علاوه بر آسیب ناشی از خود سیگار کشیدن (دود سیگار دست اول) و استنشاق دود سیگار محیطی (دود سیگار دست دوم)، دود سیگار دست سوم هم ممکن است به خصوص برای نوزادان و نوپایان خطرناک باشند.
به گزارش لایوساینس یک بررسی جدید نشان می‌دهد که باقیمانده‌های نیکوتین که در سطح اجسام باقی می‌ماند، می‌تواند با سایر مواد شیمیایی دیگر در هوا واکنش کند، و مواد سرطان‌زای قویی را تشکیل دهد - مواد شیمیایی که با سرطان‌های گوناگون پیوند دارند.
در حالیکه دود سیگار دست اول به طور مستقیم بوسیله فرد سیگاری استنشاق می‌شود، و دود سیگار دست دوم دود سیگاری است که به محیط وارد می‌شود و دیگران آن را استنشاق می‌کنند، دود سیگار دست سوم باقیمانده دود محیطی یا دست دوم بر روی سطوح است.
هوگو دستایلاتس، متخصص شیمی در آزمایشگاه ملی لاورنس برکلی در سانفرانسیسکو و یکی از این پژوهشگران گفت: "سوختن توتون، نیکوتین را به شکل بخار آزاد می‌کند که به شدت جذب سطوح درون خانه مانند دیوارها، سقف‌ها، فرش‌ها، پرده‌ها و اسباب و اثاث خانه می‌شود. نیکوتین می‌تواند روی این مواد برای روزها، هفته‌ها و حتی ماه‌ها باقی بماند. "
دانشمندان از چندین سال قبل می‌دانسته‌اند که دود سیگار روی سطوح می‌نشیند و در آنجا می‌تواند با سایر مواد شیمیایی وارد واکنش شود. اما به گفته پژوهشگران این بررسی جدید نشان داد که واکنش‌های دود سیگار باقیمانده در محیط می‌تواند به ایجاد مولکول‌هایی در هوا بینجامد که تا به حال به عنوان منبع مواد آلاینده زیانبار نادیده گرفته شده بودند.
دستایلاتس و همکارانش تشکیل مواد شیمیایی زیانبار در هوا پس از سیگار کشیدن را مورد بررسی قرار دادند. و دریافتند دود سیگار با یکی از مواد شیمیایی به خصوص وارد واکنش می‌شود.
دستایلاتس گفت:"بررسی ما نشان می‌دهد که این نیکوتین باقیمانده در محیط با اسید نیترو محیطی وارد واکنش می‌شود و نیتروزامین‌های سرطان‌زای خاص توتون یا TSNA ها را به وجود می‌آورد. TSNA ها جزو مواد سرطان‌زای قدرتمند و وسیع‌الاثر هستند که هم در توتون سوخته‌نشده و هم دود توتون وجود دارند. "
اجاق گازهای بدون تهویه مناسب منبع اصلی اسید نیترو در هوای خانه هستند.
این پژوهشگران از سلولز به عنوان مدلی از مواد داخل خانه استفاده کردند، و آن را در معرض دود سیگار قرار دادند. آنها سپس سلولز را برای سه ماه در معرض غلظت «بالا اما قابل‌قبول» اسید نیترو قرار دادند. میزان TSNA های تشکیل‌شده پس از قرارگیری در معرض اسید نیترو، ۱۰ برابر بیشتر بود. این پژوهشگران همچنین دریافتند که TSNA ها به سرعت تشکیل می‌شوند.
سرپرست این پژوهش، محمد سلیمان، از آزمایشگاه برکلی، در این باره گفت: «با توجه جذب و حفظ مقادیر بالای نیکوتین در سطوح درون خانه، از جمله لباس‌ها و پوست انسان، یافته‌های ما بیانگر آن است این دود دست سوم از طریق جذب از راه پوست، استنشاق غبار و بلع یک خطر بهداشتی قبلا مورد توجه قرار نگرفته است. »
از آنجایی که اغلب وسایل نقلیه مقداری اسید نیترو آزاد می‌کنند که می‌تواند به بخش مسافران نفوذ کند، آزمایش‌هایی روی سطوح داخلی ماشین افراد شدیدا سیگاری از جمله سطح استیل جعبه داشبورد هم انجام شد. این اندازه‌گیری‌ها نشان‌دهنده میزان قابل توجه TSNAها در این محل بود.
افراد بیش از همه از طریق استنشاق غبار یا تماس پوستی با فرش یا لباس‌ها در معرض این TSNA ها قرار می‌گیرند، بنابراین دود سیگار دست سوم بیشترین خطر را برای نوزادان و نوپایان دارد.
یافته‌های این تحقیق که به طور مشروح در شماره ۸ فوریه ژورنال «پیشرفت‌های آکادمی ملی علوم» آمده است، بیانگر آن است که باز کردن یک پنجره یا به راه انداختن هواکش در اتاق هنگام سیگار کشیدن خطرات این دود سیگار دست سوم را برطرف نمی‌کند.
حتی سیگار کشیدن در بیرون از خانه هم مشکل را کاملا حل نمی‌کند.
لارا گاندال، یکی دیگر از این پژوهشگران از آزمایشگاه برکلی گفت: «سیگار کشیدن در بیرون از خانه بهتر از سیگار کشیدن درون خانه است، اما همچنان باقیمانده‌های نیکوتین به پوست و لباس فرد سیگاری خواهد نشست. این باقیمانده هنگامی فرد سیگاری به درون خانه بازمی‌گردد، در همه جا منتشر خواهند شد. »
کاملش آستورا از برنامه پژوهش در باره بیماری‌های مربوط به دخانیات در دانشگاه کالیفرنیا که هزینه این تحقیق را پرداخته است، گفت: «آنچه ما از این تحقیق درمی‌یابیم این است که واکنش نیکوتین باقیمانده در محیط با اسید نیترو بر روی سطوح به ایجاد یک عامل بالقوه سرطان‌زا می‌انجامد، و این نتایج ممکن است تنها نوک کوه یخ باشد. »
این پژوهشگران در مقاله‌شان راه‌های متعددی را برای محدود کردن اثر دود سیگار دست سوم پیشنهاد می‌کنند، از جمله کاربرد محیط‌های ۱۰۰ درصد عاری از دود سیگار در مکان‌های عمومی و محدودیت‌های شخصی در مکان‌های سکونت و اتومبیل‌ها. در ساختمانی که مقادیر بالای دود سیگار در آن وجود داشته است، تعویض فرش‌ها، پرده‌ها و کاغذ دیواری‌ها می‌تواند به کاهش قرارگیری در معرض این مواد سرطان‌زا کمک کند.
