شمال شهر سعدآباد، رشته‌کوهی صخره‌ای وجود دارد که از بالای آن میتوانی رودخانه شاپور را ببینی که در دامنه کوه‌ها و از میانشان می‌گذرد. شاید برای همین هم مردم دوران باستان در دل این صخره‌ها و در قسمت بالایی کوه‌ها، دو طرف رودخانه، دخمه یا غارهایی تراشیده‌اند که می‌شود وارد آنها شد، به‌خصوص که می‌شود در ایوان‌های جلوی این اتاقک‌ها نشست و منظره رودخانه را تماشا کرد. این را که مردم آن زمان واقعاً به همین دلیل این غارها را ساخته‌اند یا نه، نمی‌د‌انم، اما به‌هرحال معلوم است که آنها مدتی طولانی را در این غارها می‌گذرانده‌اند، چون همه این اتاقک‌ها هم طاقچه دارند، هم آب‌راهه. پس تو هم میتوانی تا هر وقت که دلت خواست در این اتاقک‌ها بمانی. اندازه این غارها هم با هم فرق میکند و میتوانی از میان آنها انتخاب کنی، بزرگ یا کوچک. اگر از یکی خوشت نیامد، میتوانی از راهروهایی که پشت آنها تعبیه شده و به هم وصلشان میکند، به غارهای دیگر بروی. بعضی از آنها آن‌قدر بزرگ‌اند که در میانشان ستون‌هایی قرار دارند. این ستون‌ها هم از جنس خود صخره‌ها هستند؛ یعنی غارهای بزرگ را با ستون‌هایشان یک‌تکه تراشیده‌اند. این ستون‌ها نمی‌گذارند سقف این اتاقک‌ها پایین بریزد. پس خیالت راحتِ راحت باشد.
ممکن است بعد از مدتی از تماشای رودخانه و فضاهای غارها خسته شوی و دلت بخواهد بروی کنار رودخانه. مردم دوران باستان فکر این را هم کرده‌اند و پلکانی را با گل و سنگ درست کرده‌اند که تو را به کنار رودخانه می‌رسانند. مردم باستان حتی به‌فکر زیبایی این مجموعه غارها هم بوده و در پیشانی سردر بیرونی، سنگی قرار داده‌اند که با تیشه حجاری شده است. خلاصه این‌که از قبل فکر همه چیز شده! فقط حیف که بخش زیادی از همه قسمت‌های این مجموعه در اثر عوامل طبیعی مثل باد و باران فرسوده شده و از بین رفته است. آخر خاک این کوه‌ها سخت نبوده و به‌راحتی تحت تأثیر این عوامل قرار گرفته است.
حالا که دیگر همه جای این مجموعه را گشته‌ای و با همه ویژگی‌ها و امکاناتش آشنا شده‌ای، این سؤال در ذهنت شکل می‌گیرد که مردم زمان ساسانیان اصلاً چرا این غارها را تراشیده‌اند. راستش جواب این سؤال دقیقاً معلوم نیست. بعضی‌ها فکر می‌کنند این‌جا پناهگاهی بوده یا جایی برای دفاع در برابر دشمنان. اما باستان‌شناسان حدس می‌زنند که در غارهای چهلخانه مراسم دینی اجرا می‌شده‌است. منظور مردم آن زمان از ساختن غارهای چهلخانه هر چه بوده، مهم این است که حالا هست و من و تو می‌توانیم زیبایی‌های آن را تماشا کنیم و از آن لذت ببریم؛ فقط باید خوب از آن نگهداری کنیم که بیشتر از این خراب نشود.
