آنچه در 20سال اخیر بر پیکره تهران و شهرهای بزرگ کشور رفته، از تصمیمات مسئولان نشأت گرفته و در بطن جامعه رشد و نمو یافته است. خود کرده را تدبیر نیست. ناگزیری، دچار بودن و شرایط اقتصادی تحمیلی مردم را بر آن می‌دارد تا خود را هرچه بیشتر به تهران نزدیک کنند و در سایه این جبر و اقتضائات آن، هر روز، دستی از پیکر تهران به کیلومترها آن سو‌تر دراز می‌شود. افزایش جمعیت شهری و عوارض مختلف آن در حال حاضر یکی از دشواری‌ها و مشکلاتی است که در سطح ملی و منطقهای اذهان عمومی را به‌خود مشغول کرده است. در این میان رشد بی‌رویه شهر تهران و افزایش جمعیت آن بیش از همه موجب این مشکلات و تغییر در نظام شهری ایران شده است. توسعه و گسترش فضای تهران علاوه بر پیدایش کوی‌ها، محلات و شهرک‌های جدید، هسته‌های جمعیتی کوچکی را نیز که از 25سال پیش به‌صورت قریه و آبادی شکل یافته بودند با پذیرش مهاجرین جدید به‌صورت قطب‌های متمرکز جمعیتی درآورده است.
براساس قانون، هر مجموعه مسکونی در حاشیه 30کیلومتری شهر به‌عنوان شهرک اقماری شناخته می‌شود. به استناد این تعریف، پرند، اسلامشهر، ملارد و شهر اندیشه همه و همه شهرک اقماری تلقی می‌شوند که هر ساعت هزینه‌ای به پایتخت تحمیل می‌کنند. در این میان اما پرند نمونه یک خوابگاه بزرگ است که هیچ هویت مستقلی ندارد و در هر ساعت از شبانه‌روز بر رشته وابستگی خود به پایتخت می‌افزاید. دولت از دهه1360 اقدام به ساخت شهرهای جدید با هدف جذب سرریز جمعیت، کاهش بار اقتصادی کلانشهرها، جلوگیری از رشد بی‌رویه شهرهای بزرگ و توسعه ناحیه‌ای توزیع بهینه جمعیت کرد. در این رابطه 32شهر مکان‌یابی شدند و 17شهر به مرحله اجرا رسیدند. از این میان، چهار شهر جدید اندیشه، پردیس، پرند و هشتگرد در اطراف بزرگ‌ترین کلانشهر کشور یعنی تهران مکان‌یابی و ساخته شدند.
طرح ساخت شهر اقماری پرند نیز از سال1372 آغاز شد و تا سال87 روند توسعه لاک‌پشتی را طی کرد اما ۲۲ آذر ۸۸ علی نیکزاد پشت بیل مکانیکی نشست و کلنگ ساخت ۱۱۸۲ واحد مسکن مهر را به زمین زد تا به این ترتیب مقدمات اجرای پروژه‌های این طرح با روش‌ها و مصالح نوین صنعتی آغاز شود. اکنون حدود سه سال از آن زمان می‌گذرد و بیش از ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در حال ساخت است. جدیدترین آمار ارائه شده در این رابطه حاکی از آن است که تاکنون ۱۲هزار واحد مسکونی با امکانات زیربنایی و روبنایی به متقاضیان واگذار شده است. این در حالی است که ۲۰هزار واحد مسکونی در انتظار دستگاه‌های خدمات‌رسان جهت تأمین آب، برق و گاز برای واگذاری به متقاضیان به‌سر می‌برند.چراغ‌های هشدار نسبت به افزایش جمعیت در شهرهای اطراف تهران هر روز تابان‌تر می‌شود اما دولت به این معضل که گریبان پایتخت را فشرده، توجه نمی‌کند. دولت از یک سو سیاست سبک‌سازی پایتخت را دنبال و ساخت‌وساز در حومه شهر را نوعی نقض قانون عنوان می‌کند اما خود به طرح‌های مسکن مهر و گسترش شهرک‌های اقماری به شهر و شهرستان، نگاهی ویژه دارد.
کلانشهر تهران با وسعت ۷۰۰کیلو‌مترمربع در تاریخ انقلاب اسلامی و پیش از آن، همواره بالا‌ترین نرخ مهاجر‌پذیری را میان سایر استان‌ها و شهر‌ها به‌خود اختصاص داده است. براساس آمار‌های اعلامی، در سال۸۵ تهران با موازنه مهاجرتی ۶۱۷هزار نفر در رأس استان‌های مهاجر‌پذیر کشور قرار داشت که با جذب ۳۱درصد از کل مهاجران، مهم‌ترین کانون مهاجر‌پذیر کشور به‌حساب می‌آمد و با وجود کاهش مهاجرت طی چند سال اخیر، هنوز هم در صدر است. هرچند روند رشد جمعیت در افق ۱۴۰۴ حدود ۵/۹میلیون نفر با روند رشد طبیعی جمعیت درنظر گرفته شده است اما در صورتی که آهنگ مهاجرت افزایش یابد جمعیت شهر تهران در این افق به حدود ۵ /۱۰ میلیون نفر افزایش خواهد یافت که این روند افزایش جمعیت علاوه بر افزایش مسائل و معضلات فعلی شهر تهران همچون خطر‌پذیری در مقابل حوادث طبیعی و غیر‌مترقبه و نیز آلودگی زیست شهری، بار مشکلات و معضلات را مضاعف خواهد ساخت.
براساس ماده ۱۸۰ برنامه پنجم، توسعه متوازن روستایی باید مد‌نظر دولت قرار گیرد اما این قانون در دولت‌های نهم و دهم، در چارچوب تقویت شهرک‌های اقماری تعریف شد. در شهریور89 دولت از برنامه‌ای برای پرند خبر داد که به موجب آن در یک برنامه میان‌مدت، نزدیک به یک میلیون نفر از جمعیت تهران به این شهر منتقل و در آن ساکن شوند. برای تأمین مقدمات این انتقال، هر هفته تعدادی از اعضای کابینه به شهر جدید پرند سفر کردند و حتی ایده شگفت «پرند: پایتخت اداری کشور» برای این شهر نسخه پیچیده شد. اما از بستر این طرح و سفرهای متعدد، پدیده «مسکن‌مهر بدون آب و برق» بیرون آمد. معضلی که امروز نبض زندگی در این شهر اقماری را تهدید می‌کند. به این ترتیب اگرچه تفاهمنامه‌ای میان وزارتخانه‌های مسکن و نیرو برای در اولویت قراردادن شهر جدید پرند در تأمین آب و برق شکل گرفت، اما مردم به سرعت از این وعده ناامید شدند.
شهر جدید پرند برای برق نیازمند احداث پست‌های برق 63 و 20کیلوولت در فازهای سه و چهار و همچنین طرح توسعه شهر است. جهت تأمین آب برای جمعیت 700هزارنفری‌ای که در افق طرح دیده شده نیز باید زیرساخت‌ها فراهم شود. همچنین در ساخت مخازن برای ذخیره آب و تأمین فشار لازم برای آبرسانی در لوله‌ها باید برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود. این همه فکرهایی بود که در طرح سال 88و 89شهر اقماری پرند دیده نشد و هنوز هم این طرح روی کاغذ مانده است.
مترو؛ نوشداروی پرند
با وجود توقف هشت ماهه پرداخت حقوق قانونی متروی تهران، رئیس‌جمهور برای تأمین اعتبارات متروی پرند وعده داده است. وزیر راه در حاشیه بازدید اخیر از متروی تهران- پرند اعلام کرد که هیچ مشکلی برای واردکردن تجهیزات و تأمین اعتبارات نخواهیم داشت. به گفته علی نیکزاد، رئیس‌جمهور وعده داده است که برای خرید تجهیزات متروی پرند، ارز مرجع تخصیص داده شود اما هنوز از پرداخت بودجه 274میلیارد تومانی عمران مترو در سال‌جاری و یارانه 90میلیارد تومانی بلیت مترو سر باز می‌زند. براساس مصوبه مجلس باید 364میلیارد تومان به متروی پایتخت پرداخت شود اما تاکنون ریالی از سوی دولت پرداخت نشده است. در حال حاضر هنوز جمعیت این نقطه نقشه به 150هزار نفر نرسیده و دولت پیش‌بینی کرده با تکمیل پروژه مترو، علاوه بر ساکنان پرند، مسافران پروازهای خارجی که معمولا با خودروی شخصی به فرودگاه امام‌خمینی(ره) می‌روند، نیز از مترو استفاده کنند.
وزیر راه در این بازدید قول داد مشکلات موجود در ساخت پروژه متروی پرند را مرتفع کند. این طرح که از سوی شرکت راه‌آهن شهری تهران اجرا می‌شود، به 520میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که بخشی از این اعتبار از سوی شهرداری تهران تأمین شده است. علی نیکزاد همچنین از روند پیشرفت پروژه ابراز رضایت کرد و ساخت آن را قدمی در جهت عزت و افتخار نظام عنوان کرد. وی بیان داشت: ساخت متروی تهران - پرند در زمان برنامه‌ریزی شده با توجه به مشکلات و موانع موجود یک رکورد محسوب می‌شود زیرا تاکنون 60درصد این پروژه پیشرفت فیزیکی داشته است. به گفته وزیر، یکی از اهداف ایجاد شهرهای جدید مانند پرند توزیع مناسب جمعیت و ایجاد امکان جابه‌جایی برای 150هزار نفر جمعیت ساکن این شهر است. این امر با دست توانمند شرکت متروی تهران و در رأس آن مدیریت این شرکت در حال انجام است.
تأمین امنیت پرند، سخت است
تأمین امنیت و تثبیت آن یکی از معضلات شهرهای اقماری در طول تاریخ شهرسازی بوده و هست. شهر پرند نیز از این قاعده کلی مستثنا نیست چنانکه مدیرعامل این شهر نیز تأیید می‌کند که تأمین امنیت یک شهر کارگاهی با 100هزار خانه بی‌درو پیکر سخت است. تنها کلانتری این شهر اقماری در فاصله پنج کیلومتری شهر قرار گرفته و فاصله آن با برخی از فازها زیاد است. همچنین پرسه معتادان در محله‌ها و کوچه‌ها، امری عادی شده و با توجه به نبود کلانتری، آمار دزدی‌ها به‌شدت افزایش یافته است. در سال‌های اخیر بارها اتفاق افتاده که یک تصادف رانندگی در این شهر روی داده اما هیچ ارگانی نیست که به این موضوع رسیدگی کند چراکه هنوز در این شهر راهنمایی و رانندگی مستقر نشده و دوطرف باید ساعت‌ها منتظر بمانند تا راهنمایی و رانندگی شهرستان رباط‌کریم به این موضوع رسیدگی کند. براساس پیگیری‌ها قرار است یک کلانتری در فاز پنج و دو کلانتری دیگر در فاز شش شهر پرند مستقر شود اما این مهم هنوز صورت نگرفته است.حبیب‌الله چاغروندی، مدیرعامل شهر جدید پرند در این‌باره می‌گوید: به‌طور کلی زمانی امنیت برقرار می‌شود که در محل مورد نظر، جمعیت متمرکز شود. وی با بیان اینکه در هر کدام از این خانه‌ها وسایل بسیاری وجود دارد، تصریح می‌کند: نباید در حال حاضر به پرند به‌عنوان یک شهر کامل نگاه کنیم. تأمین امنیت یک شهر کارگاهی دشوار است و باید اقدامات متعددی از سوی دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف در این زمینه صورت گیرد.به گفته وی، عملیات ساخت چهار کلانتری در فازهای متعدد شهر پرند در حال اجراست با این حال شهر پرند ناامن نیست. در این شهر اقماری حدود ۱۵هزار واحد مسکونی آماده افتتاح وجود دارد که هنوز آب و برق ندارند و نمی‌توان آنها را واگذار کرد.
