ماده ۸۷ قانون برنامه چهارم توسعه کشور در حالی دستیابی به وضعیت مطلوب کشور در زمینه خدمات بین‌المللی را بر عهده وزارت بهداشت گذاشته است که این روز‌ها با تعطیلی دبیرخانه خدمات بین‌المللی سلامت در این وزارتخانه، به‌نظر می‌رسد ماجرای گردشگری سلامت بیش از هر زمان دیگر به کلافی سر‌‌در‌‌گم تبدیل شده است.
کلافی که مقامات مسئول در وزارت بهداشت از اظهار نظر صریح در مورد آن خودداری می‌کنند و گفت‌وگو در این زمینه را به زمانی دیگر موکول می‌کنند.
دبیرخانه خدمات بین‌المللی سلامت که حدود ۲ سال پیش در مرکز نظارت بر اعتبار‌بخشی معاونت سلامت تشکیل شد، در این مدت هرچند با شتابی کم مبحث گردشگری سلامت را در وزارت بهداشت پیگیری کرد و تبیین قوانین و چارت‌های کاری، تشکیل چندین کار‌گروه، تعیین استاندارد برای مراکزی که قصد فعالیت در این حوزه را دارند و... را در کارنامه دو ساله دارد.
افتتاح نخستین بخش توریسم درمانی کشور در بیمارستان شهید هاشمی نژاد تهران و درخواست وزیر بهداشت از بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه‌های علوم‌پزشکی مبنی بر استفاده از ظرفیت مازاد برای ایجاد مرکز توریسم درمانی در بهمن سال پیش هرچند امید توجه بیشتر مسئولان بهداشت کشور به این صنعت پول‌ساز را در دل پررنگ می‌کرد، اما تعطیلی این دبیرخانه بار دیگر اذهان را متوجه ناهماهنگی‌های موجود در این عرصه می‌سازد.
اما درحالی‌که برخی اخبار از انحلال مرکز نظارت بر اعتبار‌بخشی معاونت سلامت وزارت بهداشت و در نتیجه تعطیلی ناگزیر دبیرخانه مذکور حکایت دارد، روابط عمومی وزارت بهداشت مسئله را اینچنین تشریح می‌کند: مرکز نظارت بر اعتبار‌بخشی و توسعه معاونت سلامت تعطیل نشده است اما چون دکتر رضوی رئیس این مرکز مدتی است که به‌دلیل پاره‌ای از گرفتاری‌های شخصی حضور ندارد، در حال حاضر دکتر عقیقی به‌عنوان معاون اجرایی، مسئولیت‌های دکتر رضوی را عهده‌دار است.
سهم ایران از بازار جهان
امروزه گردشگری درمانی و بهداشتی از رو به رشد‌ترین بخش‌های صنعت گردشگری جهان محسوب می‌شود و به همین دلیل سازمان‌های دست‌اندرکار در کشورهای علاقه‌مند به توسعه گردشگری توجه خود را به این بخش از صنعت توریسم جلب و برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند.
در حال حاضر در منطقه، کشورهای مالزی، هند، سنگاپور، دبی، اردن، ترکیه، آذربایجان و برخی از کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز و روسیه سفید از جمله رقبای ایران در بحث گردشگری سلامت محسوب می‌شوند.
گفته می‌شود هر سال حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر با اهداف درمانی به سنگاپور سفر می‌کنند. این کشور در حال رقابت با هندوستان است. براساس اعلام مسئولان خدمات درمانی هند، تعداد بیماران خارجی این کشور نسبت به سال گذشته حدود ۷ تا ۹درصد رشد داشته است.
کره جنوبی با درآمد سالانه ۹۹ میلیون دلار که از این صنعت کسب می‌کند از جمله کشور‌هایی است که برنامه مدونی ۴ ساله برای تبدیل شدن به یکی از قطب‌های گردشگری درمانی آسیا دارد.
کارشناسان بسیاری معتقدند قدمت تاریخ پزشکی ایران، وجود مراکز درمانی منحصر به فرد در مقایسه با کشورهای مجاور، پایین بودن هزینه‌های درمانی و همچنین پتانسیل‌های جاذبه‌های گردشگری بستری بسیار مناسب برای سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری سلامت را برای ما فراهم می‌آورد مشروط بر‌آنکه برنامه‌ریزی مناسبی برای سبقت بر رقبا داشته باشیم.
اما آیا این رویکرد در میان مسئولان ما وجود دارد؟ یکی از کارشناسان سابق وزارت بهداشت در این زمینه به همشهری می‌گوید: به‌نظر نمی‌رسد چنین دیدگاهی در میان مسئولان وزارت بهداشت وجود داشته باشد، در عوض سازمان میراث فرهنگی در این زمینه بسیار فعال است اما مشکل آنجاست که این سازمان دیدگاه گردشگری دارد و برای نتیجه‌گیری بهتر باید وزارت بهداشت در این زمینه به صورت فعال عمل کند.
وی دوره مسئولیت دکتر جهانگیری در وزارت بهداشت را اوج فعالیت این وزارتخانه در این زمینه ارزیابی می‌کند و می‌گوید: حدود ۲ سال پیش سازمان میراث فرهنگی از وزارت بهداشت خواست تا نماینده‌ای در حوزه گردشگری سلامت معرفی کند
و دکتر جهانگیری به‌عنوان نماینده تام‌الاختیار وزیر در امور خدمات بین‌المللی سلامت معرفی شد و همزمان دبیرخانه خدمات بین‌المللی سلامت نیز در مرکز نظارت و اعتبار‌بخشی تاسیس شد، اما با پایان فعالیت دکتر جهانگیری این حکم برای کسی صادر نشد و دکتر رضوی به‌عنوان رئیس این مرکز بدون حکم رسمی در زمینه گردشگری سلامت، بر فعالیت‌های دبیرخانه نظارت داشت.
بخش دولتی وظیفه‌ای ندارد
«ماده ۸۷ قانون برنامه توسعه در بحث گردشگری وظیفه اصلی را به بخش دولتی محول نکرده است و طبق قانون، ما باید از ظرفیت‌های مازاد بیمارستان برای توریسم درمانی استفاده کنیم که فاکتور‌های مهمی چون وجود کادر تخصصی با حسن شهرت و بدون تخلف، کادر پرستاری مجرب و وجود یک مترجم درکنار بیمار و... از شرایط لازم در این مراکز است.»
این اظهار نظر وزیر بهداشت در مراسم افتتاح بخش توریسم‌‌درمانی بیمارستان هاشمی‌نژاد شاید صریح‌ترین موضع‌گیری این وزارتخانه در قبال مسئله‌ای به نام گردشگری سلامت باشد.
موضع‌گیری که می‌تواند به‌عنوان علت ماجرا‌هایی چون ابهام در وضعیت شورای سیاستگذاری گردشگری سلامت، عدم‌تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی ماده 87 و در نهایت تعطیلی دبیرخانه خدمات بین‌المللی سلامت در وزارت بهداشت باشد.
یکی از کارشناسان وزارت بهداشت که تمایلی به افشای نام ندارد در این زمینه به همشهری می‌گوید: سال ۸۶ وزیر بهداشت در نامه‌ای از ریاست‌جمهوری خواست تا کمیته سیاستگذاری گردشگری سلامت با حضور مقام‌های مرتبط با این مسئله همچون وزرای امور خارجه، بهداشت، کشور و...
تشکیل شود که این مسئله با وجود موافقت رئیس‌جمهور در هیأت دولت مطرح نشد و پس از آن بنا به درخواست وزیر بهداشت، هر یک از این نهاد‌ها نماینده‌ای برای شرکت در شورای سیاستگذاری گردشگری سلامت معرفی کردند و اولین جلسه این شورا در اسفند‌ماه برگزار شد.
این کارشناس ادامه می‌دهد: در حالی‌که قرار بود در ۲۵ اسفند ۸۶ و در جلسه دوم شورا تدوین آیین‌نامه اجرایی ماده ۸۷ در دستور کار قرار گیرد، غیبت دکتر رضوی این امکان را از میان برد.
سخنان این کارشناس در حالی است که پیش از این تلاش‌های همشهری برای گفت‌وگو با دکتر رضوی در این زمینه بی‌نتیجه مانده بود و اکنون نیز مسئولان وزارت بهداشت گفت‌وگو در این زمینه را به زمانی مناسب که وضعیت متولی گردشگری سلامت در این وزارتخانه مشخص شود، موکول می‌کنند.
