وی در مدت نخست وزیری اش درعراق که مهمترین پست اجرایی دراین کشور است مواضع مختلفی اتخاذ کرده که مهمترین آنها آغاز گفت‌وگو جهت رسیدن به یک پیمان بلندمدت از جمله در زمینه وضعیت نیروهای خارجی با آمریکا و امضای تفاهمنامه‌ای در این زمینه بوده است.
پیش نویس این تفاهمنامه که نوری مالکی و جورج بوش، رئیس‌جمهوری آمریکا در آخرین ماه‌های سال گذشته مسیحی آن را امضا کردند قرار است پایه‌های همکاری وحضور طولانی مدت آمریکا درعراق را که شامل سه محور سیاسی، اقتصادی و امنیتی می‌شود فراهم آورد.این همکاری و حضور طولانی مدت در ایران و همچنین در میان برخی گروه‌های مسلمان عراقی به استعمار غیررسمی عراق توسط آمریکا تعبیر شده و نگرانی‌های فراوانی را، به ویژه در میان مسئولان کشورهای همسایه برانگیخته است.
به همین علت است که پیش از سفر مالکی به تهران، سخنگوی رسمی دولت عراق در گفت‌وگو با روزنامه الشرق الاوسط بر این نکته تاکید کرد که: عراق به ایران اطمینان می‌دهد که پایگاهی برای تجاوز به کشورهای همسایه خود نخواهد شد.دررابطه با اهداف سفر نوری مالکی به ایران با محسن حکیم مشاور سیاسی عبدالعزیز حکیم رئیس شورای اتئلاف عراق در پارلمان این کشور انجام داده‌ایم که می‌خوانید:
- بفرمایید تیم همراه آقای نوری مالکی در سفر به ایران چه کسانی بودند و هدف از این سفر چه بوده است؟
آقای نوری مالکی هر چند وقت سفرهایی به ایران انجام می‌دهد. جهت مطرح کردن مسائل فیمابین و رایزنی سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی. تیم همراه آقای مالکی در سفر اخیر از وزیران اقتصادی دولت عراق شامل وزیران برق، دارایی و آبیاری و همچنین وزیر دفاع تشکیل شده بود.
- زمینه‌های رایزنی‌ها در مسائل سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی چه بوده‌اند؟
در زمینه سیاسی، شرح و توضیح سیاست‌های دولت عراق و درخواست حمایت از این سیاست‌ها به ویژه از سوی ایران که نقش مهمی را در عراق داشته و دارد هدف اصلی بوده است در مسئله امنیتی، کنترل مرزها، مبارزه با تروریسم به ویژه به خاطر حضور برخی سازمان‌های تروریستی در عراق که مایه نگرانی ایران هستند مثل منافقین و پژاک و شرح و توضیح محدودیت‌هایی که علیه این گروه‌ها اعمال شده مهم است.
در بعد نظامی نیز طرحی در راستای بازسازی کارخانجات نظامی عراق که از بین رفته‌اند وجود دارد. تلاش دولت فعلی عراق این است که کارخانجات صنایع نظامی را راه‌اندازی کرده تا شاهد خوداتکایی ارتش عراق باشیم. لذا با توجه به خبرگی و مهارت ایران در صنایع نظامی، قصد داریم از این مهارت برای ارتش عراق نیز استفاده کنیم. همچنین به موضوعات سابق نظامی باقیمانده از جنگ هشت ساله نیز پرداخته خواهد شد.
- این موضوعات چه هستند؟
در بحث نظامیان بازمانده از زمان جنگ، تاکنون رایزنی‌های قوی بین دو طرف انجام نشده است سفیران دو کشور گفت‌وگوهایی داشته‌اند ولی کافی نبود؛ الان این مذاکرات در سطح وزیران دفاع انجام می‌شود، همچنین بحث اسرا، بحث شهدا، میدان‌های مین مرزی و... که برخی از آنها امنیتی، سیاسی و نظامی است و اکنون می‌تواند وارد فاز جدیدی شود. در زمینه اقتصادی نیز باید گفت سال گذشته 8/2 میلیارد دلار تبادل ارزی بین دو کشور بوده و تلاش می‌شود ظرف 4الی 5سال آینده به 10میلیارد دلار برسد.
- گفته می‌شود هدف اصلی این سفر موضوع قرارداد امنیتی عراق و آمریکاست و بعضی پایگاه‌‌های خبری نوشته‌اند مالکی به ایران آمده تا با گرفتن امتیازاتی در مورد این قرارداد مذاکره کند؟
قرارداد نیست، فعلا در مرحله طرح و پیش‌نویس است، اگر امضا شود قرارداد می‌شود، از نظر دولت عراق، امضای این قرارداد باید با اقناع منطقه‌ای باشد. دولت عراق موظف است در یک فرآیند چانه‌زنی با کشورهای همسایه شامل اردن، عربستان، سوریه، ترکیه و ایران، قرارداد را شرح دهد. ضمن اینکه پارامترهای حاکمیت ملی عراق، استقلال سیاسی، اجماع و همبستگی ملی و طی شدن ساز وکارهای قانونی که در قانون اساسی عراق آمده است خط قرمز هر نوع قرارداد امنیتی سیاسی، نظامی و اقتصادی برای عراق است.
- ایران مخالف این قرارداد است. آیا همه گروه‌های داخلی عراق با آن موافقند؟
هیچ‌یک از طرف‌های عراقی حاضر به پذیرش پیش‌نویس این طرح نشده‌اند. از طرف دولت عراق و شورای سیاسی امنیتی عراق که در برگیرنده تمام فراکسیون‌های پارلمانی عراق است این پیش‌نویس مردود اعلام شده است، بعد از ایران قرار است هفته آینده نوری مالکی به اردن و بعد سایر کشورهای همسایه نیز سفر کند.
- اگر دولت عراق و شورای سیاسی امنیتی عراق مخالف این طرح هستند پس چرا نوری مالکی در حال سفر و مذاکره برای اقناع کشورهای همسایه است؟
ایشان در حال مذاکره راجع به اصل موضوع این طرح است.
- آیا امضای توافقنامه ارتباطی با قروض دولت عراق به کشورهای دیگر دارد؟
بله. تمایل دولت عراق برای امضای قرارداد امنیتی قروض 120 میلیارد دلاری دولت مخلوع صدام است با کمک‌های آمریکا و فشاری که به کشورهای باشگاه پاریس و سایر کشورها آورده تاکنون براساس آمارهای رسمی دولت عراق، 90 میلیارد دلار آن تسویه شده است و اکنون 30 میلیارد دیگر باقی مانده که متعلق به برخی از کشورهای عربی است و دولت عراق تلاش می‌کند که این مقدار را تسویه کند.
در حال حاضر درآمدها و پول‌های عراق طبق قطعنامه 1483 و سایر قطعنامه‌ها در صندوقی به نام «صندوق توسعه عراق» نگهداری می‌شود، این صندوق تحت اختیار دولت عراق است اما از مصونیت بین‌المللی برخوردار است. با توجه به قرض‌های زیادی که عراق به اشخاص حقیقی و حقوقی، دولت‌ها و شرکت‌ها دارد این مصونیت مانع از آن می‌شود آنها از این دارایی‌ها در قبال بدهی خود برداشتی داشته باشند.اگر مسائل مذکور در توافقنامه‌ای حل نشود عراق تا سال‌ها با مشکل مواجه خواهد بود، بنابراین در شورای سیاسی امنیت ملی عراق که شامل تمامی گروه‌ها و درواقع کل ملت عراق است توافق شد که یک توافقنامه سیاسی امنیتی و اقتصادی با آمریکا امضا شود تا مسائل مذکور حل شود.
مبانی کلی توافقنامه‌ای که بین بوش و مالکی امضا شد این است که آمریکا در برابر عراق تعهداتی داشته و باید از دمکراسی عراق حمایت کند، آمریکا باید از حضور عراق در سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی حمایت کند و در راستای تسلیح و آموزش و سازماندهی امنیتی عراق به طور جدی تلاش کند.
- نظرتان در مورد شایعه امتیازگیری از جمهوری اسلامی ایران و مذاکره بر سر توافقنامه امنیتی عراق با آمریکا و این که ایران قرار است وام 10 میلیارد دلاری با بازپرداخت 40 سال به عراق بدهد چیست؟
معقول نیست که آقای نوری مالکی به‌عنوان شخص اول اجرایی عراق به ایران سفر کند تا یک امتیاز جزئی بگیرد، بحث توافق است نه امتیاز گرفتن یا دادن، این سفر در چارچوب منافع ملی عراق و امنیت منطقه است عراق در پی ایجاد همگرایی استراتژیک منطقه‌ای مانند اتحادیه اروپاست تا بتواند با همکاری مشترک کشورهای منطقه به جایگاهی برسد که به‌عنوان محور مهم در قلب خاورمیانه عمل کند.ما برای امضای این قرارداد شرایطی را تعریف کرده‌ایم، اول عراق معتقد است با حفظ پارامترهایی که گفته شد این طرح می‌تواند معنا داشته باشد در غیر این صورت باعث بروز آثار منفی در جایگاه دولت و ملت عراق خواهد شد. دولت عراق توافقی را که ناقض حاکمیت ملی، استقلال سیاسی و... عراق شود امضا نمی‌کند.
