هویت شهری
-
سکونت اسرای ارمنی حوالی دروازه قزوین | چگونه نمازخانه گئورگ مقدس کلیسا شد؟
سال ۱۱۷۳ خورشیدی آقا محمدخان قاجار تن به نبردی سخت با ابراهیم خلیل خان جوانشیر حاکم قرهباغ داد. این نبرد با عقبنشینی حاکم قرهباغ به داخل قلعه به پایان رسید. بعد از آن آقا محمدخان به سمت گرجستان حمله کرد و پیروز به ایران بازگشت. نتیجه این نبردها ورود اسیران ارمنی به تهران بود.
-
نام و نشان امیر نامدار در طهران | ساخت دانشگاه برای جلوگیری از خروج دانشجویان به خارج از کشور
سالروز قتل امیرکبیر بهانهای شد تا در تور تهرانگردی مرکز تهرانشناسی موسسه همشهری رد و نشان امیر نامدار را در تهران دنبال کنیم. در این تور همراه با کارشناسان و تهران پژوهان به مکانهایی رفتیم که امیرکبیر در بنا و تاسیس آن نقش داشته و از آن دوران به یادگار باقی است.
-
۱۱۰ سال نیایش پیروان حضرت موسی(ع) در خیابان سیتیر
خیابان سی تیر، کوچه سیمی، کنیسای حییم مقصد تور تهرانگردی موسسه همشهری با موضوع «صلح ادیان» است. واژه «حییم» در زبان عبری به معنای «زندگی» یا «زندگان» است. به طوری کلی کنیسه یا کنیسا حییم را میتوان محل تجمع زندگان یا زندگی معنی کرد.
-
بچههای جنوب شهر کجا به دنیا آمدند؟ | نویدبخش زندگی در دروازه غار
برای اهالی دروازه غار و بسیاری از جنوبشهریها بیمارستان و زایشگاه شهید اکبرآبادی نماد آغاز زندگی است. مرکزی که با عنوان حمایت از مادران و نوزادان و زنان باردار و بینوایان در محله دروازه غار تاسیس شد و هنوز هم یکی از پر زاد و ولدترین بیمارستانهای کشور به شمار میرود.
-
ارامنه چطور زمینهساز توسعه محله مجیدیه شدند؟
محلههای مجیدیه، زرکش، وحیدیه، بخشی از محله نارمک، خیابان ده متری ارامنه و دیگر خیابانهای محدوده محلههای ارمنینشین شرق تهران را به دلیل سکونت شمار زیادی از هموطنان ارمنی باید پایگاه اصلی ارامنه در تهران نامید. اما چگونه مهاجرت ارامنه به این محلهها به توسعه مجیدیه و زرکش منجر شد؟
-
نخستین کتاب درسی ایران را یک ارمنی نوشت | تصاویر
نخستین کتاب درسی ابتدایی در سالهایی که مدارس نوین در حال شکلگیری بودند از سوی ماتئوسخان ملیکیانس نوشته شد که تا سالهای سال مرجع تدریس معلمان در مدارس تهران بود.
-
خاطرات قلعهای گمنام در باغهای توت و انجیر | «قلع ایرمونی» یادگار ارمنیهای محله کن
زندگی در قلعه از خصوصیات بارز ارامنه تهران قدیم بود. بهخصوص که در بدو ورود، جمعیت کمی از ارامنه در تهران زندگی میکردند و این موضوع باعث شد تا زندگی جمعی را برگزینند و از پراکندگی در محلههای دیگر تهران بپرهیزند.
-
انجیل ۶۰۲ ساله در موزه ملی ارامنه
همزمان با سیل مهاجرت ارامنه که مقارن با دوره پهلوی اول بود اغلب ارامنه برای ادای فرایض مذهبیشان راهی کلیسای گئورگ مقدس در بازارچه قوامالدوله میشدند که فضای این کلیسا پاسخگوی نیاز مراجعه کنندگان نبود. از این رو، کلنگ کلیسای مریم مقدس را سال ۱۳۱۷ به زمین زدند.
-
پرکارترین عکاس تهران چه کسی بود؟ | پایهگذار تئاتر نوین و بیمه ایران تا ارکستر رادیوی ملی ایران را بشناسید
سالهای زیادی است که ارامنه به ایران مهاجرت کردهاند و به مرور نقشی اثرگذار در زندگی شهری و مناسبات اجتماعی ایفا کردهاند و در این بین، تهران نیز با میزبانیاش متاثر از این نقشآفرینی بوده است.
-
خیابان ملل در تهران کجاست؟
خیابان ملل تهران را میشناسید؟ خیابان سی تیر با بیش از ۱۵۰سال قدمت، گنجینه ارزشمندی از هویت تهران قدیم است. در تور تهرانگردی خیابان ادیان به خیابانی پا میگذاریم که روزگاری ناصرالدین شاه برای توسعه تهران عزمش را جزم و حصارها و دروازههای تهران را تخریب کرد و نام و خاطرشان را به تاریخ سپرد.
-
اولین شهرداری که تهران را منظم کرد | روزگاری که عصرها مقابل بلدیه موزیک مینواختند
گاسپار ایپکیان نخستین فردی بود که بر کرسی شهرداری تهران نشست. در دوره فعالیت او اتفاقات و اقدامات مهمی انجام شد که همچنان بعد از گذشت بیش از یک قرن باقی و جاری است.
-
ارامنه نخستین بار در کدام محله تهران ساکن شدند؟
ورود همشهریان ارمنی به محلههای مختلف تهران، داستانی خواندنی است که با هویت برخی محلههای شهر گره خورده. اگرچه تاریخچه ورود ارامنه به ایران به دوران سلطنت شاه عباس صفوی برمیگردد، اما در دوران زندیه و پس از آن در دوران حکومت قاجاریان بود که پای ارامنه به تهران باز شد.
-
آتشی که یک قرن روشن است | آدریان؛ قدیمیترین نیایشگاه زرتشتیان در تهران
آتشکده صدساله خیابان سی تیر مقصد تور تهرانگردی مرکز تهرانشناسی موسسه همشهری با موضوع صلح ادیان، است. آتشکدهای که هنوز هم درهای آن به روی پیروان دین زرتشتی باز است و آیینها و مراسم مختلفی در آن برگزار میشود.
-
چراغ کدام کسب و کارها را ارامنیها روشن کردند؟ | ۶۰شغل ارامنه در تهران
ارامنه موسس و بنیانگذار بیش از ۶۰ شغل و حرفه در تهران و ایران بودهاند. از معماری و جواهرسازی و تراشکاری گرفته تا نخستین آژانس مسافربری و کارخانه سوسیس و کالباسسازی و ... . در این گزارش با برخی از کسب و کارهای ارامنه در تهران آشنا میشویم.
-
فیلم | نقش شگفتانگیز ارامنه در تهران
قصههای جذاب شکلگیری محلههای ارمنینشین پایتخت را در این شماره همشهری محله به مناسبت آغاز سال میلادی از دست ندهید.
-
این محله تهران را یک شازده قاجاری آباد کرد
محلههای قدیمی بیشتر به نام شاهزادگان قاجاری که مالک آن میشدند نامگذاری میکردند. خیابان نصرت هم به نام نصرتالدوله که از رجال سیاسی آن زمان بود، خوانده شد. او همچنین قلعه نصرت را در میان باغی در این محل بنا کرد.
-
چند روایت دستاول در باره مرد مقتدر بازار | راه و رسم بزرگان
وقتی در بازار تهران از حاج احمد کریمی اصفهانی نام میبرید با مجموعهای ازکارهای خیر و عامالمنفعه روبهرو میشوید از جزئیترین مشکلات در بازار تهران مانند رفع سدمعبر و آسفالت کردن خیابان برای تردد راحت عابران گرفته تا تهیه وام برای کاسبان خسارت دیده...
-
فیلم | قصه تحول اکبر جگرکی در کوچه سیاهها
دل دادن لات معروف و شرور تهران به مرام و مسلک رجبعلی خیاط، کاسب درستکار و مرد عابد و زاهد محله دروازه غار از داستانهای خواندنی جنوب پایتخت به حساب میآید که در محافل رسمی کمتر شنیده شده است.
-
حمید درخشان: کرنر زدن در زمین خاکی سختترین کار دنیا بود
بازی در زمینخاکیها تنها برای تماشاگران جذاب نبود. حتی مشهورترین ستارههای فوتبال هم پس از رسیدن به تیمهای مطرح پایتخت، همچنان شوق بازی در زمینخاکیها را در دل داشتند. با «حمید درخشان» کاپیتان سالهای دور تیم ملی و پرسپولیس درباره خاطرات شنیدنی بازی در زمینخاکیها گفتوگو کردیم.
-
نخستین کاپیتان تیم ملی فوتبال ایران چه کسی بود؟
توفان نخستین تیم فوتبال تهران بود که در سال ۱۳۱۲ تشکیل شد و حسابی سر و صدا به راه انداخت. زمین توفان در ضلع جنوبی جاده دماوند، نرسیده به سهراه تهرانپارس، و درست روبهروی گرمابه تهرانپارس قرار داشت که بهدلیل مجاورت با پاسگاه ژاندارمری به زمین پاسگاه هم معروف بود.
-
فالوده برفوشیره فرحزادی | یلدا و روشنایی فانوسها
بیرون از پنجره برف بود و در خانه گرمای صمیمیت و مهربانی. مادر با سینی فالودههای یخی از راه میرسید و در چشم برهم زدنی بچهها همه را میخوردند.
-
طبیب یلدا در سفره طرشتیها | قصه دلانگیز ریسههای انگور و انجیر
طرشت با اینکه به نسبت روستاهای غرب تهران به شهر و مرکز شهر نزدیکتر بود، اما مردمان این محله با هویت نیز همچون دیگر روستاها ملاک اصلی خوراکیهای یلدا را هنر زن خانه قرار میدادند و هرآنچه او با دستانش آماده میکرد نوش جان میکردند.
-
شب هول و هراس تهرانیها از سرما
هرانیها صبح نخستین روز زمستان را روزی خاص میدانستند؛ به همین خاطر تا صبح و برای دیدن طلوع خورشید در کنار یکدیگر بیدار میماندند.
-
رونمایی از مسقطی انار قاجاری | قصه پلوها و خورشتهای یلدای تهرانیها
سفره یلدا برای تهرانیها مهم بود. علاوه بر سفره تنقلات یلدا، بیشتر شام را در کنار هم و در مهمانی میخوردند. قصه پلوها و خورشت های تهرانی و نخستین مسقطی پایتخت نشینان خواندنی است.
-
رسم بختگشایی با جوراب و شال!
قاشقزنی را اغلب به عنوان یکی از رسوم چهارشنبه آخر سال میشناسند، اما برخلاف این باور، اهالی قدیمی محله پامنار این رسم را در شب یلدا هم داشتند.
-
آشهای تهرانیپسند | از آش ابودردا و کشک کلهبره تا آش انار و گشنیز
آش که معادل همان سوپ فرنگیهاست جایگاه خاصی در سفره پایتختنشینان داشت و همچنان پرطرفدار است. بهخصوص با آغاز فصل سرد، خوردن یک پیاله از آش داغ و لذیذ غنیمت است.
-
ماجرای هدیه مادرزن در مراسم یلدابرون
یکی از بخشهای جالب و مهیج شب یلدا هدیه بردن برای عروس بود. مراسمی که از چند هفته مانده به یلدا اعضای خانمها را سرگرم و راهی بازارها میکرد تا با خرید بهترین هدیه یلدایی دل تازهعروس خانواده را شاد کنند و دامادها به بهانه دیدار همسر آینده هدیه ویژه مادرزن را دریافت کنند.
-
شب هندوانه شریفآباد و انگور مهدیخانی
پهن کردن سفره یلدا و فراهم کردن میوه و تنقلات برای دورهمنشینی در بلندترین شب سال در تهران قدیم برای خودش داستانی خواندنی دارد؛ آنچه امروز متداول و عادی به نظر میرسد تا حدود ۴دهه قبل به این سهل و آسانی نبود و نمیشد بهسادگی انواع میوهها را از میوهفروشی محل تهیه کرد و سر سفره چید.
-
شبچرههای کن و مقررات اتاق کرسی | یلدا در کن بر مهمانی استوار بود و دیدوبازدید
کن بخش گستردهای از روستاهایی بود که علاوه بر دشت کن روستاهای حاشیه البرز در غرب پایتخت را هم شامل میشد. آداب مهمانی یلدا در این محدوده از تهران قدیم بسیار خواندنی است، بهخصوص که اهالی معتقد بودند هیچچیز نباید از شهر خریده شود.
-
«آردتوت» و «خورش جوز»؛ خوراک جادویی شمیرانیها در شب یلدا
شب یلدا که از راه میرسید، بزرگترها در بزرگترین اتاق خانه خود کرسی مهیا میکردند تا آن شب بلند را میزبان اعضای خانواده خود باشند. آنها سفرهای رنگین از انواع غذاها و خوراکیها پهن میکردند. غذاها و خوراکیهای مرسوم شب یلدا نزد اهالی آبادیهای شمال تهران را مرور کردهایم.