مردی که همیشه اشتباهی است | رمان عوضیِ ژوئل اگلوف از هویت می‌گوید

به گزارش همشهری آنلاین، ژوئل اگلوف، نویسنده فرانسوی، در گفت‌وگویی گفته است که عامل موفقیت رمان‌هایش سه چیز است: طنز سیاه، فضای ابسورد و مسئله ناپایداری وجود. اگلوف از پشت این سه فیلتر به جهان نگاه می‌کند و آنچه می‌بیند در رمان‌هایش بازتاب می‌دهد. فضای رمان «عوضی» نیز، برگرفته از همین نگاه به دنیا و اتفاقات آن است.

رمان «عوضی» داستان مرد بی‌نامی است که با چند نفر دیگر اشتباه گرفته می‌شود. اتفاقی که ممکن است برای هر کدام از ما بیفتد. کسی ما را در خیابان با همکلاسی قدیمیش اشتباه بگیرد یا دیگری با همسایه سال‌ها پیش. آن وقت رک و راست می‌گوییم ما را عوضی گرفته و همه چیز هم همان‌جا تمام می‌شود. ماجرای مرد بی‌نام رمان عوضی جور دیگری پیش می‌رود. او در هر موقعیت، به جای اینکه به طرف مقابلش بگوید اشتباه شده، نقش را می‌پذیرد و مدتی در آن نقش زندگی می‌کند. موقعیت‌های مختلفی که شخصیت اول داستان در آن قرار می‌گیرد و اتفاقاتی که برایش می‌افتد، دستمایه داستان‌هایی سرگرم‌کننده می‌شود.

ژوئل اگلوف نامی برای شخصیت اصلی در نظر نگرفته و او که انگار کسی نیست، خیلی زود جای کسی دیگر را می‌گیرد و مدام تبدیل به شخص دیگری می‌شود. شخصی که خودش انتخاب نمی‌کند و بسته به اینکه بخت چه پیش آورد و با چه کسی اشتباه گرفته شود، نقش را می‌پذیرد؛ در انتظار اینکه ببیند دیگران از او چه خواهند ساخت. او حتی زمانی که امکان پیدا کردن هویت واقعی برایش پیدا می‌شود، آن را رها می‌کند و در انتظار یافتن شکل گرفتن هویت خود در تعاریف و افکار و احساسات دیگران است. 

طنز سیاه ژانری ادبی است که از قدیم نویسندگان فرانسوی مختلفی آن را آزموده‌اند و اگلوف از نویسندگان معاصری است که این ژانر را برای نوشتن انتخاب کرده است. در این ژانر معمولا مسئله‌ای تراژیک با زبان طنز روایت می‌شود و بسته به قدرت و شگرد نویسنده، تعادلی میان این دو وضعیت برقرار می‌شود. 

اصغر نوری، مترجم این رمان، در گفت‌وگویی گفته است که اگلوف اغلب داستان‌هایش را در بی‌زمانی و بی‌مکانی و با شخصیت‌هایی روایت می‌کند که هویت مشخصی ندارند. او یکی از نقاط قوت اگلوف را زبان او و استفاده از لحن و ریتم مناسب دانسته است. نقطه قوت دیگر این نویسنده سوژه‌های بکری است که به سراغشان رفته و فضاهای غریبی است که خلق کرده است. 

اگلوف فارغ‌التحصیل در رشته تاریخ دانشگاه استراسبورگ و دانش‌آموخته مدرسه سینمای پاریس است. او پیش از اینکه به طور جدی شروع به نوشتن داستان کند،د فیلم‌نامه‌نویسی و دستیاری در کارگردانی را تجربه کرده بود. برخی او را در نوشتن وام‌دار کافکا می‌دانند. این نویسنده برنده جوایز گوناگونی شده و رمان «منگی» او پرفروش‌تر از باقی آثار او است. منگی را نیز اصغر نوری ترجمه کرده و ناشر هر دو کتاب منگی و عوضی، انتشارات افق است.