به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی 27پرونده از تهران برای ثبت آماده شدند که تنها 17پرونده در فهرست میراث ملی ثبت شد، با وجود این در میان این پرونده‌ها که با هزینه‌های بسیار برای ثبت آماده شدند، پرونده تنگه‌واشی نیز قرار داشت. رئیس اداره میراث فرهنگی تهران درحالی خبر از آماده شدن پرونده ثبتی تنگه واشی می‌داد که تنگه‌واشی 58سال پیش به شماره 1025در فهرست آثار ملی ثبت شده بود.
سؤال اینجاست که چطور رئیس سازمان میراث فرهنگی اطلاعی در مورد این پرونده ثبتی نداشته است؟ و اگر داشته به چه دلیلی این همه هزینه برای آماده شدن پرونده ثبتی دیگر صرف شده است؟ آن هم با وجود این همه اثر تاریخی که در تهران در انتظار پیوستن به فهرست ثبت آثار ملی هستند؟
تنگه واشی یا ساواشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در حدود 17کیلومتری شهرفیروزکوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران است. تنگه واشی علاوه بر طبیعت زیبا، دارای آثار تاریخی زیادی نیز هست. یکی از سه کتیبه معروف دوره قاجار در این تنگه واقع شده‌است. دو کتیبه دیگر در چشمه علی شهر ری و کتیبه شکل شاه در پشتِ تونل وانا جاده هراز واقع شده‌اند. هر سه این کتیبه‌ها به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده‌است.
فتحعلی شاه که دوران پیش از پادشاهی خویش را در شیراز گذرانده بود، با دیدن نقش برجسته‌های آن دیار، سه نفر به نام‌های حجارباشی، نقاش‌باشی و معمارباشی را مسئول ساخت این سه کتبیه در تهران کرد. کتیبه تنگه واشی که از دوران فتحعلی‌شاه برجای مانده، یکی از کتیبه‌های ارزشمند تاریخی است که در کنار طبیعت پرشور اطرافش، مجموعه‌ای کم نظیر از حضور انسان و طبیعت به‌وجود آورده است. حتی اگر قرار بود که تنگه واشی در فهرست میراث طبیعی ایران قرار بگیرد، اقداماتی برای تعیین حریم و حفاظت آن انجام می‌شد یا اینکه نگاهی به تاریخچه ثبت این اثر تاریخی در فهرست میراث ملی انجام می‌گرفت. کتیبه واقع در تنگه ساواشی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور آن روایت شده‌است.
بزرگ‌ترین نقش برجسته این کتیبه‌ها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن می‌توان عباس میرزا، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید. این کتیبه که حدودا 185ساله‌است به‌گونه‌ای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان بوده است. شاید یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفر به تنگه‌واشی حرکت در رودخانه‌ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد.
با توجه به نزدیکی تنگه‌واشی به شهر تهران، امکان مسافرت یکروزه به این منطقه وجود دارد و به‌خصوص در تابستان هزاران نفر از ساکنین استان تهران و دیگر استان‌های اطراف به این منطقه مسافرت می‌کنند.
در سال‌های اخیر، بسیاری از مؤسسه‌های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه کرده‌اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده‌است. این مکان شامل دو تنگه است که تنگه اول به «واشی» و تنگه دوم به «سا» معروف است. در انتهای تنگه دوم آبشاری به ارتفاع 15متر قرار دارد.
