معرفی کتاب: معنی شناسی کاربردی

همشهری‌آنلاین: کورش صفوی زبان شناس ایرانی زادهٔ ۱۳۳۵ است. او نایب‌ رئیس انجمن زبان شناسی ایران و استاد دانشگاه علامه طباطبایی است.

پژوهش‌های او در زمینه معنی شناسی، نشانه شناسی،ادبیات،تاریخ و زبان شناسی است.

کوروش صفوی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در آلمان و اتریش به پایان برد و در سال ۱۳۵۰ به تهران بازگشت. در همان سال مجددا از دبیرستان هدف آن ایام دیپلم ریاضی گرفت. در سال ۱۳۵۴، یعنی حدودا در هیجده سالگی از مدرسه عالی ترجمه موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته زبان آلمانی شد و در همان سال برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت. پس از نزدیک به یک سال و اندی تحصیل در رشته زبان شناسی، به دلیل بیماری پدر به ایران بازگشت و دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری زبانشناسی را در دانشگاه تهران گذراند.

کوروش صفوی از سال ۱۳۵۶ به استخدام دانشگاه علامه طباطبائی درآمد و عضو هیئت علمی گروه زبان‌شناسی آن دانشگاه شد. کورش صفوی در خصوص ابزارهای زبان شناسی معتقد است، ابزارهای زبانشناسی ابزارهایی عام هستند یعنی صرفا برای مطالعه ادبیات بکار نمیروند. زبان شناسی ابزاری برای تعیین «خوب و بد»، «زشت و زیبا»، «شور و شعف و شوق» و غیره در اختیار ندارد. قرار هم نیست در علم بشود ملاکی برای تشخیص این ویژگی های احساسی در اختیار داشت.

دکتر صفوی در محورهای همنشینی و متداعی معتقد است نویسنده متن انتخابهای خود را بر روی محور ترکیب قرار میدهد، و خواننده برعکس مسیری را طی میکند که نویسنده دنبال کرده است. خواننده ابتدا با آنچه روی محور همنشینی قرارگرفته رو به رو میشود، و پس از آن به انتخابهای خود دست میزند. این انتخابها با انتخابهای نویسنده همسو است. در نتیجه هرمی را می‌توان تصور کرد، که قاعده اش متن است و قله آن هرم، محتوایی است که خود را بر این قاعده تحمیل میکند. ما در هر نقطه ای از ارتفاع این هرم، وقتی به قاعده نگاه میکنیم آن را به شکل خاص میبینیم. و در این سیر مسیر آسانسور به دست همان قله است.

دکتر صفوی در مقاله «پیشنهادی در سبک شناسی ادب فارسی» در صدد اثبات این مساله برمی آید که آنچه تحت عنوان «سبک»‌ مطرح میشود با توجه به دو فرآیند ترکیب و انتخاب میتواند به طبقه بندی دقیقتری از سبکهای سنتی نظم، شعر و نثر برسد، و همچنین به اثبات این نکته که این عملکرد تنها به ادبیات محدود نمیشود و به لحاظ زمانی در معماری، خوشنویسی، قالی بافی و سایر هنرها نیز، قابل مطالعه است، و همسویی خاصی را نشان میدهد. دکتر صفوی این موضوع را به عبارتی دیگر چنین شرح میدهد که «زمانی که فرآیند ترکیب در ادبیات از بسامد وقوع بالاتری برخوردار است، همین فرآیند به عنوان مثال در معماری آن دوره نیز خود را می‌نمایاند.

در قسمتی از متن کتاب می‌خوانیم:

معنی شناسی را می توان مطالعه ی علمی معنی دانست یعنی مطاله ای که بدون هر گونه پیش داوری یا تعصب صورت بپذیرد و به توصیف پدیده ها در چهارچوب یک نظام بپردازد.این توصیف باید از چنان صراحتی برخوردار باشد که بتوان صحت یا سقم آن را محک زد. آنچه در معنی شناسی "معنی" نامیده می شود مصداقی است که در جهان خارج وجود دارد یا مفهومی است که بر حسب مصداقها به صورت نوعی تصور در ذهن سخن گویان زبان انباشته شده است.دلالت واحدهای واژگانی بر مصداقهای جهان خارج بر حسب فرآیندی صورت می پذیرد که "دلالت برئن زبانی" نامیده می شود و در مقابل "دلالت دررون زبانی" فرآیندی است که واحهای واژگانی را به مفاهیم ربط می دهد.

این کتاب حاصل تلاشی است برای معرفی شاخه ای از معنی شناسی زبانی که موضوع آن مطالعه ی معنی در هنگام کاربرد زبان است. تاکنون به معنی از حیث کاربرد توجه نشده است ولی به نظر می رسد که پرداخحتن به آن ضرورت دارد.معنی شناسی کاربردی با دیگر حوزه های مطالعه ی معنی یعنی کلام و کاربرد شناسی زبان و هرمنوتیک مرتبط است.به عبارتی دیگر در معنی شناسی کاربردی موضوعات رشته های مذکور از حیث کاربرد بررسی می‌شود.

شناسنامه کتاب: