در یادداشتسید محمدعلی حسینی آمده است : سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخاسته از اصول و مبانی ثابتی است که با توجه به مقتضیات و شرایط جهانی، تاکتیک‌های لازم را برای رسیدن به اهداف پیش بینی شده در راستای منافع ملی اتخاذ می‌نماید، مسیری که جمهوری اسلامی ایران ترسیم کرده، در جهت توسعه صلح و امنیت در منطقه و گسترش همکاری با همه کشورها بجز رژیم صهیونیستی است.
دولت نهم با استفاده از یک دیپلماسی فعال و بهره‌مندی از قدرت نرم در جهت اهداف سیاست خارجی که علاوه بر گسترش روابط با کشورهای همسایه، منطقه و جهان و حضور فعال در سازمان‌های بین‌المللی در جهت توسعه تجاری و ایجاد بازار برای محصولات ایرانی در کشورهای دیگر و رسیدگی به وضعیت ایرانیان، عملکرد بسیار مثبتی داشته است.
در این مقاله تلاش بر این است تا گوشه‌هایی از فعالیت‌ها و اقدامات متنوع دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۶در بخش سیاست خارجی را معرفی نماید.
طی سال گذشته دستگاه دیپلماسی کشور در زمینه تنظیم سفرهای رسمی مقامات فعالانه عمل کرده است.
هماهنگی تنظیم، برنامه ریزی و اجرا در خصوص دهها سفر سران سه قوه به کشورهای مختلف از جمله سفر رئیس محترم جمهور ی به نیویورک جهت شرکت در اجلاس سازمان ملل متحد در نیویورک و همچنین سفر ایشان به حداقل ۱۸کشور دنیا از جمله قطر، امارات، عربستان، عراق، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، قرقیزستان، کشورهای آمریکای لاتین و برخی کشورهای آفریقایی و نیز تنظیم مصاحبه رسانه‌های طراز اول دنیا با جناب آقای احمدی نژاد و سایر مقامات کشور از جمله اقدامات وزارت امور خارجه برای توسعه حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در کلیه مناطق دنیا بوده است.
در کنار آن، انجام دهها سفر رسمی توسط وزیر محترم امور خارجه، معاونان وزیر و مدیران کل به کشورهای مختلف و متقابلا تنظیم سفر مقامات خارجی به کشورمان از جمله سفر روسای جمهور روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، ارمنستان، بلاروس، گرجستان، توگو، زیمبابوه، نیکاراگوئه و ونزوئلا به ایران برنامه ریزی و مدیریت گردیده است.
مجموعه نمایندگی‌های سیاسی و کنسولی جمهوری اسلامی ایران در راستای گسترش همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه و تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران، بیش از ۱۲هزار ملاقات داشته اند.
گوشه‌هایی از فعالیت‌های اجرایی متنوع دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۳۸۶ به شرح ذیل است:
- دیپلماسی هسته‌ای
دیپلماسی هسته‌ای ایران در سال ۱۳۸۶مبتنی بر پاسخگویی در ابعاد فنی و حقوقی و گرفتن هرگونه بهانه از دست آمریکا و برخی از هم پیمانان آن بود.
در این راستا تلاش گردید که تنها بر تعهدات و حقوق ایران در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح هسته‌ای و پادمان مورد توافق با آژانس تاکید نموده و عوامل سیاسی زائد در گفتگوها به حاشیه رانده شود.
در یک سال گذشته علاوه بر پیگیری‌های مربوط به تکمیل عملیات احداث نیروگاه بوشهر، اقدامات لازم برای ورود ۸۸تن سوخت این نیروگاه از کشور روسیه انجام شد.
بمنظور شفاف‌سازی و اعتمادسازی فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان، بدنبال چند دور مذاکره با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۵+۱و همچنین محمد البرادعی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، نهایتا توافق شد که ظرف ۶۰روز طرح اقدام (یا مدالیتی) برای حل و فصل مسائل و ابهامات باقیمانده آژانس در مورد برنامه هسته‌ای ایران تنظیم شود که این اقدام ظرف ۴۰روز صورت گرفت و در طرح اقدام شش موضوع مشخص به عنوان موضوعات باقیمانده تعیین و سوالات آژانس در اختیار ایران قرار گرفت.
بر اساس طرح اقدام، حل و فصل شش موضوع به ۱۸ماه زمان نیاز داشت اما جمهوری اسلامی ایران بنا بر حسن نیت خود، طی شش ماه پاسخگویی به این سوالات را به سرانجام رساند و در نتیجه مدیرکل آژانس در گزارش سوم اسفند خود، حل و فصل و بسته شدن هر شش موضوع را رسما اعلام نمود.
آقای البرادعی در ماه نوامبر (آبان ماه) نیز گزارش مثبتی را ارائه نموده و در آن حل و فصل سه موضوع از شش موضوع را عنوان نموده بود.
سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در یک سال گذشته سبب شد که علاوه بر ادامه فعالیت‌های غنی سازی، حسن نیت ایران برای شفافیت و همکاری با آژانس جهت حل مسائل گذشته به نمایش گذاشته شود و از اینرو، با اطمینان باید گفت که تاثیر این سیاست، بر صدور گزارش‌های مثبت البرادعی و سپس اذعان نهادهای اطلاعاتی آمریکا نمایان گردید.
با حل مسائل باقیمانده بسیاری از مبانی و استدلالات آمریکا و هم پیمانان غربی آن برای ارجاع موضوع هسته‌ای ایران از آژانس به شورای امنیت و قطعنامه‌های صادره فرو ریخت.
این سیاست حاصل ایستادگی و پافشاری بر حقوق حقه ملت ایران بود و بار دیگر اثبات نمود که اقدامات چند کشور خاص تنها برخاسته از نیات و اغراض سیاسی آنهاست و هیچ مبنای قانونی و منطقی ندارد.
- اجلاس سران خزر در تهران
برگزاری دومین اجلاس سران کشورهای دریای خزر در پائیز ۱۳۸۶دستاورد بزرگی بود که بعد از سال‌ها تلاش و پیگیری مضاعف به نتیجه رسید.
در پایان این نشست بر خلاف اجلاس اول که در عشق آباد پایتخت ترکمنستان برگزار شد، بیانیه‌ای صادر گردید که در آن، سران کشورهای ساحلی برای نخستین بار ضمن پذیرش مجموعه اصول کلی مانند مخالفت با حضور نیروهای خارجی در دریای خزر، توافق نمودند تا نسبت به تعیین یک رژیم حقوقی خاص دریای خزر همکاری‌های مشترکی را انجام دهند.
- گفتگوهای ایران و آمریکا درباره عراق
جمهوری اسلامی ایران با هدف کمک به مردم ستمدیده عراق و همکاری برای تامین امنیت، سه دور گفتگو با آمریکایی‌ها درباره عراق داشته است.
دور چهارم این گفتگوها که بنا به درخواست رسمی دولت عراق و دولت آمریکا قرار بود انجام شود، به دلایل فنی به تعویق افتاد.البته کماکان رایزنی ها برای انجام این گفتگوها ادامه دارد.
- عراق
سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال عراق در سال ۱۳۸۶همچون سنوات اخیر مبتنی بر حمایت همه جانبه از حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تاکید بر خروج اشغالگران و واگذاری کلیه نهادها و سازو کارهای داخلی به دولت قانونی و منتخب عراق بود.
همچنین دولت جمهوری اسلامی ایران تلاش‌هایی را برای رفع اختلافات و تغیب مشارکت همه مردم عراق در تعیین سرنوشت سیاسی خود، از طریق اعلام مواضع رسمی و گفتگو با همه نیروها و جناح‌های عراقی تاثیرگذار دنبال نمود.
نقطه اوج همکاری‌های سیاسی و اقتصادی ایران و عراق سفر تاریخی رئیس جمهور محترم به بغداد است که نقطه عطفی در روابط کشورمان با عراق است و تاثیرات عظیمی را در روابط دو کشور و نقش بی‌بدیل ایران در تحولات منطقه‌ای نشان داد.
در این سفر اسنادی به امضاء رسید که در گسترش همکاری‌های فیمابین دو کشور تاثیرات ژرفی برجای خواهد گذاشت.
برگزاری نشست مشترک با حضور هیات عالیرتبه عراقی به ریاست معاون وزیر خارجه آن کشور در تهران در تاریخ ۳۰بهمن و اول اسفند ،۱۳۸۶یکی از نتایج همکاری‌های دو کشور در زمینه رفع ابهامات و شفاف‌سازی همکاری‌ها در چارچوب معاهده ۱۹۷۵بوده است.
طی دو روز مذاکره، طرفین بر رفع مشکلات موجود در مرز زمینی و رودخانه ای مشترک براساس مفاد عهدنامه مربوط به مرز دولتی و حسن همجواری بین ایران و عراق مورخ ۱۳ژوئن ۱۹۷۵و پروتکل‌ها و موافقت نامه‌های ضمیمه، تاکید و نسبت به فعال نمودن مجدد مکانیسم‌های فنی اجرائی پیش بینی شده در این معاهدات توافق نمودند.
بر این اساس، در بخش مرز زمینی مقرر شد که کمیسیون مختلط دو کشور براساس ماده ۵پروتکل راجع به علامت‌گذاری مجدد مرز زمینی بین ایران و عراق مورخ ۱۳ژوئن ۱۹۷۵ظرف دو ماه آینده تشکیل و ضمن بازدید سرتاسری از مرز زمینی مشترک نسبت به تعمیر، مرمت و تجدید بنای میله‌های مرزی اقدام نماید همچنین به منظور تعیین مجدد خط مرزی تالوگ در اروندرود (شط العرب)، طرفین توافق نمودند که ظرف دو ماه آینده نسبت به عملیات اندازه‌گیری و هیدروگرافی مشترک از اروندرود (شط العرب) براساس مقررات مندرج در پروتکل راجع به تعیین مرز رودخانه‌ای بین ایران و عراق مورخ ۱۳ژوئن ۱۹۷۵اقدام نمایند.
- افغانستان
سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان در سال ،۱۳۸۶حمایت از دولت، کمک به ساخت زیرساخت‌ها و لزوم مقابله با کشت خشخاش و قاچاق مواد مخدر بوده است.
در سال‌های اخیر از جمله در سال جاری شرکت‌های ایرانی فعالیت خوبی را در زمینه بازسازی افغانستان داشته اند.
همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با سازمان‌های بین‌المللی برای کمک به رفع مشکلات و آلام مردم افغانستان نیز قابل توجه بوده است.
- خاورمیانه (فلسطین و لبنان)
طی سال ۱۳۸۶تحولات مربوط به خاورمیانه بویژه تحولات فلسطین و لبنان به عنوان یک موضوع مهم و محوری در دستگاه دیپلماسی کشور مورد توجه و عنایت قرار داشته است.
اتخاذ مواضع سریع و بموقع، رایزنی با مقامات کشورها بویژه کشورهای اسلامی، برقراری ارتباط با سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش عدم تعهد و سایر مجامع سیاسی بین‌المللی با هدف یافتن ابتکارات لازم و محکومیت اقدامات فجیعانه صهیونیست‌ها بر علیه مردم مظلوم و مقاوم فلسطین همواره در دستور کار قرار داشته است.
طی سال جاری چندین سفر توسط مقامات کشورمان از جمله جناب آقای متکی وزیر امور خارجه و معاون و مدیر کل سیاسی وزارت خارجه کشورمان به لبنان انجام شد.
به دنبال جنگ ۳۳روزه سال گذشته که به شکست مفتضحانه رژیم صهیونیستی انجامید، جمهوری اسلامی ایران نسبت به ارائه مساعدت‌های انساندوستانه و فنی مهندسی در بازسازی لبنان اقدام نمود.
- خلیج فارس و جهان عرب
رویکرد دولت نهم به کشورهای همسایه مسلمان و عرب، یک رویکرد ویژه است. در سال ۱۳۸۶ما شاهد رشد قابل توجه از مراودات و رفت و آمدهای سیاسی در سطح عالی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس بودیم.
حضور فعال جناب آقای احمدی نژاد در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در دوحه که برای نخستین بار با دعوت از بالاترین مقام اجرایی ایران آن هم بعد از اجلاس آناپولیس صورت پذیرفت، امیدها، آمال و نقشه‌های دشمنان جمهوری اسلامی را نقش بر آب ساخت.
