وقتی تهرانی‌ها از درختان «نان» می‌چیدند!

همشهری آنلاین _ رضا نیکنام: شاید برایتان جالب باشد که در دوران قحطی بزرگ، که گندم و آرد نایاب شده بود، شهروندان تهرانی به‌ویژه مهاجرانی که از راز و رمز این گیاه با خبر بودند از میوه این گیاه برای درست کردن نان استفاده می‌کردند.

ما برای نخستین بار با این گیاه نایاب در محله نازی‌آباد و در محدوده سیلوی قدیمی تهران برخورد کردیم. درختانی که میوه‌های زیبا و عجیبی داشتند و شکلشان شبیه توپ سبز رنگ و در اندازه‌های مختلف. شاید همین شباهت جالب باعث شده تا بچه‌ها در اوایل تابستان که میوه این درختان به اندازه مناسب می‌رسند از آن برای بازی هفت سنگ استفاده می‌کنند.

میوه درخت نان گرچه در دوران قحطی بزرگ، خیلی کاربرد داشته اما از قرار معلوم و به گفته شهروندان، کسی دیگر از این میوه سبز و زیبا برای تهیه آرد و پخت نان استفاده نمی‌کند و به اصطلاح به سادگی هدر می‌رود و فقط صرف بازی کودکان و نوجوانان می‌شود.

نکته دیگر اینکه درخت «نان» حدود ۳ هزارو ۵۰۰ سال قبل در «گینه نو» کشف می‌شود و بعد از آن در نقاط مختلف جهان از جمله کارائیب، قاره اقیانوسیه، بیشتر جزایر و همچنین در آسیای جنوب‌شرقی نیز نمونه‌هایی از آن دیده شده است.

این میوه در ابتدا سبز رنگ است، سپس هرچه بیشتر می‌گذرد و همزمان با رسیدن رنگ آن به زردی می‌گراید و وزن آن به ۶‌کیلوگرم هم می‌رسد. موطن اصلی این میوه قاره اقیانوسیه است، اما امروزه در مناطق مختلف اقیانوس آرام و بسیاری از مناطق استوایی به‌ویژه آفریقا، استرالیا و آمریکای جنوبی کاشته می‌شود. .

در جهان شاهد بروز قحطی‌ها بسیاری هستیم بنابراین دانشمندان تلاش کرده‌اند برای مقابله با مشکل قحطی و گرسنگی از طبیعت استفاده کنند، آنها پس از پژوهش‌های گسترده دریافتند که میوه نان Breadfruit (بِرد فروت) می‌تواند پاسخگوی نیاز انسان در چنین شرایطی باشد، این میوه برای دانشمندان بارقه‌هایی از امید را شعله‌ور کرده است.

این میوه از یک نوع درخت متنوّع استوایی است و بیش از ۱۲۰ نوع درخت برای این میوه وجود دارد. ارتفاع این درخت از ۹ تا ۱۸‌متر است، برگ‌های سبز آن بین ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر طول دارند.
گفتنی است، این درخت شش سال پس از کاشت میوه می‌دهد. میوه نان می‌تواند خام با پخته خورده شود.

این میوه بنا به تنوّع درخت‌هایی که از آن می‌روید، طعم‌های مختلفی دارد، برخلاف آنچه درباره طعم و مزه نامطبوع آن گفته می‌شود، انواع مختلفی از این میوه موجود است که طعم شیرین و قوامی خامه مانند دارند و خالی از دانه‌اند اما نمونه‌هایی که در محله نازی‌آباد و یافت‌آباد وجود دارد از نوع میوه نان دانه دارند.

درختان این میوه مایعی صمغی را از خود آزاد می‌کنند. از هریک هکتار آن، شش تن میوه نان می‌توان چید. از چوب آن نیز برای ساخت ابزار و لوازم خانگی استفاده می‌شود.

مواد مغذی موجود در  میوه درخت نان عبارت است از:

آب ۷۰. ۶۵ گرم
کالری ۱۰۳
پروتئین ۱. ۰۷ گرم
کربوهیدرات ۲۷. ۱۲ گرم
کلسیم ۱۷ میلی گرم
آهن ۰. ۵۴ میلی گرم
منیزیم ۲۵ میلی گرم
فسفر ۳۰ میلی گرم
پتاسیم ۴۹۰ میلی گرم
سدیم ۲ میلی گرم
روی ۰. ۱۲ میلی گرم
مس ۰. ۰۸۴ میلی گرم
منگنز ۰. ۰۶ میلی گرم
سیلینیوم ۰. ۶ میکروگرم
ویتامین سی ۲۹ میلی گرم
ویتامین ب. ۶:۰. ۱ میلی گرم
ویتامین کا: ۰. ۵ میکروگرم