امروزه ساکنان شهرها بیش از آنکه نیازمند سرعت در جابجایی‌ها و انتقال باشند، به آرامش و درک زیبایی از محیط اطراف نیاز دارند. از اینرو بررسی مسائلی که هر یک به نحوی موجب تشویش و بر هم خوردن آرامش انسان شهرنشین شده، آغاز گشته تا با رسیدن به راه حل‌های مناسب و پایدار، محیط شهری را هر چه ایمن‌تر و زیباتر برای زندگی شهروندان آماده سازند. و یکی از دلایلی که در کشور ما هنوز به مسائل و مشکلات حمل و نقل شهری بصورت دقیق پرداخته نمی‌شود عدم وجود آمار صحیح و به روز می‌باشد
موضوع ایمنی درعبور و مرور از نگرانی‌های جدی است که از هنگام ورود خودرو و افزایش تعداد آن شدت یافته و تلاش برای یافتن راه حل ان آغاز شد. بازگشت به اصالت وجود از جمله راه‌های موثری است که در حوزه شهرسازی ، انقلابی برپا ساخته و حفظ طبیعت را سرلوحه برنامه‌ها و شعارهای خود قرار داده است. بر این اساس در راستای بهبود شرایط زندگی در شهرها افزایش فضاهای سبز شهری و بررسی ابعاد زیست محیطی طرح‌ها و برنامه‌ها در دستور کار قرار گرفته که منجر به فضاسازی در شهرها و زیباسازی منظر شهری گشته است
هر خیابان شهری به عنوان ساختار اصلی جریان زندگی جمعی باید همواره سرزندگی خود را حفظ نمایدو خیابان باید با ایجاد فضایی خاطره انگیز و ایمن برای شهروندان، همواره انگیزه‌های جدی جهت حضور، نظارت و نگهداری را برای آنها به وجود آورد
از آنجائیکه اساسا در خیابانهای شهری حضور سواره و پیاده را به طور همزمان داریم و هر دو مجاز به حرکت در مسیرهای خود به صورت دائمی هستند، ایمنی پیاده و سواره بسیار مهم است. تمهیدات کالبدی خیابانهای شهری باید ایمنی افراد حاضر را تضمین نماید. مثلا قرار دادن گذرگاه‌های عرضی برای پیاده با نورپردازی مناسب و روشنایی مناسب در شب، تغییر رنگ مصالح این گذرگاه ها به خصوص در محل‌های پر تجمع و یا نزدیک ایستگاه‌های حمل و نقل عمومی، اجتناب از پارک حاشیه‌ای اتومبیل در خیابان‌ها، تمهیدات کالبدی مناسب در تقاطع‌ها برای افزایش ایمنی پیاده در برابر سواره از آن جمله هستند
ارتقای صحیح سطح کیفی منظر خیابان می‌تواند بر کاهش استرس ناشی از سفرهای درون شهری اثر بگذارد. متخصصان حوزه شهری نیز این نظریات را بصورتی گسترش دادند که تلاشی در جهت تشریح ارتباط بین علایق مردم و توجه آنان به محیط پیرامونشان باشد. کارشناسان رفتاری اعتقاد دارند که توجه در جایی بوجود می‌آید که انگیزه‌های بصری افزایش یافته و در جایی که انگیزه‌های بصری پیچیده‌تر می‌شوند موضوعات گیج کننده و انگیزه‌ها از بین خواهد رفت و یا در جایی که موضوعات کمی برای توجه و حظّ بصری وجود دارد افراد دچار وهم شده و به تخیل روی خواهند آورد.
طبیعت زیبا حاشیه خیابان‌ها می‌توانند اثر قابل توجهی بر از بین بردن فشارهای روانی در حین رانندگی داشته باشد،. بدیهی است که درختکاری و زیباسازی خیابان می‌تواند آرامش بخش و کاهش دهنده استرس رانندگان باشد، به همین شکل فضاهای خیابانی که از طریق المان‌های طبیعی و فضای سبز زیباسازی شده اند می‌توانند استرس ناشی از ترافیک و سفر در خیابانهای شهری را کاهش داده، خواسته‌های بصری رانندگان را پاسخگو باشد. علاوه بر این گشودگی‌های بصری به سوی حوزه‌های سبز و مناظر زیبا، می‌توانند برای رانندگان اثر آرام بخش داشته باشند، کاشت صحیح درختان و زیباسازی منظر شهری اثر روانی بر کاهش سرعت در خیابان دارد.
در مهندسی ترافیک گاهی اوقات درختان به عنوان اشیایی خطرناک در حاشیه خیابان‌ها تلقی می‌شوند. درختان برای اتومبیل‌های سواری به عنوان اشیایی ثابت در حاشیه خیابان قرار می‌گیرند که می‌توانند برای اتومبیل های در حال عبور مناظری دلپذیر و زیبا را فراهم سازند و از خستگی ناشی از یکنواختی خیابان جلوگیری نمایند و از سوی دیگر به عنوان یک المان سخت و ثابت در تصادف اتومبیل با آنها خطرناک ظاهر شوند
افزایش ایمنی عبور ومرور با ایجاد فضا های سبز در حاشیه خیابان
غالبا اینگونه فرض می‌شود که آزاد راه‌های امروزی که آسفالت شده و با موانع بتونی محصور شده‌اند، مناطق امن و بی‌خطری را بوجود آورده‌اند. از طرف دیگر، سبز راه‌ها از طریق منظرسازی با استفاده از گیاهان شخصیت خود را تعریف می‌کنند، با حاشیه‌های چمن شده و میانه‌های پرگل و گیاه و دیگر المان‌های منظر شهری در هماهنگی با طبیعت و اقلیم شهر قرار می‌گیرند. گیاه کاری حاشیه مسیرها باید طراحی شده و نگهداری شده باشد تا اهداف مشخص فاصله از منظره، دید شفاف از المان‌های خاص و زیبایی شناسی آن بدست آید.لذا :
1. گیاهان نباید در جایی که علایم ترافیکی قرار می‌گیرند و یا دید مقابل را مسدود می‌کند، یا حضور راننده مقابل را کمرنگ می‌نماید، قرار گیرند.
2. استفاده از گل و گیاه در نواحی تقاطع‌ها باید با انواع خاصی از گیاهان با رشد محدود کنترل شود.
3. زیبا سازی شهری باید موجب جلوگیری از پدید آمدن شرایط ناامن برای دوچرخه سواران ،عابرین و نیروهای خدماتی شهری گردد.
با در نظر داشتن این نکته که شهرسازی در کشور ما هنوز در ابتدای راه است می‌توان اینگونه مطرح ساخت که چنانچه طراحان و برنامه‌ریزان با توجه به یافته‌های روز در دنیا و مشاهده تجارب کشورهای توسعه یافته در این راه عمل کنند بسیاری از مشکلات و مسائل گریبانگیر شهرها خودبخود و در چرخه‌ای اصلاحی برطرف خواهند شد.
4-هنگامی که گذرگاه‌های شهر در حال توسعه هستند، بایستی به ارتقای منظر شهری به عنوان قسمتی از گذرگاه یکپارچه شهری توجه شود، ارتقای منظر یک خیابان نه تنها سازگاری بیشتری را برای زیباسازی و برقرار ساختن هماهنگی بین فضاهای شهری و معابر برقرار می‌سازد بلکه ممکن است خیابان را به فضای ایمن‌تری نیز ارتقا دهد.
5- می‌توان با توجه به عملکرد و نوع خیابان اقدام به زیباسازی و القای ناخودآگاه آرامش به رانندگان نمود، استفاده از این روش بهبود عملکرد خیابان‌ها و معابر را در سطح شهر به همراه دارد.
در آخر توجه مدیران شهری را به این نکته جلب می‌کنم؛ همانطور که ایجادفضاهای سبز موجب ابتهاج خاطر شهروندان می‌گردد به موازات آن نیز در ارتقا سلامتی وایمنی هموطنان نیز تاثیرات قابل توجهی دارد.
*عضو هیات علمی دانشگاه علوم انتظامی
و عضو مرکز تحقیقات و ارتقاء ایمنی و پیشگیری از مصدومیـت‌های دانشگاه شهید بهشتی
