اینها اظهارات اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس است که به مناسبت فرارسیدن عید فطر و پایان ماه مبارک رمضان خطاب به مردم فلسطین بیان کرد. نوک پیکان حملات رهبر حماس در سخنان روز عید فطر، متوجه محمود عباس، رئیس حکومت خود مختار فلسطین و پاسخ مثبت او به دعوت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری ایالات متحده برای حضور در دیداری سه‌جانبه با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در دو هفته قبل در واشنگتن بود.به‌رغم یک هفته تلاش مداوم جورج میچل، سناتور سابق و نماینده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا، میانجیگری ایالات متحده برای رفع اختلافات بین اسرائیل و فلسطینیان و نیز اختلاف نظر بین اسرائیل و کاخ‌سفید با ناکامی مواجه شد.
رئیس‌جمهوری فلسطین در روزهای گذشته خود را با وضعیتی بغرنج و پیچیده روبه‌رو می‌دید. او به صراحت اعلام کرد که در هیچ اجلاسی شرکت نخواهد کرد مگر آنکه نتانیاهو به خاطر پاسخ منفی‌اش به درخواست جامعه جهانی برای توقف روند شهرک‌سازی در قلمروی فلسطینیان، صراحتا عذر بخواهد.هرچند پس از مشاوره با حسنی‌مبارک، رئیس‌جمهوری مصر و ملک عبدالله، پادشاه اردن و پس از آنکه اوباما شخصا با وی برای حضور در واشنگتن تماس گرفت، محمود عباس که در محذوریت قرار گرفته بود، به درخواست رئیس‌جمهوری ایالات متحده پاسخ مثبت داد.
با این حال موضع رئیس‌جمهوری فلسطین در دیدار سه‌جانبه با همتایان آمریکایی و اسرائیلی‌اش این بود که شهرک‌سازی باید متوقف شود و گرنه هر‌گونه مذاکره‌ای متوقف خواهد شد. اما آیا این احتمال وجود دارد که محمود عباس، نظر خود را تغییر دهد؟ رئیس‌جمهوری آمریکا در این راه با دو آزمون دشوار مواجه است: نخست آنکه چگونه فلسطینیان را برای حضور در مذاکرات صلح ترغیب کند.و دومین چالش فرا روی باراک اوباما، نخست‌وزیر اسرائیل است.در ماه می گذشته، نتانیاهو در نخستین دیدارش با اوباما در کاخ سفید، پس از آنکه از دیدگاه آمریکا درباره روند شهرک‌سازی یهودیان در قلمرو فلسطینی‌ها آگاه شد و از او شنید که برای پیشرفت روند صلح، اسرائیل را تحت فشار خواهد گذاشت، به‌شدت جا خورد.
ابتدا به‌نظر می‌رسید که نتانیاهو دچار هراس شده و تلاش می‌کند از رویارویی نهایی با دولت جدید ایالات متحده اجتناب کند؛ اگرچه نتانیاهو پیش از آن- هرچند با بی‌میلی- خود را به راه حل تشکیل دو کشور، متعهد دانسته بود.
پس از آن دیدار و طی ماه‌های اخیر، نتانیاهو ترجیح داد که بر موضع خود پافشاری کند و ماهرانه از تقابل ائتلاف ملی‌گرای تندرو در اسرائیل با خواسته مداوم آمریکا و جهان عرب برای توقف شهرک‌سازی یا کاهش این روند به حداقل سطح ممکن، به سلامت بگذرد.
طرفداران او نیز تاکنون از «برد نخست‌وزیر اسرائیل در دور نخست با امتیاز» سخن گفته‌اند.در واقع دولت اوباما تاکنون در رسیدن به هدف خود مبنی بر متعهد ساختن اسرائیل به توقف روند شهرک‌سازی ناکام مانده است.اما اوباما به دفعات تاکید کرده که توقف شهرک‌سازی، همراه با شتاب گرفتن روند عادی شدن روابط جهان عرب با اسرائیل، پایان راه نخواهد بود. به گفته رئیس‌جمهوری ایالات متحده، توقف شهرک‌سازی در واقع راهی است به سوی آغاز دوباره گفت‌وگو و مذاکره برای رسیدن به یک توافق همه جانبه صلح.
از هنگامی که باراک اوباما در ماه ژوئن طی سخنرانی‌اش در قاهره، برنامه خود را برای پیشبرد آرمان صلح در خاورمیانه تشریح کرد، [صلح] همه‌جانبه، اسم رمز او برای آینده منطقه بوده است.در حال حاضر و در این برهه حساس توصیفی فراتر از نگاه ابزاری به توقف شهرک‌سازی محسوب می‌شود.
استراتژی همه جانبه ایالات متحده اینک دو هدف را دنبال می‌کند؛ هدف نخست و مهم‌تر، نحوه برخورد با همسایگان فلسطین در خاورمیانه است. در مورد هدف دوم، عبارت صلح همه جانبه به معنای تحقق صلح اسرائیل و فلسطینیان در همه ابعاد است و از این رو، تحقق چنین هدفی، مستلزم پایان اشغال قلمروی فلسطین از سوی اسرائیل است، نه توقف صرف شهرک‌سازی.شاهد مدعا، هدف ماموریت اخیر جورج میچل در خاورمیانه است. هرچند به‌رغم مذاکرات مفصل و طولانی فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری آمریکا در بیت المقدس و رام‌الله (مقر حکومت خود گردان فلسطین و محمود عباس)، منابع آگاه اظهار داشتند که دو‌مشکل عمده همچنان باقی مانده است.
مشکل نخست مربوط به‌مدت زمان و شدت توقف شهرک‌سازی در ساحل غربی رود اردن و بیت‌المقدس است. گرچه به‌نظر می‌رسد که مذاکرات میچل در منطقه کمکی به رفع این مشکل نکرده است.
این برداشت وجود دارد که میچل، دو طرف مذاکرات را برای رفع اختلافات بنیادی خود که موجب ایجاد شکاف جدی بین اسرائیل و فلسطینیان شده- و حتی موضوعاتی که پیشتر برای رفع آنها توافق شده- ترغیب کرده است، از جمله تعیین مرز بین اسرائیل و قلمروی فلسطین و این موضوع که آیا باید سرانجام بیت‌المقدس در دور بعدی مذاکرات گنجانده شود. این مشکل دوم است.
اوباما پیش از این نظر خود را درباره روند شهرک‌سازی یهودیان در قلمروی فلسطینی‌ها ابراز کرده است. هر گاه آغاز یک پروژه شهرک‌سازی- حتی در بیت‌المقدس- اعلام می‌شود، آمریکا بلافاصله آن را محکوم می‌کند. به عبارت دیگر، ایالات متحده یک خط‌مشی محدود‌کردن فعال- نه صرفا درخواست از اسرائیل- را به کار گرفته است که اینک واقعیتی در روند برقراری صلح در خاورمیانه محسوب می‌شود.
این واقعیتی است که نتانیاهو نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد.اینک خودداری از گسترش شهرک‌سازی، به سنگ بنای استراتژی ایالات متحده در خاور میانه، صرف‌نظر از آنکه نتانیاهو شهرک‌سازی را – به‌صورت کامل یا جزئی– متوقف کند، مبدل شده است. نتانیاهو می‌گوید که آماده گفت‌وگو بدون هیچ پیش‌شرطی است. گفت‌وگوی سه‌جانبه برای اوباما گام نخست به سوی مذاکرات کامل و همه‌جانبه است.
در صورتی که نتانیاهو حقیقتا آماده مذاکره با فلسطینی‌ها برای رسیدن به راه حل دو کشور نباشد، او به سختی از زیر فشار ایالات متحده جان سالم به در خواهد برد.در این میان فلسطینیان از وارد شدن به یک روند مذاکرات نامحدود و بی‌نتیجه دیگر بیمناک هستد. آزمونی که اینک اوباما با آن روبه‌روست، این است که به فلسطینی‌ها بقبولاند پیشنهاد واشنگتن، صرفا یک دیدگاه جدید درباره صلح خاورمیانه نیست، بلکه تعهدی واقعی برای تلاش جدی و درصورت لزوم حتی مداخله ایالات متحده است.
آمریکا پیش از این نشان داده است که در راه مذاکرات صلح، به هیچ عنوان موضوع شهرک‌سازی را - چه نتانیاهو بپذیرد و چه نپذیرد- تحمل نخواهد کرد.اینک اوباما آماده تعریف شاخص‌های جدیدی برای صلح بین اسرائیل و فلسطینیان، شامل موضوعات بسیار مهمی چون تعیین مرزهای بین دو طرف است.
چنین اقدامی موجب تغییر چشمگیر موقعیت ایالات متحده در روند صلح خاورمیانه خواهد شد؛ اینکه آمریکا دیگر یک میانجی جانبدار اما گوشه‌گیر نباشد و هنگامی که طرفین برای رسیدن به توافق درباره مرزهای خود تلاش می‌کنند، ایالات متحده دیگر در گوشه‌ای ننشیند بلکه شاخص‌های خود را درباره مرزها و حدود قلمروی دو‌طرف ارائه کند.
آنتی‌وار- 22 سپتامبر2009
