همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: تنوع و فراوانی این میوه‌ها، محدود و تهیه آنها دشوار بود. مرحوم مرتضی احمدی، هنرپیشه و روایتگر روابط اجتماعی تهران قدیم، در این باره نقل می‌کرد که تا سال ۱۳۲۷، وقتی ۲۴سال سن داشت، هنوز پرتقال نخورده بود.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
در آن دوران درختان میوه اندکی در تهران کاشته می‌شد و همه نوع میوه‌ای وجود نداشت. برخی میوه‌ها نیز از اطراف تهران به پایتخت می‌آمد که هندوانه و خربزه از این دست میوه‌ها بودند. نصرالله حدادی، تهران‌شناس، در باره میوه‌های شب یلدا می‌گوید: «اغلب خانم‌های خانه، قبل از شروع پاییز میوه‌های مختلف مانند توت، انجیر، سیب و آلو را خشک می‌کردند تا برای این شب با آنها از مهمانان خود پذیرایی کنند. همچنین برخی از میوه‌های بهاری مانند زردآلو یا آلبالو را به شکل مربا و نقل درست می‌کردند.
برای این کار آلبالوها را داخل کیسه‌ای از شکر می‌ریختند. کم‌کم، آلبالو شکر را به خودش جذب می‌کرد و به شکل نقل در می‌آمد و آن را برای شب یلدا نگه می‌داشتند. این تنقلات مخصوص تهرانی‌هایی بود که توان مالی مناسب داشتند و به قولی، دستشان به دهانشان می‌رسید. برخی میوه‌ها هم مانند هندوانه و خربزه که تازه آن در این شب مصرف می‌شد، از اطراف تهران و جاهایی مثل شریف‌آباد و ساوه به تهران می‌آمد و به همین خاطر به هندوانه شریف‌آبادی و خربزه کدخدا حسینی معروف بود.»
اسلوب نگهداری از هندوانه و خربزه برای رساندن آنها به سفره شب یلدا هم از زبان حدادی شنیدنی است: «برای اینکه هندوانه و خربزه تا شب چله باقی بمانند آنها را از تابستان لابه‌لای کاه و پوشال می‌گذاشتند. کاه مانع پوسیدگی هندوانه و خربزه می‌شد و در اواسط آذرماه آنها را با چاپار و احشام و بعدها با کامیون روانه بازار می‌کردند. البته این خربزه پوست زبر، سبزرنگ و ضخیمی داشت و تا بعد از این ایام هم سالم می‌ماند. همچنین تهرانی‌ها انگوری مخصوص و معروف به اسم «انگور مهدی‌خانی» داشتند که در مهرماه چیده می‌شد. به همین خاطر می‌توانستند آن را تا شب یلدا نگه دارند و این میوه مزین‌کننده سفره دورهمی آنها بود.»
به گفته حدادی، قدیم مرسوم بود وقتی محصولی در مقایسه با محصولات مشابه مرغوبیت بیشتر و بهتری داشت آن را به نام همان فردی که محصول را به ثمر نشانده، می‌شناختند مانند هلوی خلیل‌خانی، انگور مهدی‌خانی یا خربزه کدخدا حسینی یا زرندی.
نظر شما