همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: خیابان سی‌تیر بیش از ۲۵ مقصد گردشگری دارد که در نوع خودش بی‌نظیر است. ۳ خیابان فردوسی، لاله‌زار و سی تیر در عهد ناصری ساخته شده است. خوشبختانه توسعه شهر تهران به این خیابان کمترین صدمه را زده است و این بافت‌های درشت‌دانه‌ای که وجود دارد از موزه ایران باستان تا باغ اتابک که اکنون محوطه سفارت روسیه است و بزرگ‌ترین کنفرانس جهان بعد از جنگ جهانی با عنوان «کنفرانس تهران» در آذرماه۱۳۲۲ در این خیابان برگزار شد.
خواندنی های بیشتر را اینجا دنبال کنید
نصرالله حدادی، تهران‌شناس درباره این خبایان می‌گوید: «بناهای مذهبی و تاریخی متعددی مانند آتشکده آدریان، کلیسای حضرت مریم، مسجد حضرت ابراهیم (ع) و کنیسه حییم در این خیابان قرار گرفته است. در واقع می‌توان گفت شهر تهران، جزو بی‌نظیرترین شهرهای جهان است و به نوعی این خیابان را می توان به نام خیابان گذر ادیان نام نهاد. در این خیابان نخست، مریض‌خانه دولتی راه‌اندازی شد و مرحوم ناظم‌الاطباء پدر سعید نفیسی ریاست آن را به عهده گرفت.
در سال اول بیش از ۲هزار و ۵۰۰ نفر در آن بیمارستان معالجه شدند. سمت راست خیابان موزه ایران باستان واقع شده که از سه بخش تشکیل می‌شود و این موزه از قدیمی‌ترین موزه‌های ایران به شمار می‌رود. با فاصله اندکی ساختمان یک قرنی کتابخانه ملی است با گالری‌های مختلف. مدرسه فیروزبهرام که محل تحصیل چهره‌ها فرهیخته و سرشناس مانند پروفسور سیدحسین نصر، احمد شاملو و هاشم رضی بود هم در این خیابان قرار دارد. در تهران ما چند منطقه ارمنی‌نشین داشتیم، یکی از قدیمی‌ترین محله‌های ارمنی‌نشین تهران میدان شاپور و بازارچه قوام‌الدوله است.
به روایت دیگر خیابان سی تیر چندین اسم در طول زمان داشته است، یکی از اسامی که کمتر گفته شده یا کمتر ثبت شده، نام «خیابان رافائل» است، خیابان موزه، خیابان آقاسلطنه یا خیابان سی تیر هم از دیگر نام‌های این خیابان بود. شاید دلیل نامگذاری آن به نام «سی تیر» را خانه احمد قوام‌السلطنه در این معبر دانست. هرچند که او اصلاً در این خانه سکونت نداشت. این خانه در سال ۱۳۰۲ ساخته و در همان سال هم احمد قوام‌السلطنه از ایران تبعید شد. او در سال ۱۳۰۷ با وساطت وثوق‌الدوله به ایران برگشت و دوباره به لاهیجان تبعید شد. این خانه در ۳۰ تیر ۱۳۳۱ مورد هجوم قرار گرفت و به آتش کشیده شد.»
سی‌تیر یا هزار و یک نام
در سال ۱۳۲۲ پس از پایان جنگ جهانی دوم سران متنفقان در سفارت اتحاد جماهیر شوروی در تهران دور هم جمع شدند و تصمیمات مهمی پس از جنگ گرفته شد. اردشیر آل عوض، تهران‌پژوه و محقق درباره نامگذاری این خیابان می‌گوید: «بعد از این حضور نام ۳ خیابان تهران تغییر کرد که یکی از این خیابان‌ها سی تیر کنونی یا خیابان قوام‌السلطنه بود که به نام «استالین» رونمایی شد. این خیابان از تقاطع جمهوری تا نوفل لوشاتو کشیده شده است.
قبل‌تر از آن هم به واسطه مریض‌خانه دولتی که ناصرالدین شاه در ضلع غربی میدان مشق ساخته بود به نام خیابان مریض‌خانه شناخته می‌شد. همچنین پس از پیروزی انقلاب برای زنده نگه داشتن نام میرزا کوچک خان جنگلی و نهضت جنگل که علیه استیلای شوروی فعالیت می‌کرد، خیابان استالین به میرزا کوچک خان جنگلی تغییر پیدا کرد. داستان «میرزا کوچک خان» شدن این خیابان به بعد از انقلاب بر می‌گردد و دلیل این نامگذاری هم باز موضوع نزدیک بودن به سفارت روسیه بود؛ میرزا کوچک‌خان و نهضت جنگل، باید برای همیشه در حافظه تاریخی روس‌ها باقی می‌ماند.»
نظر شما