همشهری آنلاین: نخستین گام، ساخت مسیر دوچرخه در دل خیابان‌ها و محله‌های شلوغ شهر تهران بود. طراحی و ساخت مسیر دوچرخه از دوره مدیریت شهری چهارم آغاز شد، اما این شروع، به دلیل استقبال سرد مردم، چندان موفقیت‌آمیز نبود و خیلی زود چرخ چند ایستگاه راه‌اندازی شده دوچرخه از حرکت ایستاد و تعطیل شدند. تا اینکه مدیریت شهری پنجم سکان اداره پایتخت را به دست گرفت و موضوع راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری در محله‌های تهران با قوت بیشتری مطرح شد. این بار برای ترغیب شهروندان به استفاده از دوچرخه مدیران شهری و برنامه‌ریزان و متولیان فرهنگی هم پای کارآمدند، با شعارهایی مانند «سه‌شنبه‌های بدون خودرو»، و طی کردن مسیر خانه تا محل کار با دوچرخه و استفاده از آن در بازدیدهای میدانی پیشگام ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری میان پایتخت‌نشینان شدند. در این گزارش به احداث مسیر دوچرخه‌سواری در مناطق ۶، ۷، ۱۰، ۱۲ نگاهی داریم.
تقریباً از نیمه مرداد ۱۳۹۷ مناطق مرکزی پایتخت صاحب ایستگاه‌های دوچرخه شدند. در آغاز این تکاپوی مجدد، بسیاری راه‌اندازی این مسیر و استفاده از دوچرخه را با توجه به شکست ابتدایی کار در سال‌های پیش از آن و تعطیلی ایستگاه‌های دوچرخه، ریسکی بزرگ می‌دانستند و این طرح را شکست‌خورده تلقی می‌کردند. اما به مرور، با اجرای برنامه‌ها و فیلم‌های آموزشی از سوی رسانه‌ها و سرای محله‌ها، دوچرخه به‌عنوان یک وسیله نقلیه میان شهروندان جایی پیدا کرد و تقریباً از سال ۱۳۹۸ استفاده از دوچرخه در رفت‌وآمد شهری مورد استقبال قرار گرفت.
- منطقه ۱۲ پیشتاز در تجهیز ساختمان‌های دوستدار دوچرخه
دوچرخه‌سواری در معابر تاریخی
یکی از مناطقی که استفاده از دوچرخه در معابر شهری آن می‌تواند از بار ترافیکی سنگینش بکاهد و فرصتی به شهروندان بدهد تا زیبایی‌های تاریخی منطقه را با فرصت بیشتری ببینند، تکه دوازدهم شهر تهران یا به تعبیری قلب تاریخی پایتخت است. ایجاد نخستین مسیر ویژه دوچرخه در این منطقه سال گذشته به پایان رسید. «زینب عبادی»، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار منطقه ۱۲، در این‌باره می‌گوید: «با توجه به موقعیت خاص منطقه ۱۲، از جنبه مرکزیت داشتن این منطقه در تهران، تمرکز بر احداث مسیرهای تردد، از زمان احداث پیاده‌راه‌های آن، همواره مد نظر بوده و بعد از گسترش و توسعه پیاده‌راه‌ها در محدوده بازار تهران، مانند خیابان‌های ۱۵ خرداد، ناصرخسرو و صور اسرافیل، نخستین مسیرهای ویژه در این معابر ساخته شد.»
او با بیان اینکه این مسیر جزء نخستین معابری است که به مسیر درجه یک تردد دوچرخه مجهز شده، درباره برنامه‌های عملیاتی در حوزه مسیرهای ویژه دوچرخه در این منطقه می‌افزاید: «بعد از ایجاد مسیر ویژه دوچرخه در معابر به سراغ ایجاد این مسیر در بوستان‌ها رفتیم. نخستین بوستانی که در این منطقه مجهز به مسیر دوچرخه شد، پارک‌شهر که قدیمی‌ترین بوستان تهران به شمار می‌رود، بود و در حال حاضر با توسعه بوستان زندگی در محله هرندی، در ناحیه ۴ منطقه، برنامه احداث مسیر ویژه در این بوستان در دست اجراست.»
عبادی می‌گوید: «برای حفظ یکپارچگی مسیرها در منطقه و طبق سند توسعه دوچرخه‌سواری شهر تهران، مسیرهایی را هم، مانند خیابان فردوسی، خیابان ۱۷ شهریور و در برخی نقاط در پیاده‌راه‌ها، همچون خیابان شوش و خیابان مجاهدین اسلام، در دست برنامه‌ریزی داریم.»
به گفته او، منطقه ۱۲ تقریباً‌درصدد طراحی رینگی است که دوچرخه‌سواران بتوانند در کل منطقه، هم در مسیر رفت و هم در مسیر برگشت، تردد کنند. پیش‌بینی می‌شود امسال شاهد تکمیل این رینگ باشیم. همچنین توسعه مسیر تردد دوچرخه می‌تواند به یکپارچگی تردد در مسیرهای حمل‌ونقل عمومی کمک کند، به‌صورتی که حتماً باید ایستگاه‌های مترو منطقه به مسیر تردد دوچرخه نیز مجهز شوند.
معاون حمل‌ونقل و ترافیک منطقه ۱۲ با اشاره به وجود محدودیت‌هایی نظیر قدیمی بودن بافت این منطقه و کم بودن عرض معابر برای مسیر احداث دوچرخه تصریح می‌کند: «از دیگر مشکلات جدی این عرصه تردد موتورسواران است. تردد مداوم موتورسیکلت در این منطقه و احتمال عبور این موتورها از مسیر ویژه تردد دوچرخه، لازمه دقت عمل بیشتر در طراحی مسیرهاست. به عبارت دیگر، مسیرها باید به‌صورت هوشمندانه طراحی شوند تا در آینده به مسیر تردد موتور تبدیل نشوند.»
- اسکان دوچرخه‌ها در پارکینگ
این روزها پیدا کردن جای پارک ایمن برای دوچرخه کار چندان ساده‌ای نیست و شاید بسیاری از شهروندان به همین بهانه دوچرخه را گزینه‌ای دست و پاگیر برای تردد در شهر بدانند. اما مدیریت شهری قلب تاریخی تهران برای پارکینگ دوچرخه‌ها هم چاره‌اندیشی کرده و با ایجاد ۲ پارکینگ در ۲ ایستگاه مترو شهدا و ایستگاه مولوی برای دوچرخه‌سواران این امکان را فراهم کرده که دوچرخه‌سواران بتوانند دوچرخه‌های خود را نزدیک مترو پارک کنند و با مترو به ادامه مسیرهای خود بپردازند.
- سفرهای رایگان دوچرخه‌سواران
تشویق دانش‌آموزان به دوچرخه‌سواری و نهادینه شدن این فرهنگ از سنین نوجوانی از ابتکارات قابل توجه مدیران شهری منطقه ۱۲ است. منطقه ۱۲ با جذب بیش از ۷۰۰ دانش‌آموز دوره متوسطه، موفق شده پیشتاز طرح دوچرخه‌سواری باشد. بر این اساس، دانش‌آموزان دارنده این کارت‌ها می‌توانند به مدت یک سال از خدمات سفر با دوچرخه‌های اشتراکی بی‌دود، شامل حق عضویت، بیمه کامل و ۵۰ سفر رایگان، بهره‌مند شوند.
- ۲۴ کیلومترمسیر سبز در پازل ششم
«مرتضی مطهری»، معاون فنی و عمرانی شهردار منطقه ۶، با شرح جزئیات بیشتر درباره مسیرهای دوچرخه‌سواری گفت: «مسیرهای ویژه دوچرخه‌سواری در خیابان‌های پورسینا، طالقانی، قائم‌مقام فراهانی، باقرخان، کاج، کارگر شمالی، جلال آل‌احمد، آزادی، کریم‌خان‌زند، حافظ، نجات‌اللهی و بلوار کشاورز ایجاد شده است.»
او ادامه داد: «مسیرهایی که برای دوچرخه‌سواری طراحی شده‌اند، بر اساس پیوستگی چند خیابان که در مجاورت یا تقاطع هم قرار دارند، چند کمربند یا مسیر پیوسته ویژه دوچرخه ایجاد کرده‌اند. برای اینکه این مسیرها به‌صورت یک کمربند به هم وصل شوند، نیاز است تا اقدامات تکمیلی برای احداث مسیرهای جدید انجام شود. به‌عنوان نمونه، مسیرهای ویژه دوچرخه در ضلع شمال و جنوب خیابان کریمخان (حدفاصل میدان ولی‌عصر(عج) و میدان هفت‌تیر)، ضلع غرب خیابان حافظ شمالی (حدفاصل کریمخان زند تا زرتشت)، خیابان نجات‌اللهی جنوبی (حدفاصل کریمخان تا سپند)، و ضلع غربی خیابان قائم‌مقام فراهانی (حدفاصل مطهری تا کریمخان) با اعمال تغییراتی در تمهیدات ترافیکی و تقاطعی این خیابان‌ها و همچنین انجام اقدامات تکمیلی در زمینه احداث مسیرهای ویژه در این خیابان‌ها، قابلیت تبدیل به یک رینگ پیوسته دوچرخه‌سواری را دارند.»
معاون فنی و عمرانی شهردار از مسیرهای خیابان پورسینا (حدفاصل ۱۶ آذر تا قدس)، خیابان کاج شمالی (حدفاصل گمنام تا منبع آب، ضلع شرق)، خیابان کارگر شمالی (حدفاصل گمنام تا حکیم)، خیابان جلال‌آل‌احمد (حدفاصل کارگر تا چمران)، خیابان باقرخان (حدفاصل چمران تا قریب)، بلوار کشاورز (حدفاصل میدان ولی‌عصر(عج) تا قریب)، خیابان آزادی (حدفاصل چهارراه نواب تا میدان انقلاب)، خیابان انقلاب (حدفاصل میدان انقلاب تا خیابان مفتح) و خیابان طالقانی (حدفاصل حافظ تا مفتح) به‌عنوان دیگر مسیرهای ویژه دوچرخه در منطقه نام برد.
- پیوستگی مسیر دوچرخه منطقه ۷ در اولویت بوده است
ایجاد کیوسک‌های تعمیر دوچرخه در دستور کار
در منطقه ۷ کار ساخت مسیر دوچرخه از سال گذشته شروع شده است و اداره عمران شهرداری منطقه، حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران و پلیس راهور در همکاری با هم در خیابان‌های مختلف مسیرهایی را برای تردد دوچرخه ساخته‌اند که بعضی از آنها به بهره‌برداری رسیده است. «محمدجواد خسروی»، معاون فنی و عمرانی شهردار منطقه، می‌گوید: «شروع کار بسیار مشکل بود، چون نخستین بار بود که از مسیر سواره‌رو به بخش پیاده‌رو اضافه می‌کردیم تا مسیر دوچرخه ایجاد شود و هماهنگی برای این کار دشوار بود. ساخت این مسیر در واقع اولویت دادن و احترام گذاشتن به شهروندانی است که از ماشین استفاده نمی‌کنند. همیشه شعار داده‌ایم که بایدکاری کنیم شهروندان از دوچرخه بیشتر از ماشین استفاده کنند، اما در اجرا اتفاقی نیفتاده بود. حالا برای نخستین بار و در عمل این اتفاق افتاده است. طبیعی است که در شروع مشکلاتی برای گرفتن مجوز از کمیته معبر شهرداری و پلیس راهور وجود داشت.»
- اختصاص یک و نیم‌متر از جنوب خیابان‌ها
مسیرهایی که در منطقه ۷ در یک سال گذشته ساخته شده‌اند در جنوب خیابان طالقانی، خیابان قدوسی، خیابان دماوند (حد فاصل سبلان تا میدان امام حسین علیه‌السلام)، خیابان خواجه نصیر (حدفاصل طالقانی و میدان سپاه) بودند و بخشی از شریعتی هم با رنگ از بقیه خیابان جدا شده است. آن‌طور که خسروی توضیح می‌دهد، برای ساخت مسیر در هر خیابان کار متفاوتی انجام شده است: «به‌عنوان مثال، کاری که در خیابان طالقانی انجام شد این بود که با هماهنگی پلیس راهور یک و نیم‌متر از جنوب خیابان به‌صورت جدول جدا شد و کل مسیر به مسیر دوچرخه تبدیل شد. در خیابان دماوند هم به همین‌ترتیب، از خیابان سبلان تا میدان امام حسین یک و نیم‌متر از شمال خیابان دماوند را به مسیر دوچرخه اختصاص دادیم. جالب این است که مسیر کاملاً به تهرانپارس وصل شده و یک مسیر خوب دوچرخه از ورودی تهران تا میدان امام حسین(ع) ایجاد شده است. اما مثلاً در خیابان شریعتی فقط یک مسیر را رنگ کردیم.»
مسیرهایی برای ایجاد مسیر دوچرخه در منطقه انتخاب شده‌اند که عرض گذر آنها اجازه این کار را داده است. خیابان‌های زیادی هستند که باید مسیر دوچرخه داشته باشد، اما به دلیل همین عرض کم امکان این کار وجود ندارد، اما در خیابان‌های طالقانی و دماوند، به دلیل عرض مناسب، این کار انجام شد.
خسروی به امتداد مسیر دوچرخه در خیابان‌های دیگر هم اشاره می‌کند: «از اولویت‌های ما ایجاد مسیر دوچرخه در خیابان‌هایی بود که بتوان آنها را در مسیرهای دیگر هم ادامه داد. مثلاً در خیابان طالقانی بخشی از مسیر در منطقه ۷ ایجاد شده و در منطقه ۶ کار ادامه پیدا کرده است. به این‌ترتیب پیوستگی حفظ شد. در خیابان دماوند هم منطقه ۶، ۷، ۸، ۹ و ۱۰ کار را در ادامه هم انجام دادند. بنابراین، شهروندی که با دوچرخه وارد این مسیر می‌شود، می‌تواند مسیر بلندی را در چند منطقه ادامه دهد. مسیرهای ایجادشده در خیابان طالقانی، دماوند و خواجه‌نصیر، طبق گفته معاون عمران شهردار منطقه، تمام شده‌اند و در آنها رفت‌وآمد دوچرخه جریان دارد.
خسروی از ایجاد کیوسک‌های تعمیر دوچرخه در این مسیرها می‌گوید که به‌زودی اجرایی می‌شود. او توضیح می‌دهد: «استقبال از مسیر دوچرخه تا امروز خوب بوده و به‌ویژه در خیابان قدوسی و دماوند استقبال زیادی از آن شده است، چون از خیابان‌های پر تردد هستند. اصلاً یکی از اولویت‌های ما ایجاد مسیرهای دوچرخه در خیابان‌هایی بود که پر تردد باشند تا از آنها استقبال شود.»
- ۶ کیلومتر به مسیر دوچرخه‌سواری منطقه ۱۰ تا پایان سال اضافه می‌شود
دوچرخه‌سواری؛ از آزادی تا تهرانپارس
پیشنهاد راه‌اندازی مسیر سبز دوچرخه‌سواری از خیابان آزادی تا تهرانپارس از سوی مدیریت شهری تکه دهم پایتخت مطرح شد؛ طرحی که مورد استقبال شهردار تهران قرار گرفت و در مناطق همسایه با خیابان آزادی در حال اجرا است. «مهران ماندگار»، معاون فنی و عمرانی تکه دهم پایتخت، با بیان این مطلب درباره یکی از دیدنی‌ترین مسیرهای دوچرخه‌سواری پهنه مرکزی می‌گوید: «این مسیر شاخص‌ترین و مهم‌ترین مسیر دوچرخه‌سواری تهران و الگوی توسعه پایدار است که ۳ شریان اصلی خیابان‌های آزادی، انقلاب و دماوند و میدان آزادی، انقلاب، فردوسی و امام حسین را به یکدیگر وصل می‌کند؛ مسیری که با احداث فضای سبز در حاشیه آن لذت دوچرخه‌سواری در آن چند برابر می‌شود و از همه مهم‌تر باعث کاهش بسیاری از آلودگی‌های صوتی، هوا و تصادفات هم می‌شود.»
ماندگار در ادامه به راه‌اندازی ۶ کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری در پازل دهم پایتخت اشاره می‌کند: «با هزینه‌ای بالغ بر ۶۰ میلیارد ریال در خیابان‌های رودکی، ارومیه، کلهر، بزرگراه نواب و خیابان آزادی سال گذشته بیش از ۶ کیلومتر مسیر دوچرخه‌سواری برای ارائه خدمات بهینه به شهروندان راه‌اندازی شده است.»
به گفته معاون فنی و عمرانی منطقه ۱۰، قرار است تا پایان سال جاری ۶ کیلومتر دیگر به مسیر دوچرخه‌سواری در خیابان‌های قزوین، بختیاری، آذربایجان، عرب، سبحانی و کمیل با هزینه‌ای بالغ بر ۷۰ میلیارد ریال اضافه شود.
- یک تیر و چند نشان
«مبینا منصوری» یکی از ساکنان منطقه ۶ است. او معتقد است در کلانشهرهایی مثل تهران هرچه بیشتر به ایجاد معابر دوچرخه‌سواری توجه شود به حیات بهینه آن شهر و ساکنانش توجه شده است. او در ادامه بیان کرد: «در شهرهای بزرگ به علت مشغله‌های روزمره، ساکنان این شهرها شاید به زحمت بتوانند فرصتی را به ورزش کردن در یک سالن ورزشی اختصاص بدهند. در واقع، شهرداری با فراهم کردن مسیرهای دوچرخه‌سواری بیشتر با یک تیر چند نشان زده است و علاوه بر اهدای هوای پاک به سالمندان، کودکان و تمام اهالی شهر به مصرف بهینه انرژی و سوخت کمک می‌کند.»
- صرفه‌جویی در سوخت
«روژینا مرادی» یکی دیگر از هم‌محله‌ای‌ها هم با بیان اینکه ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری و فرهنگسازی در این زمینه می‌تواند به صرفه‌جویی در مصرف سوخت کمک کند، گفت: «حتی در مدارس هم با ترویج استفاده از دوچرخه می‌توان یک الگوی مصرف خوب به دانش‌آموزان ارائه کرد. مهم‌تر از همه اینها سلامت جسمی و روحی هم هست که همه شهروندان با رکاب زدن بیشتر می‌توانند بدن مقاوم‌تر و سلامتی داشته باشند.»
- مسیر هموار میدان جمهوری اسلامی
«مریم نقیب» از اهالی خیابان هاشمی در تکه دهم پایتخت از بانوان دوچرخه‌سوار عضو گروه سفیران ترافیک است. او با تعریف از کیفیت مسیر دوچرخه‌سواری محدوده میدان جمهوری اسلامی می‌گوید: «در محله‌ها زیادی از تهران همراه اعضای گروه دوچرخه‌سواری کرده‌ام. محدوده میدان جمهوری اسلامی، نواب و خیابان رودکی مسیر هموار و خوبی برای دوچرخه‌سواری دارد. البته از محدوده دوچرخه‌سواری خیابان شهید عرب و پارک آموزش ترافیک هم استفاده کرده‌ام. این محدوده هم مسیر مناسبی برای استفاده از دوچرخه دارد، اما متأسفانه چون معابر و خیابان‌های منطقه ۱۰ کم‌عرض است، امکان راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری در همه آنها میسر نیست. برای مثال، خیابان هاشمی به نظرم برای کاهش بار ترافیکی نیاز زیادی به راه‌اندازی مسیر دوچرخه‌سواری دارد.»
- فرهنگسازی برای مسیر دوچرخه‌سواری
«نسرین رحیمی» از اهالی محله هفت‌چنار و افرادی است که برای بیشتر کارهای روزمره دوچرخه‌سواری را به استفاده از خودرو ترجیح می‌دهد. او به فرهنگسازی استفاده بهینه از مسیرهای دوچرخه‌سواری اشاره دارد: «در منطقه مسیرهای خوبی برای دوچرخه‌سواری داریم، اما هنوز مردم نمی‌دانند که از این مسیرها چطور باید استفاده کرد. بارها شده هنگام دوچرخه‌سواری قصد استفاده از مسیر دوچرخه را داشتم، اما دیده‌ام که اغلب عابران پیاده یا کودکان در مسیر آن تردد می‌کردند و عملاً نمی‌توانم از این مسیر استفاده کنم. منطقه ۱۰ هم معابر باریک و کم‌عرضی دارد که رفت‌وآمد در آنها چندان راحت نیست. به همین دلیل بیشتر از خیابان برای دوچرخه‌سواری استفاده می‌کنم.»
نظر شما