوست‌های فرهنگی و اجتماعی، همگی از مقولاتی است که باید در ساماندهی مبادی ورودی یک شهر در‌نظر گرفته‌شوند. اما در این میان باید سهم‌عمده‌ای هم برای اقدامات فنی و عمرانی قائل‌شد. در سال‌های اخیر با احداث بزرگراه‌ها و تقاطعات غیرهمسطح، وضعیت این مبادی نیز بهتر‌از گذشته‌شده و مسیرهای بزرگراهی مطمئن‌‌تری برای ورود و‌خروج از شهر در‌اختیار شهروندان قرار‌گرفته است.
سه‌راه کاروانسراسنگی در غرب تهران، بهدلیل تلاقی سه‌محور بزرگراهی مهم شامل جاده‌قدیم کرج، جاده‌مخصوص کرج و ادامه بزرگراه حکیم، یکی از این مبادی‌ورودی شهر به‌شمار‌می‌آید؛ نامی که البته بیشتر یادآور رفت‌و‌آمد کاروان‌های بازرگانی و دسته‌های نظامی در گذشته‌های نه‌چندان دور است و وجه‌تسمیه این نامگذاری، بهدلیل وجود بقایای یکی از کهن‌ترین کاروانسراهای فلات ایران در این منطقه است.
کاروانسراسنگی از یک‌سو در نزدیکی منطقه رباط‌کریم و از سوی‌دیگر در مجاورت دشت شهریار قرار‌داشته و به‌اعتقاد بسیاری از کارشناسان، نمای کلی آن شباهت فراوانی به مسجد‌جامع ساوه در فاصله 50کیلومتری این تقاطع داشته است.
اما این روزها سه‌راه کاروانسرای‌سنگی بهدلیل احداث یکی‌از بزرگترین پروژههای شهری یعنی پروژه احداث تقاطع غیرهمسطح کاروانسراسنگی یک، در‌حال تبدیل‌شدن به یک نماد‌شهری مدرن برای پایتخت است؛ پروژه‌ای که با اجرای آن نه‌تنها تحولی شگرف در صنعت پل‌سازی کشور ایجاد‌شده و افق‌های تازه‌ای پیش‌روی متخصصان امر گشوده‌می‌شود بلکه با کاستن از بار‌ترافیکی منطقه، در بهبود عملکرد شریان‌های غرب به شرق تهران اثر‌گذار خواهد بود.
رفع معارضات ملکی و تأسیساتی
پروژه تقاطع غیرهمسطح کاروانسرا سنگی یک، در ابتدا قرار‌‌بود به‌صورت یک شبدری کامل اجرا‌شود اما احداث تقاطع به‌این‌صورت نیازمند برطرف‌ساختن حجم‌وسیعی از معارضات‌ملکی و تأسیساتی بود. به‌بیان دیگر بهدلیل آنکه منطقه اجرای پروژه ترکیب در‌هم‌تنیده‌ای از بافت‌های صنعتی و مسکونی بود، رمپ و لوپ‌های مختلف یک تقاطع شبدری باید از میان بخش زیادی از این بافت‌ها عبور می‌کرد. در این میان بازطراحی پروژه و تعریف آن به‌صورت پل‌های جهتی در چند‌طبقه، توانست کمترین تداخل را با معارضین ایجاد‌کند و در‌نتیجه 128پلاک معارض در طرح‌اولیه با مساحت 47500متر‌مربع را به 43پلاک معارض با مساحت 43900متر‌مربع کاهش‌‌داده و در‌واقع بسیاری از املاک‌معارض را در پوسته خارجی طرح قرار گرفت. البته هنوز هم مجریان پروژه برای عقب‌نماندن از برنامه زمان‌بندی دغدغه‌ای جز رفع‌معارضات ندارند و علیرغم برطرف‌شدن تمام معارضات تأسیساتی، اجرای تعداد معدودی از ستون‌ها نیازمند تملک و تخریب املاک‌معارض است.
یک تیر و چندنشان
پاسگاه راهنمایی و رانندگی سه‌راه کاروانسراسنگی، زمانی نه‌چندان دور نمایشگاهی از خودروهایی بود که بهدلیل خسارات شدید حاصل‌از تصادفات جاده‌ای، وسیله مناسبی برای توجیه رانندگان بی‌احتیاط به‌شمار‌می‌رفت. مسأله‌ای که فارغ از اشتباهات و تخلفات رانندگی، خبر از وجود یک نقطه حادثه‌خیز ترافیکی در‌این منطقه می‌داد. حذف چنین نقطه‌ای، تنها یکی‌از آثار مثبت بهره‌برداری از تقاطع غیرهمسطح کاروانسراسنگی یک خواهد بود. روان‌سازی و ساماندهی ترافیکی در محل تقاطع بزرگراه فتح و جاده مخصوص کرج را باید از اهداف اصلی این پروژه برشمرد؛ محورهایی که بهدلیل ارتباط با جاده‌های ترانزیتی غرب کشور، تردد بالای وسایل‌نقلیه سبک و سنگین و مجاورت با مراکز صنعتی، از اهمیت بسزایی برخوردار هستند.
تکمیل حلقه بزرگـراهی غرب تهـران که بـا اجرای فـاز دوم ایـن پروژه یعنی تقـاطع کاروانسرا سنـگی 2محقق خواهد‌شد و نیز صرفه‌جویی قابل‌ملاحظه در زمان و سوخت، از دیگر اهداف برنامه‌ریزی‌شده در طراحی و اجرای این پروژه است.
زیرزمینی‌شدن تأسیسات انتقال برق
امکان جمع‌آوری دکل‌های انتقال‌برق فشار‌قوی در پروژه بزرگراه طبقاتی صدر که از‌طریق احداث یک تونل 6کیلومتری فراهم شد، اتفاقی است که این روزها در مقیاس هرچند کوچکتر در سایر پروژههای عمرانی نیز در حال روی‌دادن است.
در پروژه احداث تقاطع غیرهمسطح کاروانسراسنگی یک تاکنون برای رفع چنین معارضاتی در حدود 60تیر 20کیلو‌ولت برق زیر‌زمینی شده‌است؛ تکنیکی که علاوه بر برطرف‌ساختن موانع اجرایی پروژه، کمک شایانی نیز به بهبود منظر شهری و آرامش بصری شهروندان خواهد نمود. از آغاز عملیات اجرایی در این پروژه، مجموعه متنوعی از معارضات تأسیساتی مثل خطوط انتقال آب سد‌کرج، کابل‌های مخابراتی و لوله‌های گاز، ازجمله گرفتاری‌های جدی در مسیر اجرای پروژه محسوب‌می‌شد که البته تمام این موانع اجرایی لزوماً جا‌به‌جا‌نشدند بلکه از‌طریق تغییر محل احداث ستون‌ها و در‌واقع بازنگری در طراحی، مشکل رفع شد.
مقدمه‌ای برای بهره‌گیری از پل‌های صندوقه‌ای
اجرای پروژه تقاطع کاروانسراسنگی یک را باید مقدمه‌ای برای بهره‌گیری از روش پل‌های صندوقه‌ای پیش‌ساخته در احداث تقاطعات غیرهمسطح دانست؛ روشی که اگرچه در‌گذشته توسط مهندسان و تکنسین‌های خارجی در پروژههای مشابهی چون پل سید‌خندان به‌کار‌گرفته شده‌بود اما بومی‌شدن این فناوری را باید در پروژه کاروانسرا سنگی یک و 2 جست‌وجو کرد. دستیابی به این فناوری در سال‌های اخیر و رشد خودباوری در احداث پل‌های صندوقه‌ای، در‌نهایت سبب به‌کارگیری این روش در پروژههای دیگری مانند پروژه تقاطع غیرهمسطح بزرگراه شیخ فضل‌ا... با بزرگراه جناح و همچنین بزرگراه طبقاتی صدر شده است. انتقال تجربیات و نیز تولید سگمنت‌ها یا قطعات پیش‌ساخته مورد‌استفاده این پروژه‌ها در کارگاه پروژه کاروانسرا سنگی یک سبب‌‌شد برخی از کارشناسان و دست‌اندرکاران امر، این پروژه را «برادر» پروژه بزرگراه طبقاتی صدر بنامند. در این روش، عرشه پل به‌صورت قطعات بتنی پیش‌ساخته و به‌روش شاهین‌به‌شاهین بر روی پایه‌ها نصب‌شده و با استرند (کابل‌های بافته‌شده) به‌صورت پس‌کشیده اجرا می‌شوند.
کاهش انحرافات ترافیکی و مزاحمت برای شهروندان
روش پل‌های صندوقه‌ای پیش‌ساخته به‌لحاظ فنی و مهندسی دارای ویژگی‌های خاصی است که این روش را برای اجرای چنین پروژه‌هایی در محیط‌های درون‌شهری بسیار مناسب می‌سازد. در این روش بهدلیل امکان اجرای دهانه‌های بلند تا مرز 65 الی 70متر و قابلیت اجرا بر روی ترافیک عبوری، کمترین میزان انحراف‌ترافیکی و انسداد مسیر رخ‌می‌دهد. از این جهت بروز مزاحمت‌های ترافیکی برای شهروندان، از لحظات آغازین اجرا تا پایان پروژه و بهره‌برداری از آن به کمترین حد‌ممکن می‌رسد.
علاوه بر این بهدلیل امکان همزمان‌شدن مراحل اجرای پایه‌ها و ساخت قطعات عرشه در کارگاه، اجرای پل‌ها به روش مذکور به‌زمان کوتاه‌تری نیاز دارد و در‌نتیجه یک پروژه عمرانی می‌تواند با سرعت بیشتری اجرا و تحویل شهروندان شود. فارغ از‌سهولت و سرعت‌نصب قطعات پیش‌ساخته در عرشه این قبیل پل‌ها، انعطاف‌پذیری در جانمایی پایه‌ها، سازه‌سبک، عدم‌نیاز به حمل‌و‌نقل بتن، آرماتور و قالب در سطح شهر و همچنین قابلیت اجرای طرح‌های متنوع، از دیگر شاخصه‌های فنی در اجرای پروژه با روش فوق‌الذکر محسوب می‌شود.
بخش‌های مختلف پروژه
ارتباط بین ادامه بزرگراه حکیم با جاده قدیم تهران-کرج و احداث تقاطع غیرهمسطح بزرگراه حکیم با جاده‌مخصوص تهران-کرج با گردش‌های لازم، از طریق احداث 4پل اصلی و 7رمپ جهتی برقرار می‌شود. در نتیجه تقاطع همسطح جاده قدیم تهران-کرج و جاده‌مخصوص تهران-کرج حذف‌می‌شود. پل‌ها به‌صورت یک ساختمان چند طبقه با ارتفاعات مختلف از روی یکدیگر عبور‌می‌‌کنند و با به‌حداقل‌رساندن سطح اشغال مورد‌نیاز، پروژه را از آزادسازی سطح بیشتری از املاک‌معارض بی‌نیاز می‌کنند. در‌نهایت متعاقب تکمیل عملیات‌اجرایی، پس‌از جاده مخصوص تهران-کرج که در پایین‌ترین سطح قرار دارد، پل‌جهتی شمال غرب به جنوب شرق و بالعکس (ادامه حکیـم بـه جـاده قـدیم کرج) در سطحی بالاتـر قرار می‌گیرد. سطح بعدی که در ارتفاع بیشتری نسبت به دو سطح قبلی قرار‌دارد، مربوط‌به پل‌جهتی جنوب شرق به شمال غرب (شرق جاده قدیم به غرب جاده مخصوص) است. در‌نهایت در سومین سطح که ارتفاع آن به 25متر از سطح‌زمین می‌رسد، پل‌جهتی شمال‌غرب به جنوب‌شرق (شمال حکیم به شرق جاده مخصوص) احداث‌شده و به‌این‌ترتیب تقاطعی در چند سطح مختلف شکل می‌گیرد.
پیشرفت عملیات اجرایی
پیشرفت عملیات اجرایی در پروژه کاروانسراسنگی یک از مرز 50درصد فراتررفته و در ماه‌های آینده یکی از پل‌های اصلی که برقرارکننده ارتباط شرق جاده قدیم کرج به غرب جاده مخصوص کرج است، به‌طول 1089متر تکمیل خواهد شد. از میان ستون‌های مورد‌نیاز برای اجرای این پروژه، تنها کار احداث 5ستون دیگر باقی‌مانده و علاوه بر این، عملیات خاکبرداری، خاکریزی و احداث دیوار خاک‌مسلح در دیگر جبهه‌های کاری به‌ویژه در رمپ‌های مختلف پروژه ادامه‌دارد. گفتنی است در روزهای اخیر تلاش برای نصب قطعات بتنی عرشه در باند جنوبی پلH (پل جهتی شمال غرب به جنوب شرق) نیز آغاز‌شده و تاکنون در حدود 10درصد از این قطعات با موفقیت نصب‌شده است.
