از آنجا که این کشورها در کنار هم و در مجموع بیش از 65 درصد اقتصاد جهان را تشکیل می‌دهند با تشکیل این گروه و با توصیف « کلوپ کشورهای صنعتی و ثروتمند جهان »، هر سال در ابتدای تابستان جلسه‌ای تشکیل می‌دهند و موضوعات مهم سیاسی و اقتصادی جهان را بررسی می‌کنند. میزبان هر یک از این نشست‌ها رییس دوره‌ای گروه هشت است و برنامه و دستور کار سالانه گروه را هم تدوین و تعیین می‌کند.
امسال میزبان این نشست که سی و سومین نشست گروه هشت به شمار می‌آید، کشور آلمان است. به غیر از سال 2002 که حملات 11 سپتامبر مانند همه اتفاقات و تحولات جهانی، نشست گروه هشت را هم زیر سایه سنگین خود داشت، هیچ کدام از نشست‌های این گروه به اندازه نشست امسال پرتنش و تحت تأثیر یک موضوع واحد نبوده است.
در نشست امسال سران گروه هشت علاوه بر موضوع حساس جهانی تغییرات جوی، مسئله‌ای مطرح است که مدتی است باعث وقوع جنگ لفظی میان روسیه و کشورهای اروپایی و آمریکا شده‌است. این موضوع همان سپر موشکی آمریکاست و روسیه را تا به آنجا خشمگین کرده که هفته گذشته اروپا را به حمله موشکی تهدید کرد.
بعد از این سخنان پوتین که در آستانه سفر به آلمان و شرکت در نشست سران گروه هشت مطرح شد، جورج بوش از این سخنان به شدت ابراز تعجب کرد و در کلامی دو پهلو از یک سو با انتقاد از سیاست‌های رییس جمهور روسیه سعی در ارعاب او داشت و از سوی دیگر با تحسین او برای آرام کردنش تلاش کرد.
اما این نشست مانند اکثر جلسه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای ماه‌های اخیر تحت تأثیر این موضوع و روابط رو به سردی روسیه با غرب و به ویژه با آمریکا برگزار می‌شود.
محورهای نشست امسال
مشکل روسیه با بقیه شرکت‌کنندگان در نشست امسال گروه هشت، چهار محور دارد. اولین آن انرژی است. اعضای گروه هشت همگی از مصرف کنندگان بزرگ انرژی در جهان هستند و روسیه تأمین کننده اصلی این انرژی است.
این موضوع در 2 سال اخیر به یکی از اصلی‌ترین مسائل مورد مناقشه روسیه با اروپا تبدیل شده‌است. اروپایی‌ها، مسکو را به سوء استفاده از ابزار انرژی به عنوان اهرم قدرت و اعمال زور خود متهم می‌کنند. روسیه هم می‌گوید که قواعد بازی در این عرصه باید تغییر کند.
در این زمینه در اجلاس گروه هشت پیشرفتی حاصل نخواهد شد چرا که برداشت کشورهای شرکت کننده در این نشست از مفهوم امنیت انرژی کاملاً متفاوت است و به چند مسیر جداگانه می‌رود.
از نظر غرب، امنیت انرژی با افزوده شدن بر مسیرهای خط لوله انتقال انرژی به دست می‌آید. اما روسیه قراردادهای طولانی مدت میان تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان انرژی را تضمین کننده امنیت انرژی می‌داند. اما هیچ کدام از این دو طرف نیازی نمی‌بینند که مفهوم امنیت انرژی را در این نشست پیچیده کنند.
مشکل دوم روسیه با غرب، انتقاد کشورهای اروپایی از وضعیت دمکراسی در روسیه است.
دوران وقفه در انتقاد غرب از شرایط حقوق بشر و دمکراسی در روسیه دیگر به سر آمده و اکنون بار دیگر انتقادها شروع شده است. تا پیش از این آمریکا موضع میانه و محافظه‌کارانه‌تری اتخاذ می‌کرد چون نگران اقدامات و موضعگیری‌های واکنشی روسیه در حوزه‌های دیگر همچون موضوع ایران و عراق و مبارزه با تروریسم است. آمریکا در گذشته در این حوزه‌ها از حمایت و همراهی روسیه بیشترین استفاده را می‌برد.
آلمان و فرانسه هم در زمان دولت‌های قبلی گرهارد شرودر و ژاک شیراک، به خاطر جلوگیری از نفوذ رو به رشد آمریکا در جهان و به ویژه در خاورمیانه، به دنبال نزدیک شدن به روسیه و حمایت از سیاست‌های این کشور بودند. اما اکنون شرایط بسیار متفاوت است.
آمریکا دیگر مانند گذشته نگران همراهی کشورها در جنگ با تروریسم نیست و اولویت‌های دیگری همچون رقابت‌های منطقه‌ای را دنبال می‌کند. معماران اصلی سیاست مستقل اروپایی و مقابله با آمریکا یعنی شرودر و شیراک هم صحنه قدرت را ترک کرده‌اند و جای خود را به رهبرانی داده‌اند که رابطه بسیار نزدیکی با واشنگتن دارند.
مرکل، صدراعظم آلمان بارها از وضعیت دمکراسی در روسیه انتقاد کرده‌است. سیلویو برلوسکنی، نخست‌وزیر ایتالیا هم که از طرفداران نزدیکی به روسیه بود، اکنون دیگر نه در کشورش قدرت دارد و نه در گروه هشت.
با این حال این به آن معنی نیست که روسیه دیگر اهمیت خود را برای غرب از دست داده و نزدیک شدن به این کشور دیگر در دستور کار کشورهای اروپایی نیست. پوتین در ماه‌های گذشته به رغم سخنان تند علیه اروپا و آمریکا که نمونه آن اجلاس امنیتی مونیخ بود، هیچ گاه از امکان خارج شدن از شورای اروپا یا به رسمیت نشناختن قوانین حاکم بر دادگاه حقوق بشر اروپا سخن نگفت. هنوز هیچ سیاستمداری هم در غرب حتی از احتمال اخراج روسیه از مجامعی همچون گروه هشت سخنی نگفته است.
محور سوم و چهارم مناقشه روسیه با غرب یعنی استقرار بخشی از سیستم دفاع موشکی آمریکا در شرق اروپاست و وضعیت کوزوو تا حدی به هم مرتبط هستند و هر دو به موقعیت منطقه‌ای روسیه مربوط می‌شوند. این 2 موضوع اکنون در کانون توجه جهان قرار دارد و بسیاری از دیپلمات‌های غرب را درگیر خود کرده است.
درباره سیستم دفاع موشکی، پوتین با تهدید اروپا به حمله موشکی رد همه پیشنهادات آمریکا برای مشارکت در این برنامه و یا مذاکره درباره آن، نشان داده که قصد هیچ گونه سازشی در این باره ندارد.
روسیه همچنین با پیشنهاد آمریکا و اروپا برای استقلال کوزوو کاملاً مخالف است و این وجود یک کشور مستقل به نام کوزوو را موجب بر هم خوردن توازن قومی منطقه از یک سو و افزایش نفوذ غرب در همسایگی خود از سوی دیگر می‌داند.
پیشنهاد آلمانی
موضوع دیگری که در نشست امسال گروه هشت مطرح خواهد شد، پیشنهاد آلمان برای همکاری بیشتر قدرت‌های در حال ظهور جهانی در چارچوب گروه هشت است. این پیشنهاد در واقع به نوعی جایگزین پیشنهاد عضویت این کشورها در گروه هشت است.
با پررنگ شدن نقش کشورهای برزیل، چین، هند، مکزیک و آفریقای جنوبی در سیاست و اقتصاد جهان، مدتی است که پیشنهاد وارد شدن این کشورها به گروه هشت مطرح است.
اما مرکل قرار است در نشست سران پیشنهاد جدیدی مطرح کند مبنی بر اینکه این کشورها در چارچوب سازمان توسعه و همکاری اقتصادی که در پاریس مستقر است، روند همکاری با گروه هشت را پیگیری کند. رهبران این کشورها به نشست آلمان دعوت شده‌اند.
در نشست‌هایی مانند گروه هشت، موضوعات مورد اختلاف در خارج از سالن محل برگزاری مذاکرات حل می‌شود. بنابراین بعد از تعارفات دیپلماتیک جلوی دوربین‌های خبرنگاران، در روزهای آینده باید منتظر نتایج این اجلاس بود.
