همشهری آنلاین_زهرا بلندی: برای بررسی علمی این موضوع با «محمد درویش» کنشگر محیط زیست و عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور همکلام شده ایم.
یکی از موضوع های قابل بحث در هفته های اخیر تأثیرپذیری مثبت طبیعت از ویروس کووید۱۹ بوده است. شیوع این بیماری چطور می تواند بر طبیعت تأثیر مثبت داشته باشد؟
تغییر سبک زندگی برای مبارزه با ویروس کرونا در کاهش عواملی همچون تصادف های رانندگی، آلودگی های صنعتی، گازهای گلخانه ای، تلفات ناشی از دی اکسید نیتروژن، سوخت های فسیلی، تجارت جهانی حیات وحش، صنعت جهانی و... تأثیر به سزایی داشته است. برای مثال در این مدت کوتاه سوخت های فسیلی به کمترین آمار و میزان خود یعنی در سال۱۹۹۰ رسیده اند و باوجود آمار تقریبی ۳۰هزار کشته از ویروس کرونا در طول چند ماه اخیر، کمترین میزان مرگ و میر بر اثر تغییرات اقلیمی در جهان به ثبت رسیده که نشان از شرایط خوب طبیعت است.
یعنی می توان گفت این ویروس برای محیط زیست و طبیعت عامل مثبتی محسوب می شود؟
اولین و مهم ترین هدف محیط زیست گراها برای حفظ طبیعت، منفعت حاصل از آن برای ارتقای زندگی انسان هاست. در شرایطی که ویروس کرونا سلامت انسان ها را با خطری جدی روبه رو کرده، نمی توان نسبت به آن حتی به قیمت تأثیرگذاری مثبت بر محیط زیست نگاهی خوشبینانه داشت. این درحالیست که تغییرات حاصل شده نتیجه رفتارهای خردمندانه و داوطلبانه انسان نبوده است و این شرایط تنها در صورتی رضایتبخش خواهد بود که به محض نابودی ویروس کرونا همچنان ادامه داشته باشد و همه چیز به حالت قبل بازنگردد.
به نظر شما تغییر سبک زندگی حتی به جبر کرونا نمی تواند دستاوردی مثبت برای آینده طبیعت داشته باشد؟
به طور قطع کووید۱۹ می تواند مجالی برای بازاندیشی انسان ها به رفتار خود با طبیعت، اجتماع و خانواده هایشان باشد. کرونا مانند کارد جراحی است که اگر دوران نقاهت و بیهوشی حاصل از آن را با موفقیت پشت سر بگذاریم، می تواند ما را از یک بیماری مزمن و وحشتناک نجات دهد. با درس گرفتن از شرایط کنونی می توانیم دنیا را به قبل و بعد از کرونا تقسیم کنیم و به عنوان نسلی کم نظیر صاحب تجربه جدیدی باشیم.
تغییرات محیط زیستی تهران را در چه وضعیتی می بینید؟ توصیه شما به شهروندان تهرانی برای حفظ خردمندی در قبال محیط زیست حتی بعد از نابودی کرونا چیست؟
در این روزها رویارویی با بهترین کیفیت هوا در شهر تهران نشان دهنده این است که ما به ظرفیت زیستی تهران آنطور که باید توجه نداشته ایم. بیشتر از اینکه بخواهم به مردم توصیه ای داشته باشم دوست دارم ابتدا از دولتمردان تقاضا کنم که بودجه های مرتبط با ارتقای آگاهی و رشد انسان های آگاه و خردمند را گسترش دهند، به جای افزایش تعداد بزرگراه ها، مسیرهای دوچرخه سواری و پیاده روی را بیشتر کنند و در کل تحرک را به زندگی مردم بازگردانند. درحالیکه افراد با بیماری های زمینه ای همچون دیابت و فشارخون بیشترین آسیب پذیران از کرونا هستند ترغیب شهروندان به تحرک بیشتر و کاهش این بیماری ها می تواند تا حد زیادی ایمنی آنها را در آینده به همراه داشته باشد. شهروندان نیز با توجه بیشتر به الگوهای رفتاری همچون استفاده از دوچرخه، تفکیک پسماند، مصرف بهینه آب و کنترل استفاده از پروتئین های حیوانی و... می توانند در حفظ محیط زیست سهیم باشند.
با توجه به اینکه ویروس کرونا مربوط به عادت غذایی چینی ها به خوردن جانداران حیات وحش است، به نظر شما برای عدم تکرار مجدد این فاجعه چه تدابیری باید اندیشیده شود؟
کرونا اولین هشدار برای بشر نیست و در گذشته ویروس ها و امراضی مثل ایدز، سل و... به عنوان هشدارهایی برای احترام بیشتر بشر به زیستگاه های حیات وحش محسوب می شدند. ضمن اینکه در طول ۴دهه پایانی قرن بیستم از سال ۱۹۶۰ تا ۲۰۰۴ سازمان بهداشت جهانی بیش از ۳۳۵نوع بیماری جدید شناسایی کرده که ۶۰درصد از آنها منشا جانوری داشته اند. متأسفانه هر سال ۳۰۰نوع ماده جدید شیمیایی در طبیعت تزریق می شود که خود می تواند عوارض متعددی به همراه داشته باشد. اخیراً در سطح زیرین تکه ای از یخ های جابه جا شده جنوبگان یا بخش جداشده دیگری از ایسلند ویروس های فوق العاده خطرناک شناسایی شده که اگر وارد محیط زیست انسانی شود می تواند ابعاد فاجعه آن چند برابر بیشتر از کووید۱۹ باشد. برای جلوگیری از تکرار چنین فجایعی به طور کلی باید نگاهمان را نسبت به محیط زیست تغییر دهیم. ما باید تلاش کنیم بر مبنای درک قوانین حاکم در طبیعت زندگی کنیم. یک بخش آن می تواند سبک غذایی باشد، اما سبک زندگی و رعایت ظرفیت زیستی هم جزء بخش های دیگر آن هستند.
پیشنهاد شما به شهروندان برای برگزاری روز سیزده بدر امسال چیست؟
امسال با شیوع این اتفاق قهری و شکل گیری پویش «در خانه می مانیم»، پیش بینی می شود رویایی ترین روز طبیعت ایرانی را تجربه کنیم. با همبستگی مردم طبیعت از آتش سوزی، تولید انبوه زباله ها، آلودگی های صوتی ناشی از حوادث رانندگی و... در امان خواهد ماند و هدف شکست ویروس کرونا زودتر محقق خواهد شد. با این حال توصیه من به شهروندان این است که در این روزها بیش از هر زمان دیگری به فکر سلامتی خود و اطرافیانشان باشند و سیزده بدر را در خانه و کنار خانواده شان جشن بگیرند.
نظر شما