گفت‌و‌گویی با امیرسرتیپ فرزاد اسماعیلی فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء انجام داده‌ایم تا از آخرین دستاوردها و برنامه‌های آتی پدافند هوایی برای حراست از مرزهای کشور آگاه شویم.
- انواع رادارهای ایران / سامانه پدافند هوایی میانبرد و ارتفاع متوسط مرصاد / پهباد مدل مهاجر / هواپیمای شکاری رهگیر اف-14 / سامانه موشکی استاندارد / موشک مافوق صوت هاک / رادار آرایه - ترکیبی SAR / عملکرد پهپادهای انتحاری / رادار پسیو آرایه‌فازی / هواپیمای بدون سرنشین رزمی شاهد ۱۲۹ /
- روز رژه نیـــروهــای مسلح جمهوری‌اسلامی اخباری مبنی بر معکوس‌سازی هواپیمای جاسوسی آرکیو 170منتشر شد آیا این مسئله صحت دارد؟
هواپیمای آرکیو 170 مأموریت خاصی دارد که کشور سازنده آن، یعنی آمریکا بابت آن اهدافی که دنبال می‌کرده این هواپیما را ساخته است. جمهوری اسلامی اهداف نفوذی در کشورهای دیگر را دوست ندارد و نیازی هم نیست که ما دیدگاه و استراتژی هجومی داشته باشیم، بنابراین آنچه برای هواپیماهای با سرنشین یا بدون‌سرنشین طراحی می‌کنیم جنبه دفاعی دارد، نه جنبه آفندی و هجومی، درصورتی که آرکیو170 کاملا هجومی است و همانطور که دیدید این هواپیما را با همکاری بقیه نیروهای مسلح در خاک کشورمان اسیر کردیم.
- درخصوص به دام انداختن آرکیو170 بحث‌های مختلفی مطرح شد؛ مثلا به دلیل تقارن دستگیری امیرمیرزایحکمتی با فرودآوردن پهپاد آرکیو170شایعه شده بود که اطلاعات مربوط به هواپیمای آرکیو170 را یکی از جاسوسان دستگیرشده در اختیار نیروهای مسلح ما قرار داد؟
دستگیری یک جاسوس زمینی و انسانی در حیطه اختیارات قرارگاه پدافند هوایی نیست؛ حالا اگر این دو مسئله با هم مقارن شده مسئله دیگری است، همانطور که دستگیری ریگی ملعون با همکاری کشورهای دیگر نبود؛ چرا که اگر بنا بر این بود که با کمک کشورهای دیگر باشد باید سال‌ها قبل این اتفاق می‌افتاد و کلمه اسیر شدن بر آن نمی‌گذاشتند. هواپیمای آرکیو170، هواپیمایی است که هم کنترل زمینی دارد، هم کنترلگر ماهواره‌ای (یعنی توسط 2 الی 3 ماهواره قابلیت کنترل دارد) و هم به شکل فری‌پلن یا داده‌پردازی از قبل داخل خود هواپیما وجود دارد که به وسیله آن مشخص می‌شود چه مسیری را طی کند و کجا بنشیند؛ یعنی این هواپیما 3محور کنترلی دارد؛ حالا به چه شکلی نیروهای مسلح جمهوری‌اسلامی ایران این هواپیما را اسیر کردند که هر سه این کنترلگر‌ها مبهوت اسیر شدن توسط تکنولوژی نیروهای مسلح جمهوری‌اسلامی ایران شدند و اینکه چرا نتوانستند با مواد منفجره‌ای که داخل آنها تعبیه شده بود تا اطلاعات جمع‌‌آوری شده را منهدم بکند، از اسرار نظامی است . در حقیقت این ضرب‌شستی بود که اگر چنین اتفاقی برای خاک ما بیفتد، این تجهیزات و هواپیماها توسط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی سرکوب خواهند شد.
- چنان که اعلام شده جمهوری اسلامی ایران از پهپادهای انتحاری ابابیل و سریر بهره می‌برد؛ اگر ممکن است کمی بیشتر در این زمینه توضیح دهید.
این پهپادها انتحاری نیستند. پهپاد انتحاری آنقدر ارزش دارد که اولا ماموریت‌های اولیه را انجام دهد و بعد از اینکه مأموریتش انجام شد و دیگر قابلیت‌های اولیه را نداشت در مأموریت ثانویه خود انتحاری باشد. برای پهپادهایی مانند ابابیل و سریر مأموریت‌های ویژه‌ای طراحی شده است و اینطور نیست که اینها بخواهند انتحاری باشند. پهپادهایی مثل ابابیل و سریر می‌توانند مأموریت شناسایی و عکسبرداری در صحنه رزمایش‌ها و رزم واقعی داشته باشند. این پهپادها توانایی دارند که بدون رویت‌شدن از نیروهای سطحی عکسبرداری کرده و چندین ساعت در آسمان و در دوردست‌ها پرواز کنند. گفتنی است که این دو پهپاد می‌توانند مأموریت‌های درگیری از هوا به هوا را به خوبی انجام دهند چرا که قرارگاه پدافند هوایی به‌عنوان مأموریت چهارم خود از هواپیماهایش برای درگیری‌های هوایی هم استفاده می‌کند. این درگیری هوا به هوا علیه هواپیماهای با سرنشین یا بدون سرنشین مهاجم حتما انجام خواهد شد. تا پیش از این با هواپیماهای باسرنشین این اقدام صورت می‌گرفت اما برای هواپیماهای بدون سرنشین نیز جنگ هوا به هوا را تعبیه کردیم تا در کسری از ثانیه و با کمترین خسارت جانی مقابل دشمنان ایستادگی کنیم.
- به‌صورت کلی آیا پهپادهایی با عنوان انتحاری داریم؟
همانطور که گفتم قرارگاه پدافند هوایی در 2 مأموریت شناسایی یا به شکل درگیری هوایی کار می‌کند که این دو جزو مأموریت‌های ذاتی پدافند هوایی هستند.
- 22بهمن سال گذشته شما اعلام کردید که یک هواپیمای جاسوسی را شناسایی و شکار کردید. طی این مدت، ما 2 مراسم 14و 15خرداد و انتخابات را داشتیم که اهمیت نسبتا ویژه‌ای داشتند؛ آیا موارد مشابهی از شناسایی و شکار پهپادهای جاسوسی داشته‌اید؟
بله، شکار کردن هواپیماهای جاسوسی به منزله نشاندن آنها نیست. دورکردن یا به‌تعویق انداختن آنها از مأموریت ذاتی‌شان، شکار‌کردن آنها محسوب می‌شود. اتفاقی که در 22بهمن سال91 افتاد درحقیقت دورکردن هواپیمای جاسوسی و اطلاعاتی U2 از مرزهای جمهوری‌اسلامی ایران بود؛ هواپیمایی که یقین می‌دانست نباید دیده و شناسایی شود چون سیگنال‌های آن خاص است و توسط سامانه‌های شنود الکترونیک معمولی قابلیت کشف ندارد اما جمهوری اسلامی ایران به این تکنیک دسترسی پیدا کرده که هواپیماهای رادارگریزی مثل U2، آرکیو170، آرکیو 4 و ام‌کیو 1 بدون سرنشین یا حتی U2 باسرنشین را به محض اینکه به مرزها نزدیک شوند کشف و شناسایی و با اخطار آنها را از حریم کشور دور کند. این مسئله را ما امسال هم شاهد بودیم؛ یک مورد در منطقه جنوب شرق و یک مورد در منطقه جنوب داشتیم که پهپادهایی در جوار مرزهای ما مشاهده شدند. ما نیز برابر قوانین بین‌المللی هوانوردی «ایکائو» که خود کشور سازنده آن هواپیماها هم باید به آن قوانین متعهد باشند، به این هواپیماها اخطار دادیم و آنها هم با تمکین از مرزهای ما دور شدند.
- در زمان انتخابات هم مرزهای ما تهدید شد؟
خدا را شکر در زمان انتخابات به‌خاطر هوشیاری بیش از حد و آمادگی بالای سامانه‌های پدافند هوایی و حجم فعالیت‌ها، کشورهای دیگر این اجازه را به‌خود ندادند که به مرزهای جغرافیایی ما نزدیک شوند. همانطور که ما سامانه‌های پدافندی آنها را زیرنظر داریم آنها نیز فعالیت‌های ما را زیرنظر گرفتند؛ از این‌رو شاهد پروازهایی از سوی دشمنان بودیم ولی این پروازها نزدیک به مرزهای ما نبود.
- سال89 در رژه نیروهای مسلح سامانه‌ای به نمایش گذاشته شد که اطلاعاتی درباره آن موجود نبود. همان موقع آقای فیروزآبادی در پاسخ به سؤالات مکرر خبرنگاران درباره این سامانه آن را «سیستم ناشناخته» معرفی کردند. الان اطلاعاتی درباره آن سامانه وجود دارد یا همچنان ناشناخته است؟
در این زمینه باید از خود آقای دکتر فیروزآبادی بپرسید. اما شما همین‌قدر می‌توانید منعکس کنید که قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) در مدت تفکیک که مدت زیادی هم نبوده، درگیر مأموریت ذاتی خود، یعنی پدافند هوایی بود که در سراسر کشور گسترش داشت؛ به‌خصوص در نقاطی که حساسیت بیشتری برای کشور دارند. بعد از تفکیک یک بخش پدافندی از یک بخش آفندی حساسیت و زمان بیشتری را می‌طلبید که این امر به خوبی انجام شد؛ همزمان در طول این 5سال، همگام با 2 مرحله مأموریت و تفکیک، مرحله سوم انجام شد که آن مسئله تحقیقات بود که ما شاهد ورود رادارهای پیشرفته‌ای مانند ثامن، شهاب و سپهر که در رادارهای کیهانی هستند در جرگه پدافند هوایی بودیم. این رادارها تکنولوژی و پیچیدگی خاصی دارند که بر‌حسب مأموریت ذاتی پدافند هوایی و تهدیدات به‌روز دنیا طراحی، تولید و نصب شدند و وقتی اعلام می‌کنیم که هواپیماهای رادارگریز را به موقع کشف می‌کنیم و به آنها اخطار می‌دهیم، مرهون چنین سیستم‌هایی راداری هستیم. از اتفاقات دیگری که افتاد بحث چابکی، چالاکی و متحرک‌کردن سامانه‌های پدافند هوایی بود که در حقیقت ما سامانه قادر را که سامانه موشکی ارتفاع متوسط است و سامانه یازهرا(س) 3 که سامانه موشکی ارتفاع پایین است و سامانه‌های شنود الکترونیکی شاهد و خبیر را که در حقیقت تاکتیکی و چشم و گوش دوم سامانه‌های کشف ما هستند را در شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشوربه‌کار گرفتیم. سامانه موشکی مرصاد از دیگر سامانه‌های ماست. همچنین ما از قابلیت دیگری مانند موشک ارتفاع متوسط صیاد2 استفاده می‌کنیم که سال گذشته هم عرض کردیم ما می‌خواهیم سامانه موشکی اس200 تنها منحصر به شلیک علیه اهداف استراتژیک نباشد؛ یعنی یک موشک علیه 10الی 15فروند از هواپیماهای حمله‌ور یا موشک‌های بالستیک و نیمه بالستیک شلیک نشود بلکه این سامانه بتواند علیه اهداف متوسط هم درگیری ایجاد کند؛ این یعنی دست‌یافتن به تکنولوژی‌های مادر این سیستم یا به تعبیر دیگر از بیخ و بن این سیستم را عوض‌کردن. بارها نیز اعلام شده است که از اس200 تنها اسمی از آن به‌جا مانده است؛ به لطف خدا توانستیم سیستم سلاح صیاد2 را با این سامانه برد بلند اس200 عجین کنیم و از آن شلیک موفقیت‌آمیز هم داشته‌ایم و توانسته پهپاد را هم شکار و منهدم کند. صیاد2 این قدرت را به اس200 می‌دهد که یک سامانه، هم در ارتفاع بالا و هم در ارتفاع متوسط، قابلیت درگیری داشته باشد. امروزه بسیاری از سیستم‌های پیشرفته دنیا مانند پاتریوت، سیستم سلاح آنتی2500، سیستم سلاح اس300 یا اس400 چنین قابلیت‌هایی دارند؛ یعنی به جای استفاده از یک سلاح دوربرد با ارتفاع بالا چندین سیستم سلاح با ارتفاع پست و متوسط دفاع کنند در دل آن مدافع ارتفاعات متوسط و پست هم طراحی شود. این سامانه‌ها نه‌تنها سیستم را سنگین نمی‌کند بلکه قابلیت آن را افزایش می‌دهد. امیدواریم در 10شهریور سال آینده که سالروز تاسیس قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاست بتوانیم یک سامانه جدید از اس200 تعریف کنیم.
- کشورهای مختلف از سامانه‌های دفاعی مختلف استفاده میکنند؛ مثلا برای گنبد آهنینی که رژیم صهیونیستی از آن بهره می‌برد در این سال‌ها تبلیغات زیادی شده است. سیستم دفاعی ما در مقایسه با سیستم‌های دفاعی سایر کشورها در چه رتبهای قرار می‌گیرد؟
امکان ندارد یک کشور اعلام کند که سیستم دفاعی‌اش نقطه ضعفی ندارد زیرا ما نمونه‌های بارز آن را در بسیاری از کشورها دیده‌ایم. یک هواپیمای ملخدار در کشوری می‌نشیند که مدافع سیستم دفاعی است. یک هواپیمای بدون سرنشین فرسنگ‌ها طی می‌کند و از فراز سامانه‌های دفاعی کشوری عبور می‌کند که مدعی است گنبد آهنین دارد. سامانه دفاعی یک کشور باید نقاط ضعف خود را به‌خوبی بشناسد و به نوعی هم خودش حمله‌کننده فرضی به سامانه‌های دفاعی باشد و در مرحله دوم به موازات آن بتواند طراحی دفاعی خوبی داشته باشد. طراحی دفاعی خوب فقط به نوع سیستم و تجهیزات بستگی ندارد؛ خیلی از کشورهایی که تجهیزات بسیار غنی و پیشرفته دارند استفاده از آن را خوب نمی‌دانند یا اینکه چون این سیستم‌های خریداری شده برابر الگوی دفاعی آن کشور نیستند و یا به‌عبارت دیگر طراحی دفاعی باید براساس سامانه خریداری شده باشد، برای همین وقتی ما مطرح می‌کنیم که سامانه دفاعی مهم است که اولا استفاده‌کننده آن مشخص باشد و ثانیا بومی شده باشد چرا که ما محیط تهدید خود را می‌شناسیم و برابر محیط تهدید خود سیستم دفاعی را طراحی می‌کنیم. طراحی الگوی دفاعی بنا بر سیستم خریداری شده قطعا محکوم به شکست است و ما در جنگ‌های اخیر یا حداقل در 20سال گذشته نمونه‌های آن را دیده‌ایم که کشوری سیستمی را خریداری کرده بود اما حتی نتوانست 24ساعت هم از آن استفاده کند. آنچه مهم است در جمهوری اسلامی ایران به نوعی تحریم‌ها باعث شده تا فرصت‌هایی ساخته شود؛ پله اول این فرصت‌ها خودباوری است. وقتی خودباوری حاصل شود، یعنی جوان‌های ما می‌دانند چه تهدیدی را پیش‌رو دارند و در برابر آن تهدید باید چگونه طراحی کنند؛ از آن طراحی به سلاحی می‌رسندکه شاید آن سلاح از منظر عمومی پیچیدگی خاصی نداشته باشد اما آن سلاح مهم نیست بلکه آدمی که از آن سلاح، در نقطه‌ای که خودش حس می‌کند ضعف دارد استفاده می‌کند مهم است.
- خبری مربوط به تاسیس قرارگاه پدافندی قشم در رسانه‌ها منتشر شده بود؛ اگر ممکن است بیشتر در این رابطه توضیح دهید.
قرارگاه پدافند هوایی که طبیعتا تنها در تهران نیست و همانطور که گفتم ما نقاط زیادی را تحت‌پوشش خود داریم. جزایر، سواحل و مناطق مختلف کشور به‌طور کل مراکز پدافند هوایی است اما بستگی دارد که ما در یک مرکز چه سیستم سلاحی بگذاریم و آن به تهدید‌شناسی ما مرتبط است. در نقطه‌ای ممکن است ما از سامانه موشکی، راداری، شنود الکترونیکی و حتی از پایگاه‌های طرح پروازی پدافندی استفاده کنیم اما در نقطه دیگری تنها گسترش چند دید‌بان یا گسترش چند سامانه توپخانه‌ای را مد نظر قراردهیم چون پدافند هوایی به‌صورت لایه‌ای به دفاع فکر‌می‌کند. لایه‌ای به دفاع فکر کردن یعنی اینکه درحقیقت ابتدا بتوانیم دشمن را از فرسنگ‌ها دورتر از مرزها کشف کنیم، نیت آن را شناسایی کنیم، به موقع آن را رهگیری کنیم و اگر قصد خصمانه‌ای داشت منهدمش کنیم. بنابراین تمام نقاط جمهوری اسلامی ایران که شامل همه نقاط پدافندی می‌شود دور از این دایره گسترش فکری نیست.
- در روز رژه نیروهای مسلح در 31شهریور‌ماه، سامانه ارتباطی تروپواسکتر در این رژه حضور داشت که از سامانه‌های جدید پدافند هوایی است، لطفا کمی بیشتر در مورد این سامانه توضیح دهید.
تروپواسکتر تاکتیکی هر آنچه اطلاعات صحنه نبرد است، چه تصویری و چه به شکل دیتا و نوشتاری در کسری از زمان بین 2نقطه یا چند نقطه ارتباط برقرار کرده و اطلاعات را تبادل می‌کند. در زمان دفاع‌مقدس اگر قرار بود عملیاتی در بندر امام انجام شود همه هماهنگی‌ها از بندر تا مرکز تهران توسط خطوط تلفن هات‌لاین؛ بدون اینکه تصویر همدیگر را ببینند انجام می‌شد؛فرمانده صحنه نبرد و فرمانده کلان تنها مجبور بودند با یک خط تلفنی با هم تبادل اطلاعات کنند که اگر آن خط قطع می‌شد طبیعتا باید به شکل مستقل عمل می‌کردند اما امروز اینگونه نیست؛ امروز علاوه بر داشتن لایه‌های ارتباطی امن، مستقل و چندلایه که 3 تا 7لایه را شامل می‌شود توانایی این را داریم که ارتباط برقرار کنیم و این لایه‌ها قطع نشوند. اما تروپواسکتر یک لایه قوی و تکنولوژیکی خاصی است که بدون استفاده از سیم و فیبر نوری اطلاعات را از طریق شبکه‌های جوی و لایه تروپوسفر که یک لایه امن است با کدگذاری مناسب در فواصل مختلف از شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین نقطه کشور، هم به شکل تصویری و هم به شکل دیتا انتقال می‌دهد. یکی از مزیت‌های این سامانه تروپواسکتر، تاکتیکی بودن آن است، برای اینکه اگر این سامانه در یک کوه یا ارتفاع مستقر بود به راحتی قابل انهدام بود اما وقتی متحرک باشد کشف مکان آن بسیار سخت است و مزیت دیگر آن بومی‌بودن است؛ یعنی کدها و اطلاعات آن ساخته خود جمهوری اسلامی ایران است.
