در این حادثه مه‌دود حاصل از آلودگی هوای لندن، جان هزاران نفر را تنها در عرض چند روز گرفت تا ارتباط مستقیم مرگ و آلودگی‌هوا برای همگان روشن شود. پس از آن برخی دانشگاه‌ها در کشور ما نیز همسو با دیگر کشورهای جهان بر لزوم اندازه‌گیری آلاینده‌های هوا تأکید کردند تا دامنه فاجعه آلودگی هوا و مرگ افراد بر اثر آن را کاهش دهند. 22سال بعد نخستین تجهیزات کنترل آلودگی هوا به تهران وارد شد. براساس اطلاعات موجود، مطالعات کمی در زمینه کیفیت هوای تهران از اوایل دهه50 خورشیدی آغاز شد. در این خصوص اداره کل بهداشت محیط استان تهران که سابقه‌ای نسبتا طولانی در زمینه مبارزه با آلودگی‌های زیست‌محیطی و زباله‌ها داشت، برای کنترل آلودگی هوای پایتخت دست به‌کار شد. آمار تولیدشده توسط نهاد مذکور حاکی از آن است که از سال1352 برای نخستین‌بار، ذرات معلق، دی‌اکسیدگوگرد، ذرات سیاه‌کننده و سرب موجود در هوای تهران اندازه‌گیری شد. با این حال طرح این معضل در رسانه‌ها تا سال 72مسکوت ماند. آنچه در ذیل می‌آید نگاهی به تاریخچه اتفاقات و طرح‌های بررسی آلودگی هوای پایتخت است که سابقه‌ای 40ساله دارد.
شرکت مهندسین مشاور آتک به درخواست معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی، تحقیقی تحت عنوان «مطالعات زیست‌محیطی آلودگی‌های هوا، منابع آلاینده و منابع تشدید کننده» انجام داد. اواخر تابستان سال 72یک گروه علمی مرکب از کار‌شناسان بانک جهانی و سازمان بهداشت جهانی به تهران آمدند. به‌دنبال این سفر رسماً اعلام شد به‌لحاظ آلودگی هوا از نظر متخصصان بین‌المللی «تهران آلوده‌ترین شهر جهان است». این ارزیابی تکان‌دهنده بود و توجه افکارعمومی را بیش از پیش برانگیخت. در همان سال نخستین‌گام مبارزه با آلودگی هوا در بیانیه‌ای تحت عنوان «بیانیه هوای تهران- 72» برداشته شد.
نظیر تدوین نخستین استاندارد انتشار گاز خروجی وسایل نقلیه، گازسوز کردن وسایل نقلیه موتوری و معاینه فنی خودروها پایه‌گذاری شد. در این سال نتایج تحقیقات اولیه گروه ژاپنی جایکا میزان سهم منابع متحرک را 77درصد از کل آلودگی شهر تهران نشان داد. میترا اطهری پروژه‌ای تحت عنوان «تغییرات غلظت عناصر آلاینده در ذرات معلق هوای شهر تهران با روش هسته‌ای و بررسی آماری اطلاعات به‌دست آمده» انجام داد. در این پروژه ذرات آلاینده از طریق فیلتر کردن هوا روی فیلترها جمع‌آوری شد.
طرح مصوب مجلس تحت عنوان «کاهش آلودگی هوای ناشی از حمل‌ونقل» به اجرا درآمد. در این طرح پس از مروری بر وضع موجود و اشاره به اطلاعات لازم درباره شهر تهران، برنامه‌های اجرایی برای کاهش آلودگی هوا در دوره کوتاه‌مدت (پنج ساله)، میان‌مدت (10ساله) و بلندمدت (20ساله) به همراه ارزیابی اقتصادی هربرنامه ارائه شد. سازمان حفاظت محیط‌زیست وقت، ظرف 6ماه کار را با همکاری 18سازمان آغاز کرد اما اندکی بعد، روند اجرا متوقف شد. در این سال همچنین نخستین هشدارهای جدی درباره آلودگی هوای تهران مطرح شد.
نتایج طرح بررسی میزان انتشار آلاینده‌ها از منابع ثابت برای گازهای گلخانه‌ای بر معادل در حدود 41میلیون تن و برای ذرات معلق 5300تن برآورد شد که 45درصد گازها و CO حسب دودرصد 38ذرات از مصرف انرژی در مصارف خانگی -تجاری اعلام شد. این تحقیق میزان انتشار آلاینده‌های منابع متحرک را 20هزار و 500تن ذرات معلق برآورد کرد.
برای نخستین‌بار تحقیق جامعی با همکاری سازمان همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) تحت عنوان «طرح جامع کنترل آلودگی هوای تهران بزرگ» انجام شد که حاصل آن ارائه راهکارهای زیربنایی و طولانی‌مدت و برنامه زمانبندی و برآورد قیمت‌ها برای کاهش آلودگی شهر تهران بود.مطابق نتایج این پروژه، سهم بخش حمل‌ونقل در تولید مجموع آلاینده‌ها 71درصد بود و از 28درصد سهم منابع ثابت، 18درصدبه بخش صنعت، 4درصد به بخش خانگی و 6درصد به نیروگاه‌ها و پالایشگاه تهران مربوط بود.
پروژه «سنجش عناصر فلزی، یون‌ها و هیدروکربن‌های حلقوی» در هوای شهر تهران اجرا شد. در این پروژه هر چهار روز یک نمونه از پنج ایستگاه مختلف در سطح شهر برداشت شده و مقادیر چهار عنصر فلزی شامل سرب، کادمیم، نیکل و کرم، دو یون سولفات و نیترات و کل ذرات جامد نمونه‌ها اندازه‌گیری شد. این پروژه به‌واسطه اندازه‌گیری عناصر در سطح شهر در نوع خود کم‌نظیر است. نتایج این پروژه به‌صورت بررسی آماری، تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای اندازه‌گیری شده در طول سال1377 و در سطح شهر تهران ارائه شده است.
پروژه‌ای تحت عنوان «پروژه پژوهشی تدوین الگوی تهیه اقلام اطلاعاتی پایه برای مطالعه آلودگی هوای شهرها» توسط پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو و شورای پژوهشی شیمی جو، ازن و آلودگی هوا انجام شد. از دستاوردهای این پروژه می‌توان به دسته‌بندی داده‌های کیفیت هوا، داده‌های انتشار آلاینده‌های هوا و داده‌های ترافیکی و هواشناسی اشاره کرد. این پروژه مرجعی برای تمامی مباحث مربوط به آلودگی هوا محسوب می‌شود.
شاهرخ نظم‌آرا در تحقیقی با عنوان بررسی ضرایب انتشار آلاینده‌های هوا ناشی از صنایع شیمیایی تهران بزرگ به بررسی میزان آلاینده‌های تولیدی از صنایع مهم تهران پرداخت. وی با اندازه‌گیری آلاینده‌های منتشرشده از دودکش این صنایع و نیز آلاینده‌های محیط داخل و خارج محوطه برخی کارخانه‌ها میزان تولید و ضرایب انتشار آلاینده‌ها را مورد بررسی قرار داد.
در ادامه تحقیقات آلودگی هوا بر مبنای طرح جامع کنترل آلودگی هوای تهران بزرگ دو زیر پروژه از هفت پروژه آزمایشی تعریف شده توسط جایکا به دسته‌بندی و سهم‌بندی نقش منابع ثابت و متحرک در تولید انواع آلاینده‌های هوا اختصاص داده شده و اجرای آنها به شرکت کنترل کیفیت هوا واگذار شد.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران با ارائه گزارش‌های مستمر، وضعیت مشخصی از هوای پایتخت در اختیار همگان قرار داد. همزمان در پی تعلل سازمان حفاظت محیط‌زیست، شکایتی از طرف نمایندگان به کمیسیون اصل 90مجلس رسید مبنی بر عده اجرای طرح کاهش آلودگی هوا. قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا، مصوب اردیبهشت 74،سه‌ماه به سازمان حفاظت محیط‌زیست و سایر ارگان‌های ذی‌ربط مهلت داده بود که آیین‌نامه‌های اجرایی آن را تهیه و در هیأت دولت مصوب کنند، این در حالی است که تا تاریخ ارائه این شکایت هیچ آیین‌نامه‌ای تصویب و تدوین نشد.
