برنج‌های ویتنام، هند و پاکستان که قیمتشان همچون کیفیتشان در مقایسه با برنج ایرانی پایین‌تر بود، به سرعت بازار پیدا کرد و بر سر سفره‌ها نشست. این جایگزینی، انبارهای برنج کاران را پر و سفره‌هایشان را کوچکتر کرد.
سیدعلی آقازاده، نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی، بر این باور است که وضعیت تولید ظرف سال گذشته و سال جاری بسیار خوب بوده؛ اما واردات و توزیع آن هنگام برداشت و عدم اجرای برنامه تثبیت قیمت‌ها بازار ناپایداری را ایجاد و در نهایت کشاورزان را متضرر کرد.
میزان این ضرر که منجر به انبارشدن برنج در دو استان گیلان و مازندران شد، به گفته دبیر انجمن برنج ایران، بین 200 تا 500 هزار تن بوده است.
اکنون اکثریت بر روی عدد 200 هزار تن توافق دارند. میزان برنجی که دولت خود را از فروردین‌ماه متعهد به خرید آن کرد؛ اما تاکنون اقدامی در جهت اجرای آن انجام نداده است.
عزیز جمیل علیزاده شایق، دبیر انجمن برنج، بی‌توجهی بخش‌های مرتبط با بازار تولید و مصرف را از جمله دلایل زیان‌دهی بخش کشاورزی می‌داند.
وی می‌گوید: طی 3 سال گذشته که واردات برنج، بازار تولید و فروش را به هم زده است، از مرکز تحقیقات مجلس، وزارت بازرگانی و جهاد کشاورزی درخواست کردیم که میزان مصرف سرانه را مشخص کنند تا کمبود نیاز را از طریق واردات جبران کنیم.
این درخواست انجمن محقق نشده است؛ اما محاسبات آنان نشان می‌دهد که سرانه مصرف در ایران 36 کیلوگرم است. در این شرایط نیاز کلی ایران کمی بیش از 5/2 میلیون تن در سال خواهد بود. این در شرایطی است که میزان تولید ایران2 میلیون و 220 تا 250 هزار تن در سال است.
دبیر انجمن برنج ایران تصریح می‌کند که: برخی ارگان‌های مسئول واردات برنج، سرانه مصرف را 42 تا 44 کیلوگرم در نظر گرفتند.که این رقم با توجه به میزان واردات درست تخمین زده نشده است، در سال 86 یک‌میلیون و 200 هزار تن و در سال 87 به مقدار یک‌میلیون تن و در سال جاری نیز برخلاف وعده‌ها که قرار بود واردات نداشته باشیم؛ تاکنون این روند ادامه داشته است.
به عقیده شایق در شرایطی که سرانه کشور 42 تا 44 کیلوگرم باشد، اکنون نباید برنج در انبارها دپو می‌شد، آن هم در شرایط آب و هوایی گرم و شرجی که نگهداری برنج را بسیار دشوار کرده است.
واردات اما همچنان ادامه دارد. حسن خسته‌بند، نماینده مردم بندرانزلی در مجلس می‌گوید: دولت هیچ مجوزی برای واردات برنج نداده است و آنچه را خود وارد کرده در بازار توزیع نکرده است.
وی می‌گوید: آزاد بودن واردات و تعرفه پایین موجب واردات شده؛ اما آقازاده، نماینده مردم رشت و شایق، دبیر انجمن برنج، واردات بدون مجوز را ممکن نمی‌دانند.
آقازاده می‌گوید: مافیای برنج همیشه بوده؛ اما سیستم نظارتی و تعیین قیمت برای ایجاد توازن در بازار باید درست عمل می‌کرده که نکرده است.شایق نیز می‌گوید: در شرایطی که برنج ارزان‌قیمت خارجی که دلیل آن کیفیت پایین و ارزان بودن نیروی کار است با تعرفه صفر و یا بسیار پایین وارد کشور می‌شود و مردم نیز به دلیل شرایط اقتصادی از آن استقبال می‌کنند ، تولیدکنندگان داخلی متضرر می‌شود.
این ضرردهی در شرایطی است که نگاه ویژه دولت همواره در این بخش تبلیغ شده و برنامه کنونی نیز قرار است در بخش کشاورزی متمرکز شود؛ اما حال کشاورزان با آنچه شعار داده می‌شود بسیار متفاوت است.
شایق می گوید نگاه حمایتی را که مرتب تکرار و بر آن تاکید شده ظرف 3 سال گذشته در بخش برنج احساس نکرده است. خسته‌بند هم تذکر می‌دهد که نباید اجازه دهیم برنج نیز به وضعیت چای دچار شود و ذائقه مردم به سمت مصرف تولیدات خارجی برود و آقازاده هم تاکید می‌کند دولت با خرید برنج از تولیدکنندگان و ارائه یارانه به آنها نباید اجازه نابودی این محصول استراتژیک را بدهد.
آقازاده و شایق در این مسئله اتفاق نظر دارند که واردات برنج خارجی در زمان برداشت و دوره‌ای که کشاورزان امکان فروش تولیداتشان را دارند، انجام می‌شود که در این خصوص باید سیستم‌های کنترلی به کار برده شود.
شایق و آقازاده معتقدند در شرایطی که کشاورزان تولید برایشان مقرون به صرفه نباشد، نوع کشت خود را تغییر داده و شالیزارها به باغ‌های میوه تبدیل می‌شوند. این در حالی است که دبیر انجمن برنج، آینده‌ای نزدیک را می‌بیند که شالیزارها تبدیل به ویلا شده‌اند!
در این میان تنها واردات نبود که به برنج و شالیکاران ضرر وارد کرد؛ بلکه آنچه روند این ضرردهی را افزایش داد، تبلیغات صدا و سیما بود.
براساس ماده چهارم مصوبه‌ای که 17 خرداد‌ماه سال جاری به تصویب دولت نیز رسید، وزارتخانه‌های صنایع و معادن، فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما از تبلیغ کالاهای وارداتی خارجی منع شدند؛ اما همچنان این تبلیغات انجام می‌شود.
آقازاده و خسته‌بند به‌عنوان نمایندگان مجلس، اعلام می‌کنند که درخواست مجلس عدم پخش تبلیغات است. دبیر انجمن برنج نیز می‌گوید: مصوبات اینچنینی کارساز نیست؛ صدا و سیما درآمد می‌خواهد و تنها آن چه را که خلاف شرع باشد، تبلیغ نمی‌کند. هر چند نمایندگان به دنبال ممنوعیت تبلیغات هستند.
