هویت شهری
-
درختی که محصولش میلیونی است
درخت کاج از درختان معروف شهر تهران است . درختی که میوه آن در باور عامه نوعی ناسزا محسوب می شود که در در واقعیت ماجرا چیز دیگری است. خواندن ماجرای کاشت درخت کاج در تهران قدیم خالی از لطف نیست.
-
اوینیها در گذشته چطور آب را تقسیم میکردند؟ | رمزگشایی از چند واژه رایج میان میرآبهای اوین
هراش، خوره، وهنگ؛ فقط یک شمیرانی اصیل که اهل اوین باشد از معنای این سه واژه غریب باخبر است. برای اهالی اوین که با دامداری و کشاورزی روزگار میگذراندند، آب به معنای واقعی مایه حیات بود که معیشت زندگیشان را تامین میکرد. در ادامه به قوانین تقسیم آب در اوین قدیم پرداختیم.
-
یادش بهخیر! سیب قرمز شمیران | چگونه این میوه به مراسم نخلگردانی راه یافت؟
چند دهه پیش که در محلههای شمال تهران از برج، آپارتمان و بزرگراه خبری نبود، این محلهها آبادیهایی بودند با انبوهی از زمینهای زراعی و باغهای میوه. در میان انواع درختان میوه روستاهای شمیران، درخت سیب شمیرانی، یکی متفاوتترین درختان بود.
-
شاهمیوه خوشرنگ و گرانقیمت در کوهستانهای پایتخت
درخت شاهتوت یکی از درختهایی است که در بسیاری از باغات حاشیه تهران ازجمله درکه، سولقان، فرحزاد و ... کاشته میشود. سخت بودن چینش میوه این درخت برخلاف توت سفید و همچنین محصول کم آن موجب شده است از نظر تجاری بسیار پرسود و گرانقیمت باشد.
-
چنارهای ویژه تهران را بشناسید
تهران، این کهنه پایتخت پرماجرا زمانی به چنارستان معروف بود. هرچند این روزها بسیاری ازچنارهای معروفش بریده شدهاند، اما هنوز هم وقتی به خاطرات و روایتها و تاریخ شفاهی موسپیدان این ابرشهر امروزی سرک میکشیم، از تهران بهعنوان چنارستان یاد میکنند.اما چطور تهران به چنارستان معروف شد خواندنی است.
-
بازماندهای از جنگ جهانی دوم | استخر هندیها در همسایگی شهرک آتیساز
یکی از تأسیسات معروف به یادگار مانده از دوران جنگ جهانی دوم در محله اوین، استخر هندیها است. استخری که روزگاری محل استقرار متفقین در جنگ جهانی دوم در زمان اشغال ایران و به دنبال آن تهران بود. ماجرای ساخت استخر هندیها حکایت جالبی دارد.
-
زندان اوین در قریه اوین ساخته نشد! | از روستای باقرآباد تا تفریحگاه نظامیان
یکی از اماکن معروف در همسایگی محله اوین، زندان اوین است. جالب است که این زندان ۵۲ساله و معروف ایران در پلاک ثبتی ۶۸ قریه اوین واقع نشده است. اما چه شد این زندان پر ماجرا نام اوین را یدک کشید قصه خواندنی دارد.
-
معروفترین طایفههای اوین را بشناسید | خوشنشینهای اوین چه کسانی بودند؟
شمیرانیها یک امتیاز ویژه دارند؛ آنها با شنیدن نام فامیل هر یک از اهالی قدیمی شمیران، به اصل و نسب و آبادی محل زندگی او و اجدادش پی میبرند. آبادی اوین به عنوان یکی از آبادیهای کهن شمیران نیز طوایف قدیمی و معروفی داشت که هنوز در این محله زندگی میکنند.
-
فیلم | هنر ۳هزار ساله قالیبافی در تهران
نشست مرکز تهرانپژوهی همشهری با موضوع فرش تهران برگزار شد و تاریخچه قالیبافی در تهران با حضور کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت.
-
بیست و ششمین نشست مرکز تهرانپژوهی همشهری با موضوع بررسی ۱۵۰سال مطبوعات تهران از سال (۱۲۵۰ تا ۱۳۵۰)
اولین روزنامه ایران را ببینید | انتشار در دو برگ بزرگ ، یک رو با چاپ سنگی
۱۸۶سال از انتشار نخستین روزنامه در تهران میگذرد؛ «گازت» یا «کاغذ اخبار» همان روزنامه قاجاری که در دو برگ بزرگ با چاپ سنگی منتشر شده است. یک روی این روزنامه سفید بود و از نشان دولتی هم به عنوان لوگو و سرکلیشه استفاده میشد و پایین این نقش، اخبار و وقایع شهر در دارالخلافه تهران میآمد.
-
بلوای ساخت مجموعه ورزشی و نمایشگاه | زدوخورد اوینیها با ماموران دولت
بزرگراه شهید چمران (بزرگراه پارکوی سابق)، شهربازی، زمینهای نمایشگاه بینالمللی و مجموعه ورزشی انقلاب و وزارت ورزش که این روزها جزء اماکن مهم شهر تهران محسوب میشوند، در دل اراضی کشاورزی اوین ساخته شد؛ اماکنی ساخت آنها بلوایی میان اوینیها و ماموران دولت به پا کرد.
-
نگین درخشان اوین | خلوتگاه راز و نیاز اوینیها کجاست؟
اهالی اوین احترام ویژهای برای امامزاده مطیب(ع) قائلند. آستان مقدس این امامزاده از گذشته تا امروز با زندگی اوینیها گره خورده و میزبان بسیاری از مراسم مذهبی و آیینی آنها بوده است. در ادامه به تاریخچه و ویژگیهای بنا و نقش محوری امامزاده مطیب(ع) در زندگی اهالی اوین پرداختهایم.
-
دربیست و سومین نشست مرکز تهرانشناسی همشهری با موضوع «حملونقل در تهران از قاجاریه تا کنون» مطرح شد
قصههای ماشین دودی از تهران تا ری + فیلم
ماشین دودی سوغات سفر ناصرالدین شاه به تفلیس بود. بعد ازباز شدن پای ماشین دودی به تهران، اوایل مردم به این سیستم حمل ونقل مدرن شهری روی چندان خوشی نشان نمیدادند، اما چه شد که با ماشین دودی آشتی کردند حکایت جالبی دارد.
-
این مسجد را یک کارآفرین قجری ساخت
اینجا میعادگاه چند نسل از اهالی اوین است؛ از روزهایی که اوین آبادی خوش آب و هوایی بود در قلب شمیران تا اکنون که اوین محلهای در شمال تهران است، اوینیها بسیاری از مراسم مذهبی خود را در این مسجد برگزار کردهاند. در ادامه به تاریخچه مسجد جامع اوین و نقش یک کارآفرین قجری در ساخت آن پرداختهایم.
-
فیلم | رسم عجیب ازدواج قنات
ازدواج قنات آئینی است برای روزهایی که قناتها کم آب میشدند. در ایام خشکسالی مردمان شهرهایی که قنات داشتند همچون تهران که بیش از ۳۰۰ قنات را در خود جایداده بود عروسی برای قنات کم آب برمیگزیدند.
-
ریشه نام اوین چیست؟ | از ازون تا اوین
برای بسیاری از ساکنان اوین ریشه نام این محله محل بحث و و تبادل نظر است. علاوه بر نقل و قولهای شفاهی و روایتهایی که سینه به سینه میان ساکنان قدیمی اوین رایج است، ریشههای نام این آبادی شمیران را باید در منابع مکتوب جستوجو کرد.
-
در بیستمین نشست مرکز تهران پژوهی همشهری با موضوع «معماری تهران از صفویه تا امروز» مطرح شد
فاخرترین خانههای تهران متعلق به کدام دوره است؟ | روایتی از معماری پایتخت در گذر زمان
«تهران جاذبه خاصی دارد. هرکسی آمده دیگر نتوانسته برود.» این جملات را عبدالحسن میرعماد، معمار و عضو هیئت مدیر انجمن مفاخر معماری ایران، میگوید. از نظر او تهران، آن قریه ۴ و نیم کیلومتری دوره صفویه با سرعتی باورنکردنی به ابر شهری ۷۵۰ کیلومتری تبدیل شده است.
-
راز سر به مهر تپهسرباز | دیگر صدای پوتینها از تپه تاریخی اوین به گوش نمیرسد
دیگر خبری از مراسم صبحگاه سربازها و صدای منظم کوبیدن شدن پوتینها به زمین نیست. تپه سرباز، آن تپه تاریخی اراضی جنوب اوین اکنون دیگر جای خود را به ردیف آپارتمانها و برجها داده و هیچ نشانی از ایام گذشته ندارد.
-
دانشگاه شهید بهشتی در داخل قلعه ایون ساخته شد
بعد از تاسیس دانشگاه ملی ایران در سال ۱۳۳۹ و استقرار دانشکدههای معماری و اقتصاد، در سال ۱۳۴۱ با واگذاری ۶۰ هزار متر مربع اراضی شمالی اوین، دانشگاه ملی ایران توسعه یافت تا این محله هم از سرانههای علمی-آموزشی برخوردار شود. ماجرای ساخت دانشگاه شهید بهشتی در قلعه اوین حکایت خواندنی دارد.
-
حدود و ثغور قریه اوین | از ضلع جنوبی تلهکابین توچال تا شهرک آتیساز
روزی روزگاری روستای اوین با مساحت تقریبی ۱۵ میلیون مترمربع محل سکونت خردهمالکانی بود که حداکثر چند هکتار زمین داشتند. اما حدود این روستای خوش و آب و هوا و پرمحصول شمیران در کجای تهران بود قصه خواندنی دارد.
-
باغ مورخالدوله؛ تفرجگاه ناصرالدینشاه | خاطرات خوش اهالی از باغ احمدعلی سپهر
یکی از جاذبههای گردشگردی محله اوین بیتردید کوچه زیبای ۱۳چنار است؛ کوچهای که مدت مدیدی است از باغ احمدعلی سپهر، مورخ و سیاستمدار دوره قاجار و پهلوی، محافظت میکند.
-
در بیست و پنجمین نشست مرکز تهران پژوهی همشهری با موضوع حرمت و بحرانهای تاریخی آب تهران مطرح شد
مسیر گردشگری آب، جذابترین مسیر توریستی پایتخت
قنوات، آبانبارها و شبکههای آبرسانی تهران قدیم جذابترین مسیر گردشگری پایتخت خواهد شد. گردشگری آب میتواند بهانه خوبی برای حفظ ارزش منابع آبی پایتخت باشد.
-
در بیست و سومین نشست مرکز تهرانشناسی همشهری با موضوع حمل و نقل در تهران از قاجاریه تا کنون مطرح شد
نخستین ایستگاههای ماشین دودی و واگن اسبی تهران کجا بود؟ | پولدارهای تهران قدیم با چه وسیلهای در شهر سفر میکردند؟
پس ورود کالسکه به تهران، ماشیندودی و واگنهای اسبی دومین و سومین وسایل حمل و نقل عمومی تهران بودند. سفر با این وسایل حمل ونقل مدرن دوران قاجار اما با معضلات و اتفاقات اجتماعی جالبی همراه بود. در ادامه به قوانین، هزینه حمل ونقل با واگن اسبی و ماشیندودی و اتفاقات جالب پیرامون آن پرداختهایم.
-
در بیست و سومین نشست مرکز تهرانشناسی همشهری با موضوع «حملونقل در تهران از قاجاریه تا کنون» مطرح شد
اولین کالسکه تهران هدیه انگلیسیها به فتحعلی شاه بود
توجه به موضوع حملونقل و استفاده از سیستم برای راحت شدن امور زندگی و سرعت در کارها از بدو تولد بشر تا امروز بهویژه درکلانشهری دنیا مهم و ضروری است. به طبع در تهران دارالخلافه قاجارها از اهمیت بیشتری برخوردار بود. ماجرای ورود کالسکه به عنوان اولین وسیله حمل و نقل به تهران حکایت جالبی دارد.
-
در بیستمین نشست مرکز تهران شناسی موسسه همشهری با موضوع «معماری تهران در گذرتاریخ از صفویه تا امروز» مطرح شد
فیلم | جادوی معماران یزدی و کاشی در تهران
کالبد بناهای تهران تاثیر زیادی از معماری فرهنگها و اقوام مختلف گرفته است. اما تاثیرپذیری از معماری اصفهان در اولویت قرار داشته است. با این حال نمیتوان از نفوذ معماری سبک قم، یزد و به خصوص کاشان بر معماری پایتخت غافل شد.
-
تهران چگونه پایتخت شد؟ | ماجرای قنات مهرگرد و فتح تهران
نخستین نقشه تهران مربوط به دوره صفویه است. نقشهای که قریهای کوچک با ۴ و نیم کیلومتر وسعت را نشان میدهد. روستایی با قناتهای فراوان که به دلیل موقعیت جغرافیایی خاصی که داشت مورد توجه حاکمان و پادشاهان بود.
-
دربیست و سومین نشست مرکز تهرانشناسی همشهری با موضوع حمل و نقل در تهران از قاجاریه تا کنون مطرح شد
نخستین وسیله حمل و نقل عمومی تهران چه بود؟ | وقتی ناصرالدینشاه قانون طرح ترافیک را وضع کرد
در روزگاری که از اتوبوس، تاکسی و دیگر وسایل حمل و نقل عمومی خبری نبود، رفتن از یک محله شهر به محله دیگر چالشی بزرگ به شمار میرفت. در دوره ناصرالدینشاه قاجار اما با راهاندازی نخستین خطوط کالسکه و درشکه، اولین قدمها برای شکلگیری حمل و نقل عمومی در پایتخت برداشته شد.
-
هنوز قناتهای این محله پرآب است | از قنات امام جمارانی تا قنات سولک
در گذشته، گستردگی محدوده جماران بیشتر از چیزی بود که امروز بهعنوان محله جماران میشناسیم. این محدوده جغرافیایی چندین قنات پرآب داشت که هماکنون تعدادی از آنها بهعلت کمآبی وعدمرسیدگی از بین رفتهاند.
-
خاطره غسل پیکر امام خمینی (ره)در حیاط خانه | امام حق همسایهداری را بهجا آورد و برگشت
یادآوری آن روز برای اهالی محله جماران هنوز هم سخت است؛ روز ارتحال امام خمینی (ره) همسایه مهربان و باوفای جمارانیها. خرداد ۱۳۶۸ خبر ناگوار ارتحال امام قبل از همه ایران به گوش جمارانیها رسید.
-
از بهستان تا گندمزارهای شعله | گلههای ۵هزارتایی راهی کوههای محله میشدند
جماران زمینهای حاصلخیزی داشت. برای همین انواع محصولات کشاورزی از غلات و صیفی در آن عمل میآمد. درختان میوه هم زیاد داشت. در اکثر باغهای ده جماران درختان میوه دیده میشد.