همشهری آنلاین-زهرا بلندی: خوشبختانه املاک و اراضی وقفی زیادی در شهر تهران وجود دارد که منافع آن به مردم می رسد، اما گاهی اوقات ساکنان چنین بناهایی گلایه هایی دارند که لازم است پای صحبت آنها نشست و راهی برای حل مشکلات آنها پیدا کرد.
طی مراحل پرپیچ و خم برای دریافت مجوز ساخت و ساز و نوسازی از مهم ترین مشکلات افرادی است که در املاک موقوفه ای سکونت دارند. اغلب اوقات آنها به دلیل موانع موجود از نوسازی املاک خود منصرف می شوند و به همین دلیل تراکم بافت فرسوده در این محله ها بیشتر از مابقی زمین هاست.
املاک و اراضی موقوفه ای در محله های مختلف وجود دارد؛ از محله ای همچون سنگلج در نقطه مرکزی پایتخت گرفته تا محله های شمالی و جنوب تهران. محله های یاخچی آباد و بهمنیار در مناطق۱۶ و ۱۹ نقاطی از شهر هستند که با دارا بودن املاک وقفی، درخصوص نوسازی املاک با چالش هایی روبه رو هستند. «مجید آذر» عضو شورایاری محله بهمنیار که به دلیل وجود خانه پدری اش در محله اوقافی منطقه۱۶ از مشکلات آن باخبر است، می گوید: «به دلیل موقوفه ای بودن بخشی از محله یاخچی آباد و شهرک های ولی عصر(عج)، پاستور، فرهنگیان، بعثت و قسمتی از شهرک وصال، مشکلاتی برای ساکنان آن ایجاد شده و بسیاری از املاک به سوی فرسودگی می روند.»
شهرک های ولی عصر(عج) و پاستور بافت نسبتاً زیادی دارند. اوضاع خانه های موجود در شهرک فرهنگیان کمی بهتر است و بخشی از شهرک وصال که در انتهای خیابان بهمنیار قرار گرفته، از جمله شهرک های نوساز این منطقه محسوب می شود، ضمن اینکه تعداد زیادی ساختمان در حال ساخت نیز در آن دیده می شود. آذر با بیان اینکه صاحبان این املاک به دلیل موقوفه بودن، به صورت سالانه هزینه های مشخصی به متولی موقوفه پرداخت می کنند، می گوید: «به دلیل همین شرایط و قوانین، کمتر کسی برای خرید و ساخت و ساز سراغ این املاک می رود و بازار خرید و فروش و نوسازی در این محدوده ها تقریباً راکد است.»
نیازمند همکاری متولیان هستیم
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با اعلام اینکه حدود ۴۵درصد نوسازی مسکن در بافت های فرسوده شهر تهران توسط مالکان و با مشارکت سازندگان محلی یا خصوصی انجام شده و کم‌ترین میزان نوسازی در یک دهه گذشته، پس از املاک فاقد سند، مربوط به محله‌هایی است که دارای املاک اوقافی هستند، می گوید: «مالکانی که در املاک اوقافی زندگی می‌کنند، برای دریافت پروانه تخریب و نوسازی متحمل هزینه‌هایی می‌شوند که برای املاک غیراوقافی وجود ندارد و این امر با کاهش تقاضا برای ساخت و ساز مواجه شده و به مرور زمان باعث گسترش بافت فرسوده می شود. همچنین در این محدوده ها متقاضیان ساخت و ساز به دلیل نبود اسناد مالکیت عرصه، امکان استفاده از تسهیلات بانکی کم بهره را ندارند.»
«کاوه حاجی علی اکبری» در ادامه با اشاره به دیگر مشکلات مالکان اینگونه املاک می گوید: «همه املاک وقفی زیرنظر سازمان اوقاف و امور خیریه قرار ندارند. برخی از املاک وقفی دارای متولی های متفاوتی هستند که خود دشواری و پیچیدگی های نوسازی بافت‌های فرسوده را دوچندان می کند.»
وی در پاسخ به اینکه سازمان نوسازی برای رفع این موانع چه اقداماتی انجام داده است، ادامه می دهد: «محله‌های مورد فعالیت سازمان نوسازی، عموماً محله‌های کم برخوردار مناطق جنوبی هستند که ساکنان آنها توانمندی اقتصادی پایین‌تری نسبت به سایر شهروندان دارند. ما در این محدوده ها همانند سایر محله های فرسوده در حال طراحی و اجرای پروژه های تأمین خدمات و توسعه قلمرو عمومی هستیم. برای سرعت بخشی به نوسازی مسکن در محدوده های اوقافی، سازمان اوقاف و امور خیریه نیز همانند سایر بخش های دولت و شهرداری باید بپذیرد که بخشی از منافع مربوط به اراضی و املاک دراختیارش را به منفعت عمومی اختصاص داده و به عنوان مالک خصوصی صرفاً به دنبال انتفاع اقتصادی با بهترین کاربری، بالاترین میزان تراکم و سطح اشغال اراضی و املاک موقوفه در بافت های فرسوده نباشد.»
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران با بیان اینکه مشکلات مربوط به املاک اوقافی بیشتر در مناطق ۲، ۴، ۱۲، ۱۴، ۱۵ و ۱۹ وجود دارد، می گوید: «تعدادی از زمین های متعلق به اوقاف در محله های فرحزاد، عودلاجان، بازار، شیوا، سرآسیاب دولاب و جوادیه از سوی دفاتر توسعه محله ای شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفته و طرح هایی نیز برای آنها تعریف شده است.»
وی ادامه می دهد: «می‌توان کاربری‌هایی را برای زمین‌های اوقافی تعریف کرد که هم بهره برداری از سوی سازمان اوقاف و امور خیریه برای اجرای نیت واقفان صورت گیرد و هم منفعت محله و ساکنان بافت‌های فرسوده نیز تأمین شود.»
نظر شما