همشهری آنلاین - مریم قاسمی : طبق آمار اداره مطالعات اجتماعی شهرداری منطقه ۱۸، بیش از ٦٠ درصد از جمعیت تکه هجدهم پایتخت را آذری‌زبان‌ها و از شهرستان‌های استان آذربایجان غربی و شرقی، ارومیه، تبریز و اردبیل تشکیل می‌دهد و کمتر از ٤٠ درصد به مهاجرانی از شهرستان‌های اراک، یزد، لرستان، دامغان، مازندران، گیلان و استان فارس اختصاص دارد. حضور اقوام مختلف منطقه ۱۸ کنار یکدیگر باعث شده تا آنها حضور پرمعنایی در آیین و رسوم مذهبی از جمله ایام محرم و صفر داشته باشند. در گزارش پیش‌رو با حال‌وهوای ماه محرم در حسینیه‌ها و تکایا و مساجد اقوام ساکن در این منطقه آشنا می‌شوید.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
عزاداری٣ طایفه یافت‌آبادی در ماه محرم
یافت‌آباد قدیمی‌ترین محله منطقه است و بیش از ٤٠٠ سال قدمت دارد. ٣ طایفه بزرگ زندیه، کلهر و زهره‌وند اولین ساکنان قلعه یافت‌آباد هستند. زبان یافت‌آبادی‌های اصیل به یزدی‌ها شباهت زیادی دارد. مسجد امیرالمومنین (ع) که در خیابان شهید مرتضی زندیه واقع شده از سال ١٣۵١ مهم‌ترین پایگاه فرهنگی و مذهبی این اقوام به شمار می‌رود. در دهه اول محرم برنامه‌هایی چون سخنرانی، مداحی، سینه‌زنی، روضه‌خوانی و توزیع غذای نذری در این مسجد اجرا می‌شود. از ویژگی‌های بارز مراسم سوگواری اباعبدالله الحسین (ع) نزد یافت‌آبادی‌ها حضور پهلوانان و قهرمانان زورخانه جهان پهلوان تختی و قائم (عج) در هیئت‌ها و تکایا است. این افراد در ایام محرم به رسم جوانمردی در هیئت‌ها و تکایا خدمتگزار عزارداران حسینی هستند.
در آیین عزاداری یافت‌آبادی‌ها ریش‌سفیدان همیشه در قسمت بالای مجلس نشسته و جوان‌ترها در پایین‌ترین نقطه می‌نشینند. طبق رسم قدیمی در ظهر عاشور تمام عزاداران هیئت‌ها و مساجد این محله در زمین خالی معروف به «گاومیش‌خانه» جمع می‌شوند و سینه‌زنی می‌کنند. ٢ پهلوان به نام‌های «ابراهیم باستانی» و «حمید کلانتری» از علمداران عزاداران حسینی‌اند.
اراکی‌ها و یک سنت در عزای سالار شهیدان
یکی از اقوام پرجمعیت و مهاجر منطقه اراکی‌ها هستند که بیشتر در شهرک صاحب الزمان (عج) سکونت دارند. از طایفه اراکی‌های مقیم و ساکن در منطقه ۱۸ می‌توان به طالقانی‌ها، فراهانی‌ها، مالمیری‌ها و گل‌زردی‌ها اشاره کرد که قبل از دهه پنجاه به این محدوده مهاجرت کردند. مساجد معروف اراکی‌ها، مسجد صاحب‌الزمان (عج) واقع در بلوار معلم و مسجدامیرالمومنین (ع) در خیابان شهید نیک‌ملکی است و در ایام محرم مراسم سوگواری سید و سالار شهیدان کربلا با اقامه نماز جماعت در این مساجد آغاز می‌شود و پس از سخنرانی مذهبی، مداحی، روضه‌خوانی و سینه‌زنی با پذیرایی و توزیع غذای نذری بین عزاداران خاتمه می‌یابد. از ویژگی‌های مهم عزاداری اراکی‌ها حضور دسته‌های عزاداری در دهه اول محرم مقابل منازل شهدا، سادات و خانواده‌های داغدیده است و با قرائت فاتحه و دعا از آنها دلجویی می‌کنند.
حضور خانوادگی یزدی‌ها در عزاداری‌ها
یکی دیگر از اقوام‌های ساکن در منطقه ۱۸ به‌ویژه در محدوده محله‌های شادآباد، هفده‌شهریور و الغدیر یزدی‌ها هستند. این گروه از شهروندان به جز هیئت‌های عزاداری هفتگی در طول سال که به نوبت در خانه هر یک از آنها بر پا می‌شود، از شب اول تا دهم ماه محرم در حسینیه توآبادی‌ها در محله شادآباد، خیابان شهید وثوقی، حاضر شده و به عزاداری و سو گواری می‌پردازند. خانواده‌های یزدی ساکن در منطقه برای حضور در مراسم ماه محرم بیشتر به صورت خانوادگی دیده می‌شوند و به ندرت اتفاق می‌افتد که به طور انفرادی به عزاداری بپردازند. عزاداری دسته‌جمعی خانواده‌های یزدی باعث شده تا آنها از حال یکدیگر بیشتر باخبر شوند و در صورت بروز هرگونه مشکل بتوانند گره از کار یکدیگر باز کنند. بانیان حسینیه توآبادی‌ها از ماه‌ها قبل با دعوت از مداحان و مدیحه‌سرایان یزدی تلاش می‌کنند تا مراسم عزاداری دهه محرم با شکوه و باحضور چشمگیر اهالی بر پا شود. از مداحان شناخته‌شده حسینیه توآبادی‌ها می‌توان به حاج «محمدامین یزدی» اشاره کرد. آنها از سال ٧٨ تا کنون در ایام محرم با خرید نوبتی اقلام پذیرایی در ثواب این کار سهیم‌اند و از سوی دیگر، مشارکت و همکاری یکدیگر را در اینگونه مراسم به شکل مطلوب نشان می‌دهند.
شعرخوانی حماسه عاشورا پر طرفدار میان همدانی‌ها
گرچه همدانی‌ها نسبت به سایر اقوام حاضر در منطقه ۱۸ جمعیت کمتری دارند، اما حسینیه همدانی‌ها در خیابان حیدری شمالی شهرک ولی‌عصر (عج) در دهه محرم مملو از جمعیت است، به گونه‌ای که در محوطه آن به‌سختی می‌توان جایی پیدا کرد. در هیئت همدانی‌ها نصب پرچم و بیرق‌های عزاداری با همکاری همه عزاداران انجام می‌شود. بانیان هیئت از چند هفته مانده به شروع محرم اعضای هیئت را فرا می‌خوانند تا با همکاری یکدیگر ضمن غباروبی و نظافت محوطه حسینیه، نذرهای نقدی خود را برای خرید پرچم، کتیبه و سایر ملزومات تحویل دهند. پس از این مرحله، نصب بیرق‌های عزا توسط جوانان هیئت در جلو منازل مسکونی اعضای هیئت انجام می‌شود. در حسینیه همدانی‌ها شعرخوانی با مضامین حماسه عاشورا طرفداران بسیاری دارد. بعد از مدیحه‌سرایی، نوحه‌خوانی و سینه‌زنی در میان دسته عزاداری همدانی‌ها انجام می‌شود. ضمن اینکه نماز ظهر عاشورا همه‌ساله در محوطه باز حسینیه همدانی، در خیابان حیدری شمالی و خیابان شهیدان بهرامی، با حضور چشمگیر اهالی برپا می‌شود.
نظر شما