اما هنوز نه محورهای کاری این نشست مشخص است و نه نتایج احتمالی ناشی از آن. تنها تلاش سازمان ملل و دیگر قدرت‌های بین‌المللی در ماه‌های گذشته در ارتباط با سوریه، صرفا منحصر به تلاش برای حل و فصل اختلافات داخلی مخالفان و سپس قانع کردن آنان به شرکت در این کنفرانس بوده است. دومین محور کاری سازمان ملل در ماه‌های گذشته، تهیه فهرست کشورهای شرکت‌کننده در این کنفرانس بوده که تا همین دیروز درباره آن بحث و جدل‌های فراوان بود، مسئله‌ای که باعث می‌شود نشست ژنو 2را نشستی بدون چشم‌انداز تلقی کنیم.
اما ریشه و پایه این کنفرانس کجاست و اساسا هدف از آن چیست و کدام کشورها در آن شرکت خواهند کرد و درصورت برگزاری و ادامه نشست، چه نتایجی در آن به بررسی گذاشته خواهد شد؟ همه اینها پرسش‌هایی است که برخی از آنها هنوز بی‌پاسخ مانده است.
دومین نسخه کنفرانس بین‌المللی ژنو تحت نام بررسی بحران جاری سوریه، ادامه نخستین نشستی است که در ژوئن 2012در ژنو برگزار شد. زمانی که کوفی عنان دبیرکل سابق سازمان ملل در مقام فرستاده ویژه این نهاد بین‌المللی در امور سوریه با مقام‌های دمشق و مخالفان رایزنی‌هایی را آغاز کرده بود. به موازات تلاش‌های وی، روسیه و آمریکا هم تلاش‌هایی را آغاز کردند و در 20ژوئن 2012نشستی با حضور شماری از کشورها ازجمله روسیه و آمریکا و با حمایت سازمان ملل در شهر ژنو در سوئیس برگزار شد.
این نشست در مدت 2روز با وجود اختلاف‌نظر بنیادی میان روسیه و آمریکا درباره مفاد توافقنامه آن، توانست توافقنامه‌ای را صادر کند که یکی از مهم‌ترین مواد آن برداشتن گام‌های اساسی در دوره انتقالی برای رسیدن به این اهداف بود؛ ایجاد یک نهاد حکومت انتقالی با قدرت کامل اجرایی که اعضای دولت و نمایندگان مخالفان در آن شرکت داشته باشند و براساس رضایت دوطرف تشکیل شده باشد. شرکت تمام گروه‌ها و اقشار جامعه سوریه در روند گفتمان سازنده ملی، بررسی قانون اساسی و نظام حقوقی، برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه چند حزبی برای قانون اساسی جدید، شرکت کامل زنان در تمام مراحل دوره انتقالی.
این توافقنامه پس از پایان این نشست همچنان در حد یک نوشتار مانده و هیچگاه مواد آن اجرایی نشد تا اینکه یک سال بعد مجددا 2کشور روسیه و آمریکا توافق کردند نشست دوم ژنو را برگزار کنند. از زمان توافق اولیه این کشورها تاکنون چندین بار موعدی برای این نشست تعریف شده و هر بار به‌علت چنددستگی‌های مخالفان و اعمال فشار کشورهای حامی آنها، این موعد به تعویق افتاده تا سرانجام زمان آن 22ژانویه(امروز دوم بهمن) تعیین شد.
طرف‌های دعوای داخلی
در صدر کشورهای شرکت‌کننده، یکی از دوطرف منازعه یعنی دولت سوریه از همان ابتدا، آمادگی خود را برای شرکت در آن اعلام کرده است. قرار است رئیس هیأت سوری شرکت‌کننده در این نشست، ولید المعلم وزیر خارجه سوریه باشد. به همراه او خانم بثینه شعبان مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور، عمران الزعبی وزیر اطلاع‌رسانی و بشار الجعفری نماینده دائم سوریه در سازمان ملل شرکت می‌کنند.
در مقابل دولت سوریه، ائتلافی دچار اختلاف شرکت می‌کند که هیچ برنامه‌ای جز کناره‌گیری اسد از قدرت برای خود تعریف نکرده است. آنچه می‌گوید تأکید بر همان اصلی‌ترین بند توافقنامه ژنویک است که براساس آن باید دولتی با اختیارات کامل در سوریه شکل گیرد که دولت سوریه از بیخ و بن آن را نمی‌پذیرد. همین چند روز پیش بود که بشار اسد اعلام کرد که سخن راندن درباره حضور مخالفان در دولت، بیشتر به یک لطیفه و جوک شبیه است. مخالفانی که جرأت آمدن به دمشق را ندارند چگونه می‌خواهند وزرای این دولت باشند.
از همین رو، می‌توان از هم‌اکنون سرنوشت نشست ژنو 2را پیش‌بینی کرد. ائتلاف مخالفان سوریه درحالی در این نشست شرکت می‌کند که 44عضو از 120عضو آن در اعتراض به اعلام آمادگی برای شرکت در ژنو2 از آن خارج شدند. از حدود 70نفر دیگر هم تنها 58نفر موافق این مشارکت بودند. مخالفان داخلی این ائتلاف را نماینده واقعی خود نمی‌دانند. به غیراز ائتلاف، کمیته هماهنگی در سوریه به رهبری هیثم مناع که جزو مخالفان داخلی است از شرکت در کنفرانس خودداری کرده و شرکت در آن را خودکشی سیاسی توصیف کرده است. بر این اساس، مخالفان واقعی نماینده ملت سوریه در این نشست حضوری ندارند. از میان گروه‌های مسلح هم ارتش مجاهدان اعلام آمادگی کرده اما جبهه اسلامی، جبهه النصره و دولت اسلامی عراق و شام (داعش) در آن شرکت نمی‌کنند.
دستور کار نشست ژنو 2
طوری که رسانه‌های خبری هم اعلام کرده‌اند سوری‌ها به روس‌ها تأکید کرده‌اند که هرگونه اعلام موضع نهایی سوریه در این نشست منوط به مشورت با شخص رئیس‌جمهور بشار اسد خواهد بود و این اقدام به‌نظر می‌رسد با هدف عملی کردن حضور اسد در نشست صورت می‌گیرد. قرار است سوری‌ها در این نشست پیشنهاد برقراری آتش بس در حلب را ارائه دهند. این ابتکار عمل را ولید المعلم در روزهای گذشته با روس‌ها در میان گذاشت و آمریکایی‌ها هم دو روز پیش اعلام کردند که سیگنال‌هایی را از سوریه در این‌باره دریافت کرده‌اند.
حلب عرصه جولان دادن‌های مخالفان مسلح و تکفیری‌ها و تروریست‌هاست و محال است که در آن آتش بسی برقرار شود. از این رو، این امر بیشتر برای به تنگنا انداختن مخالفان ارائه می‌شود. برنامه کاری این نشست تا بدین لحظه مشخص نیست و برگزار‌کنندگان این نشست یعنی سازمان ملل، روسیه و آمریکا می‌گویند مفاد نشست اول ژنو در جدول کاری این نشست گنجانده خواهد شد.
مسئله‌ای که دمشق آن را نمی‌پذیرد. سوریه می‌گوید هدف این نشست باید اتخاذ تصمیماتی درباره مبارزه با تروریسم و توقف خونریزی‌ها باشد. مخالفان می‌گویند هدف از این نشست باید خروج بشار اسد از قدرت باشد. دوطرف درگیر چشم‌اندازی متفاوت را برای خود تعریف کرده‌اند و به تعبیری هر کدام بمبی ساعتی را با خود به نشست ژنو آورده‌اند. تا همین چند روز گذشته همگی تلاش‌ها صرفا بر برگزاری نشست دوم ژنو متمرکز شده بود و گویی این نشست، نشست برای نشست است. در سایه اختلافات ریشه‌ای دوطرف، می‌توان گفت نشست دوم ژنو، نشستی بدون چشم‌انداز است.
