- چرا قذافی و پسرانش در ماه‌های گذشته پیشنهادهای مطرح شده از سوی اتحادیه آفریقا و سازمان ملل و حتی غرب را رد کردند؛ به‌نظر شما چنین نتیجه‌ای را پیش‌بینی نمی‌کردند؟
به خاطر 2مسئله اینها چنین وضعیتی را پیش‌بینی نمی‌کردند: یکی اینکه براساس قرارداد امضاشده میان نظام قذافی و اتحادیه اروپا و آمریکا در سال 2005، کشورهای غربی متعهد به حفاظت از جان و مال و خانواده قذافی شده‌بودند. دوم اینکه قذافی تصور می‌کرد قبایل طرفدارش بتوانند یا از طریق مذاکره یا مقاومت او را نگه‌دارند. علاوه بر این، او و پسرانش فکر می‌کردند اگر به خارج از کشور بروند، سناریوی صدام و مبارک برایشان تکرار می‌شود و به دادگاه کشیده می‌شوند که برایشان سنگین تمام می‌شد و از این رو، ترجیح دادند مقاومت را انتخاب کنند و تا لحظه آخر جنگیدند.
- به نظر شما، لیبی چند سال دیگر روی آرامش را خواهد دید؟
با توجه به اینکه محمود جبرئیل در مراسم اعلام آزادسازی لیبی شرکت نکرد و ترجیح داد در اردن و در کنفرانسی که نسبت به جریانات لیبی و آینده لیبی اصلا هیچ اهمیتی نداشت، حضور داشته باشد، این امر نشان از اختلاف گسترده میان اسلامگرایان، لائیک‌ها و لیبرال‌ها دارد. محمود جبرئیل، نماینده لیبرال‌ها و لائیک‌ها در شورای انتقالی و مورد حمایت سرسخت غربی‌هاست و عبدالجلیل نمایندگی اسلامگرایان را به‌عهده دارد و از این‌رو به‌نظر می‌رسد اینها مشکلات جدی دارند. علاوه بر این، قبایل هم مشکل دارند. من فکر می‌کنم اعلام این خبر که « قرار است جسد قذافی را به خانواده و قبیله‌اش تحویل دهند» با هدف آرام کردن شهرهای طرابلس و سرت و بنی‌ولید صورت گرفت؛ البته این خبر بعدا تکذیب شد.
اما فکر می‌کنم تا زمان تشکیل دولت انتقالی و نیز انتخابات پارلمانی و انتخابات مجلس مؤسسان برای تدوین قانون اساسی، لیبی با چالش‌های جدی‌ای روبه‌رو خواهد بود. دخالت‌های غربی‌ها هم خیلی زیاد است و برای اینکه منافع آینده‌شان را تضمین کنند، گرایش‌ها و خطوط فکری لیبرال‌ها را در مقابل اسلامگرایان تقویت خواهند کرد. اما ما شاهد بودیم که اغلب جنگجویان و مبارزان اسلامگرا بودند. آنها آدم‌های بسیار محکمی هستند و بعید می‌دانم که عقب‌نشینی کنند.صحبــت‌های اخیر عبدالجلیل درباره شریعت اسلامی نیز واضح بود، لذا بعید می‌دانم که لیبی به این زودی روی آرامش را ببیند.
- برندگان و بازندگان تحولات ماه‌های اخیر در لیبی چه کسانی هستند؟
برندگان این قضیه، ملت لیبی و اسلامگرایان هستند که اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند چرا که ملت لیبی، مردمی محافظه‌کار و متدین هستند و قذافی در این مدت 42 سال تأثیری بر آنان نگذاشت و با وجود اینکه با مشکلاتی نظیر شکنجه و زندان و تبعید مواجه شدند، با این حال، پایبند به دین بودند. فکر می‌کنم برنده اول مردم لیبی هستند و دوم حرکت انقلابی جدی مردم لیبی. حرکت انقلابی در لیبی بسیار جدی است و همانطور که می‌دانید عبدالحکیم بلحاج رهبر و رئیس شورای نظامی طرابلس، از اسلامگرایان قوی است. در شورای انتقالی لیبی هم اکثریت با اسلامگرایان است. روزهای گذشته هم شاهد تناقض‌گویی میان اعضای شورا بودیم و از صحبت‌های عبـدالـــجلیل مخصوصا درباره لغو قانون محدودیت چندهمسری انتقاد کردند؛ از جمله سخنگوی شورای انتقالی و وزیر اطلاع رسانی که اعلام کرد اینها مواضع شخصی عبدالجلیل است و قابل اجرا نیست. فکر می‌کنم غربی‌ها روی این موارد اختلاف، بسیار کار خواهند کرد تا اختلافات تشدید شود. اما احتمال می‌دهم ناتو بازنده این بازی خواهد بود. ناتو با یک رویکرد بسیار قوی و جدی اسلامگرایی، ضد‌استکبار و ضد‌استعمار در میان مردم لیبی مواجه خواهد شد و بعید می‌دانم که بتواند منافعش را طبق توقع خود تأمین کند. همچنین برخی از کشورهای حوزه خلیج‌فارس سعی کردند که در این کشور جای پایی پیدا کنند اما فکر می‌کنم لیبیایی‌ها حرف دیگری خواهند زد.
- به‌نظر شما به‌نمایش گذاشتن جسد قذافی چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
یکی از اشتباهات استراتژیک انقلابیون، همین عرضه کردن جسد وی و نیز روش کشتن وی و حتی مثله کردن جسد بود. با توجه به اسلامگرایی آنان، نباید این اقدام صورت می‌گرفت ولی من فکر می‌کنم در چنین لحظاتی، بیشتر بحث قبیلگی و تعصبات داخلی و انتقامجویی مطرح می‌شود، چرا که اکثر آنانی که قذافی را بازداشت کردند، خانواده‌هایشان شکنجه یا کشته شده بودند. با توجه به تماس‌هایی که بنده با شماری از انقلابیون لیبیایی از جمله فرماندهان آنان در طرابلس داشتم، آنان ابراز نارضایتی کرده و اعلام کردند که کنترل امور از دست ما خارج شده است، لذا دیدیم تلاش کردند تا با قبیله وی آشتی کنند؛ چنان‌که جسد قذافی با حضور چند عضو قبیله او دفن شد.
- به‌نظر شما، خود همین شورای انتقالی لیبی، به‌صورت ضمنی، تلویحی یا پنهانی دستور قتل وی را صادر نکرده بود تا دردسری برایشان حاصل نشود؟
احتمال تبانی میان برخی از اعضای شورای انتقالی و ناتو در این زمینه وجود دارد چرا که بعضی از اعضای این شورا همکاران جدی قذافی در 42 سال حکومت وی بودند و ناتو نیز نمی‌خواست پشت‌پرده‌های قرارداد2005 فاش شود. اگر قذافی محاکمه می‌شد یا مورد بازجویی قرار می‌گرفت، تمام این مسائل را فاش می‌کرد، لذا اینها دستور قتل وی را داده و حتی برای قتل وی جایزه تعیین کرده بودند. در واقع اینها نمی‌خواستند قذافی اصلا محاکمه شود و بحث‌هایش با غربی‌ها را فاش کند. من از بابت این مسائل اطمینان دارم؛ خاصه اینکه قذافی مطالب زیادی برای گفتن داشت. یکی از این مطالب را به‌صورت تلویحی گفت و آن همان پشتیبانی مالی سیف الاسلام از سارکوزی در انتخابات فرانسه بود. الان هم دنبال سیف‌الاسلام می‌گردند تا او را بکشند تا مبادا دست به افشاگری بزند، مگر اینکه وارد مذاکره و معامله‌ای با غربی‌ها شود که همان عدم‌کشف اسرار و در مقابل زنده نگه داشتن وی باشد که بعید می‌دانم این قضیه را بپذیرند.
