در این بخش شاید بتوان از شهرهای ونیز و پاریس به‌عنوان شهرهای سرآمد در توسعه صنعت گردشگری درون‌شهری اروپا نام برد. در ایران، اکنون صنعت نوپای گردشگری درون‌شهری در حال شکل‌گیری است و مدیران شهری نیز توجه بیشتری به توسعه این بخش از گردشگری درون شهرها نشان می‌دهند. تورهای تهرانگردی آن زمان که به‌عنوان پدیده جذاب گردشگری این شهر مطرح شد میزبان مسافرانی شد که حتی به‌عنوان ساکنان این کلانشهر هیچ آشنایی‌ای با مراکز فرهنگی، تاریخی و گردشگری شهر خود نداشتند.
همزمان با نوروز 89 بسته‌های رایگان گردشگری درون‌شهری تهران در اختیار مسافران قرار می‌گیرد تا آنطور که مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه12 می‌گوید، پتانسیل نهفته گردشگری تاریخی شهر تهران پدیدار شود و شهروندان تهرانی به همراه مهمانان نوروزی شهر قادر به سفر به کانون تاریخی پایتخت و آشنایی با گذرهای قدیمی شهر شوند.
نزدیک به 50موزه و کاخ موزه دیدنی در شهر تهران وجود دارد که بازدید از آثار موجود در آنها که برخی از آنها در دنیا بی‌نظیر هستند به اندازه کافی جذابیت‌های گردشگری درون‌شهری را افزایش می‌دهند. نزدیک به 20 هتل و 124مهمانپذیر و مسافرخانه نیز در شهر تهران وجود دارد که با تخفیف‌های نوروزی قادر به پذیرایی از مهمانان نوروزی این شهر هستند.
کانون شکل‌گیری تهران قدیم یکی از جاذبه‌های بلامنازع در گردشگری شهر تهران است. گذرهای قدیمی و خانه‌های تاریخی به همراه کاروانسراها و آشنایی با مفاخر تهران هنگامی جالب‌تر می‌شود که مهمانان نوروزی و گردشگران در یک تور تاریخی رایگان این شهر سوار بر درشکه‌های اسبی گذرهای تاریخی را تا سنگلج بپیمایند و راهنمایان تور آنها را در یک سفر 3 ساعته شهری به 400سال پیش و کمی بیشتر و کمتر راهنمایی کنند.
مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه 12 تهران می‌گوید: شهرداری بافت تاریخی تهران در سال جدید با هدف شناسایی جاذبه‌های گردشگری تهران قدیم و پر کردن اوقات فراغت شهروندان و مسافران نوروزی تورهای تاریخی گردشگری خود را به صورت رایگان برای مسافران نوروزی این منطقه برگزار می‌کند. به گفته محمدی در نوروز 90 همچنین سعی شده است خدمات قابل توجهی به مسافران نوروزی بافت تاریخی تهران ارائه شود.
شهروندان تهرانی و مسافران نوروزی این شهر می‌توانند در تورهای رایگان بافت تاریخی شهر شرکت کنند تا علاوه بر آگاهی از تاریخ شکل‌گیری شهر تهران به بازدید از مراکز تاریخی و بناها و گذرهای قدیمی پایتخت نیز بپردازند.
ماجرای سفر به بافت تاریخی تهران و بازدید از بازماندگان صدها ساله پایتخت از میدان بهارستان تهران که سردر قدیمی مجلس شورای ملی و مسجد و مدرسه سپهسالار در آن قرار دارد و همچنین از مبدا میدان امام خمینی(ره) که قورخانه و توپخانه و باغ ملی را در خود جای داده است شروع می‌شود و به تدریج به اعماق تاریخ می‌رود.
محمدعلی محمدی، مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه 12 تهران می‌گوید: سفرهای رایگان در 2نوبت صبح و بعدازظهر از 2 ایستگاه بهارستان و امام‌خمینی(ره) با استفاده از خودروهای مناسب گردشگری و همچنین با حضور راهنمایان مسلط به تاریخ و فرهنگ تهران شروع می‌شود و به مدت 3ساعت ادامه دارد.
به گفته وی، روزانه 8 سفر از مبدا 2 ایستگاه
تعیین شده انجام می‌شود و پس از سفر به کانون تاریخی شهر با پذیرایی مختصر از مسافران نوروزی پایان می‌یابد. آنطور که محمدی می‌گوید: گذرگردی و تنوع مراکز بازدید برای مسافران یکی از ویژگی‌های گردشگری درون‌شهری به منطقه تاریخی شهر است که گردشگران در نوروز 90 با عبور از محورهای تاریخی و فرهنگی تهران قدیم با حوادث و رویدادهای تاریخی شهر آشنا می‌شوند و از مراکز با هویت محورهای درون مسیر نیز بازدید می‌کنند.
6 ایستگاه راهنمایی نوروزی در میدان
امام خمینی(ره)، میدان بهارستان، میدان خراسان، میدان شهدا، چهارراه گلوبندک و میدان محمدیه تهران نیز دایر می‌شود تا راهنمایان مستقر در این ایستگاه‌ها نسبت به ارائه اطلاعات مورد نیاز گردشگری تاریخی شهر و توزیع بروشورهای معرفی مراکز تاریخی، فرهنگی و ارائه نقشه گردشگری و کتابچه راهنمای جامع گردشگری به همراه 3حلقه فیلم معرفی جاذبه‌های گردشگری کانون تاریخی شکل‌گیری شهر تهران و البته آموزش‌های شهروندی به گردشگران و علاقه‌مندان اقدام کنند.
در ایام نوروز سال آینده، درشکه سواری تفریحی در محدوده میدان ارگ کاخ گلستان و پارک شهر نیز پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شده که علاقه‌مندان بتوانند از جاذبه‌های تاریخی و تفریحی و فرهنگی منطقه استفاده کنند. مسافران کانون تاریخی شهر همچنین در یک سفر 3ساعته می‌توانند تجربه کوتاهی از سفر با درشکه‌های اسبی در محورهای تاریخی از درون کاخ گلستان و خیابان سنگفرش شده بازار تا پارک شهر تهران یا همان محله سنگلج قدیمی داشته باشند.
مدیر بافت تاریخی منطقه 12 تهران می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود حدود 9هزار مسافر نوروزی از گردشگری رایگان در کانون تاریخی تهران و بازدید از جاذبه‌های تهران قدیم استقبال کنند و اکنون خود را آماده ارائه خدماتی همچون ارائه بلیت‌های نیم بها برای استفاده از مراکز تفریحی و گردشگری همچون موزه‌ها و شهربازی‌ها برای استفاده مستقل به 14 تا 15هزار بازدید‌کننده و علاقه‌مند به گردشگری درون‌شهری کرده‌ایم. به موجب اعلام برگزار‌کنندگان تورهای گردشگری درون‌شهری زمان مسافرت رایگان 3 ساعته به کانون تاریخی شهر تهران از 2مبدا اصلی میدان بهارستان و امام خمینی(ره) برای صبح‌های ایام نوروز 30: 9 صبح تا 30: 12 ظهر است و بعد‌ازظهرها سفر تاریخی به کانون شکل‌گیری تهران ساعت 2 تا 5عصر میسر است.
مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه 12 می‌گوید: تورهای رایگان گردشگری در کانون شکل‌گیری تهران، بازدید از 10محور تاریخی- فرهنگی و چند مرکز گردشگری منطقه نیز در نظر گرفته شده است.
به گفته وی، گردشگران نوروزی این منطقه می‌توانند از حدود 37 نقطه تاریخی شهر مشتمل بر 12 موزه، کاخ گلستان، بناهای تاریخی شامل حمام‌ها، خانه‌ها، امامزاده‌ها، مساجد، حوزه علمیه، بازار، پیاده‌راه‌ها و کلیساها و آتشکده‌ها بازدید کنند.
مدیر بافت تاریخی شهرداری منطقه 12 تهران که پیش‌بینی انجام 160سفر در 10محور تاریخی تهران را برای نوروز 90 دارد معتقد است که در موضوع گردشگری درون‌شهری، هم متولیان متحمل هزینه شده‌اند و هم شهروندانی که با مراکز تاریخی شهر آشنا نبوده‌اند باید به گونه‌ای فعالیت کنند که روند گردشگری درون‌شهری در جامعه تسریع شود و گردشگران نیز بتوانند از فضای مناسب گردشگری موجود در شهر بهره‌مند شوند.
محمدی می‌گوید: برگزاری تورهای رایگان درون‌شهری نقطه‌ای است که می‌تواند چرخه گردشگری شهری را در جامعه نهادینه کند.
وی همچنین از برگزاری تورهای رایگان گردشگری در کانون تاریخی شهر تهران به‌عنوان پدیده‌ای جذاب در گردشگری شهر تهران یاد می‌کند. محمدی می‌گوید: سال آینده چرخه گردشگری شهری در کانون تاریخی شکل‌گیری شهر تهران مستحکم می‌شود و با استفاده از خدمات بخش خصوصی در موضوع تجهیز گردشگری درون‌شهری در موضوع ایجاد سفره‌خانه‌ها و رستوران‌ها می‌توان به توسعه این نوع از سفر در تهران امیدوار بود.
مدیر بافت تاریخی منطقه 12 از وجود گردشگری تاریخی، فرهنگی، شهری، مذهبی، تجاری و حتی اداری در تهران به‌ویژه در محدوده بافت تاریخی شهر نیز خبر می‌دهد.
محمدی می‌گوید: پیش از برگزاری تورهای رایگان برای گردشگران درون‌شهری، تهران به‌عنوان شهر تاریخی شناخته نمی‌شد و بازدیدکنندگان حتی فکر نمی‌کردند که در محورهای گردشگری کانون تاریخی شهر تهران 150بنای تاریخی ثبت شده وجود داشته باشد. اطلاع کمی نیز از پتانسیل‌های این منطقه وجود داشت که با اطلاع‌رسانی‌ها و برگزاری تورهای گردشگری تاریخی در محدوده بافت قدیمی شهر تهران، موضوع گردشگری تاریخی در تهران جا افتاد.
شهر و شهروند در گردشگری درون‌شهری
کارشناسان گردشگری زیربنای توسعه گردشگری را در گردشگری شهری می‌دانند و معتقدند درصورتی که به جای سرگردانی مردم در خیابان‌های شهر سفرهای هدفمند درون‌شهری طراحی و اجرا شود، آن‌زمان است که گردشگری شهری ایجاد و توسعه می‌یابد. ایجاد سفرهای هدفمند به منظور ترویج گردشگری درون‌شهری نیز موجب آشنایی مسافران درون‌شهری با فرهنگ و هویت تاریخی، اجتماعی و اقتصادی یک شهر می‌شود. این اقدام همچنین فرهنگ سفر را در سطح کلان افزایش می‌دهد و با نهادینه شدن فرهنگ گردشگری از سفر در داخل شهر به سفرهای شهری رونق فرهنگی و در سطح اقتصادی بازار گردشگری نیز رونق می‌یابد. احترام به شهر و زیست شهری در همین تعاملات ایجاد شده در گردش‌های درون‌شهری است که نهادینه شده و در نتیجه شهروندان یک شهر را نسبت به حفظ محیط و احترام به یکدیگر ترغیب می‌کند.
توسعه سفرها از درون شهرها به درون کشور نیز صنعت توریسم و اقتصاد محلی را شکوفا می‌کند. در تعریف گردشگری شهری نوشته‌اند که گردشگری شهری یا تفریح شهری بخشی از گذراندن اوقات فراغت شهروندان است. بدین ترتیب اوقات فراغت رابطه معناداری با افزایش گردشگری درون‌شهری و بازدید از هویت شهرها می‌یابد؛ بدین معنا که لازمه گردشگری فراغت است و لازمه سفر، تمکن مالی که موضوع دوم در گردشگری درون‌شهری چندان نمود ندارد. گردشگری شهری به اندازه سفرهای بین شهری هزینه‌بر نیست و بدین ترتیب می‌توان جذابیت‌های پنهان در این بخش از گردشگری را با مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب هویدا کرد.
گردشگری شهری به‌عنوان یکی از زیرشاخه‌های صنعت گردشگری شاخصه دنیای مدرن است. فراهم ساختن محیط شهری برای ایجاد جاذبه‌های گردشگری همچنین محترم‌شمردن بازدید‌کننده درون‌شهری گام مهمی است که نیازمند توجه جدی متولیان صنعت گردشگری درون‌شهری در جهت رونق بخشیدن به این شیوه از سفر است.
شهرهای ایران به‌رغم داشتن جاذبه‌های دل انگیز در جذب گردشگران دیگر شهرهای کشور، در گردشگری درون‌شهری توفیق زیادی نداشته‌اند و می‌توان گفت که در برخی موارد گردشگران خارجی بهتر از ساکنان بومی یک شهر با آثار و ابنیه تاریخی شهر میزبان آشنا هستند. بدین ترتیب احیای گردشگری درون‌شهری در راستای ایجاد نشاط میان ساکنان بومی یک شهر امری قابل تامل است.
تهران نیز به‌عنوان شهری که به تدریج، تاریخ تأسیس آن نیمی از یک هزاره را به خود اختصاص خواهد داد ناگزیر از احیای گردشگری درون‌شهری است تا بدین‌ترتیب در گام نخست ساکنان این کلانشهر در حال توسعه، هویت تاریخی شهر خود را بشناسند و سپس با ترویج صحیح گردشگری درون‌شهری بتوان ساکنان ناآشنای شهر را با هنرها و تحولات تدریجی توسعه پایتخت آشنا کرد.
برگزاری تورهای نوروزی گردشگری درون‌شهری یکی از همین موارد است که به تدریج به شناخت و آگاهی از هویت تاریخی شهر می‌انجامد و پس از آن با ایجاد جاذبه حفظ شهر برای ساکنان آن می‌توان گام جدیدی در ایجاد عرق نگهداری و حفظ زیبایی‌های شهر تاریخی تهران که در متون تاریخی نیز به آن اشاره شده است در میان شهروندان و بازدیدکنندگان از این کلانشهر پرهیاهو برداشت.
احترام متقابل به شهر و شهروندان تنها درصورتی میسر است که با مدیریت مناسب بتوان اطلاعات صحیح از تاریخ و فرهنگ شهر را به علاقه‌مندان به تاریخ گذشته شهر منتقل کرد و سپس آنها را به حفظ میراث هویتی خود به‌عنوان زیستگاه و زادگاه خود تشویق کرد. توسعه زیربنایی در ارتباط متقابل شهر و شهروند نیز در چنین مدیریتی نهادینه خواهد شد تا هم بازدیدکنندگان از شهر به حفظ زیستگاه خود همت گمارند و هم زیبایی متقابل شهر جذابیت‌های گردشگری درون‌شهری را افزایش بدهد.
