هر چند که قیمت مرغ می‌رفت تا در این میدان گوی سبقت را از سایر کالاها ربوده و رکوردهایی استثنایی را از خود بر جای گذارد اما کنترل آن و تداوم حرکت چراغ خاموش لبنیاتی‌ها به سمت قله‌های قیمتی، ضرورت چاره‌اندیشی در این زمینه را دوچندان کرده است. با این همه وجود اختلاف‌نظرهایی در این باره، دستیابی به یک تفاهم اصولی و اساسی در این زمینه را مشکل کرده است.
برخی مسئولان دولتی معتقدند که بروز این مشکلات به تحریم‌های اقتصادی برمی‌گردد و به این ترتیب به‌نظر می‌رسد جواب معمای افزایش شدید قیمت گوشت، مرغ و لبنیات را باید در راهروهای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا سازمان ملل متحد جست‌وجو کرد. اما در مقابل، نمایندگان مجلس اعتقاد دیگری دارند. به گفته منتخبان ملت، تحریم‌ها را هرچند نمی‌توان نادیده گرفت اما نباید وزنی غیرواقعی برای آن قائل شد. چراکه در بسیاری موارد درصورت اتخاذ کمی تدابیر منطقی می‌توان سهم تحریم‌ها در اقتصاد ملی را به حداقل ممکن رساند. تعدادی از نمایندگان مجلس در گفت‌وگو با همشهری حلقه مفقوده افزایش قیمت‌ها در بخش مواد غذایی را برخوردهای منفعلانه و عدم‌نظارت کافی بر بازار و ارتباط دادن همه مسائل به تحریم‌ها عنوان می‌کنند. در همین ارتباط از مجلس خبر می‌رسد که نمایندگان به‌شدت پیگیر تصویب طرح انتزاع وظایف بخش کشاورزی از وزارت صنعت، معدن و تجارت هستند تا از این طریق ضمن شفاف‌سازی مسئولیت‌ها و وظایف، میزان پاسخگویی مسئولان را در ارتباط با مشکلات این بخش افزایش دهند.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس ضمن تأکید بر ضرورت توجه به تحریم‌ها به‌عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر اقتصاد،خاطرنشان کرد: مهم‌ترین عاملی که به‌نظر می‌رسد در ماه‌های گذشته موجب افزایش قیمت‌ها شده، ضعف نظارت دولت بر بازار مواد غذایی و سایر کالاهاست. علی بزرگواری با گلایه از نبود کنترلی قوی که منجر به بازدارندگی تولیدکنندگان و عوامل فروش برای افزایش بی‌رویه قیمت‌ها شود، به خبرنگار ما گفت: در شرایط کنونی به‌نظر می‌رسد که بازار یله و رها شده و این امر زمینه مساعدی را برای افزایش روزافزون قیمت‌ها و گرانی مداوم در کشور فراهم کرده است. نماینده کهگیلویه و بهمئی در ادامه به نکته دیگری هم درباره محصولات لبنی که با افزایش قابل توجه قیمت‌ها نسبت به سال گذشته مواجه بوده است، اشاره کرد و گفت: در مورد لبنیات نه‌تنها بحث گرانفروشی وجود دارد بلکه بحث کم‌فروشی هم به وضوح به چشم می‌خورد.
به گفته بزرگواری، یک بخش از گرانفروشی به تحریم‌ها برمی‌گردد و عامل دیگر در این ارتباط گران شدن مواداولیه برای دامداران است. او اما مهم‌ترین عامل کم‌فروشی به‌عنوان یکی از عوامل بر هم زننده نظام تنظیم بازار را نبود نظارت‌های کافی و رها‌سازی بازار عنوان کرد و با اشاره به کاهش قابل توجه وزن مواد لبنیاتی و تفاوت فاحش وزن واقعی با وزن مندرج روی بسته‌ها، تصریح کرد: این امر که دلیل و عامل خارجی ندارد؛ چرا که با کمی برنامه‌ریزی و جدیت می‌توان متخلفان را شناسایی و مجازات کرد تا جلوی گسترش اینگونه تخلفات گرفته شود. به گفته این عضو کمیسیون کشاورزی مجلس یکی دیگر از مشکلات تولیدکنندگان مواد لبنی و پروتئینی در کشور نبود مکانیسم صحیح در تأمین مواداولیه و قیمت‌گذاری محصولات تولید شده است که در نتیجه آن تولیدکننده توانایی خود را برای ادامه فعالیت از دست داده است. افزایش قیمت کنجاله سویا و سایر اقلام خوراک دام و طیور و نیز مشکلاتی که بر سر راه واردات این کالاها وجود دارد به نوعی هــزینـــه‌های تمــام‌شده برای محصولات تولیدی را افزایش داده است؛ حال آنکه تولیدکننده مجبور است محصولات خود را با همان قیمت تمام‌شده بفروشد.
انتقاد از بی‌توجهی مسئولان
عضو کمیسیون کشاورزی مسائل مربوط به غذا و خوراک در هر کشوری را یک موضوع مهم عنوان کرده و به اهمیت این موضوع در مباحث بین نمایندگان مجلس اشاره کرد. سید محمد سادات ابراهیمی هم با ابراز تأسف از بی‌توجهی کافی مسئولان ارشد دولتی نسبت به افزایش قیمت‌ها و نبود برنامه‌ریزی منسجم و مناسب به‌منظور کنترل قیمت‌ها، گفت: متأسفانه عملکرد مسئولان به‌گونه‌ای شده که گویی کشاورزی مسئله اول آنها نیست و این در حالی است که مقام معظم رهبری از کشاورزی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌ها نام برده‌اند.
نماینده مردم شوشتر و گتوند گفت: مجلس درصدد است تا با اتخاذ تدابیر مناسب و تصویب قوانینی در این راستا اهمیت این موضوع را ارتقا دهد؛ در همین زمینه افزایش اختیارات وزارت کشاورزی در رابطه با تأمین مواداولیه و عرضه محصولات لبنی و پروتئینی مدنظر است تا با این کار علاوه بر برقراری ثبات در بازار، تولیدکنندگان نیز برای فعالیت بیشتر و سرشکن کردن هزینه‌ها ترغیب شوند. او همچنین با اشاره به ضرورت اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها، اجرای این قانون در بخش کشاورزی را ناموفق توصیف کرد و گفت: نحوه اجرا به‌گونه‌ای بوده که به ضرر بخش کشاورزی تمام‌شده است. به گفته وی در حال حاضر کارشناسان و فعالان بخش کشاورزی به‌شدت از عدم‌تخصیص یارانه‌های مربوط به این بخش گلایه‌مند هستند و تا زمانی که اوضاع اینگونه باشد مشکلات همچنان ادامه خواهد داشت. این نماینده مجلس در ادامه با اشاره به برنامه مجلس برای انتزاع وظایف بخش کشاورزی از وزارت صنعت، معدن و تجارت، تصریح کرد: متأسفانه هم‌اکنون لابی‌ها و تماس‌ها در این ارتباط شروع شده و تلاش‌هایی در حال انجام است تا این کار به ثمر نرسد اما مقرر شده که یک کمیته مشترک از کمیسیون‌های مختلف مجلس این موضوع را بررسی و تصمیم‌گیری کنند.
لطمه افزایش نرخ ارز به بازار
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس عمده اشکالات مربوط به این حوزه را ناکارآمدی مدیریت بازار عنوان کرد و افزود: در حال حاضر نظارت جدی بر بازار صورت نمی‌گیرد و وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌دلیل اینکه شرایط خاصی دارد تمرکز خود را روی حوزه فعالیت‌های بازار از دست داده است و به نظر می‌رسد که باید یک بازنگری در شرح وظایف این وزارتخانه انجام شود. محمدرضا پورابراهیمی ادامه داد: برخی معتقدند که ادغام دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی درست نبوده و منافع کشور را به‌دنبال نداشته است. او نکته بعدی در این زمینه را مرتبط با زنجیره فعالیت‌های قبل از تولید دانست و تصریح کرد: در حال حاضر خوراک دام با قیمت گران به‌دست دامداری‌ها می‌رسد و همین امر سبب افزایش قیمت تمام‌شده می‌شود که یکی از ریشه‌های این امر افزایش نرخ ارز بوده است. نماینده مردم کرمان و راور خاطرنشان کرد: به واسطه افزایش نرخ ارز شاهد افزایش صادرات مواد غذایی به کشورهای همسایه بوده‌‌ایم؛ چراکه این اتفاق درآمدهای صادرکنندگان را افزایش می‌دهد. حال آنکه درصورت افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش منافع بلندمدت بیشتری نصیب اقتصاد کشور خواهد شد. او تأکید کرد: در این میان واحدهای بزرگ به‌دلیل اینکه می‌توانند با افزایش سرمایه در گردش به تأمین مواداولیه بپردازند، مشکلات کمتری دارند اما واحدهای کوچک چون با افزایش نسبی قیمت مواداولیه مواجه شده‌اند با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. به گفته این نماینده مجلس نظام تنظیم بازار هم رابطه بین قیمت تمام‌شده و عرضه را منطقی درنظر نگرفته و لذا در فرایند توزیع کالا‌هایی که به‌دست مردم می‌رسد نظارت جدی صورت نمی‌گیرد.
ضعف نظارت و کنترل
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به ورود مجلس در بحث افزایش قیمت مرغ و توقف روند افزایشی قیمت این کالا در بازار خاطرنشان کرد: با وجود این در مورد لبنیات قیمت‌ها هر روز با نوساناتی مواجه است که در مجموع قیمت این فراورده‌ها را به سمت بالا سوق می‌دهد. محمد علی پور خاطرنشان کرد: در حالت کلی یارانه‌ای که به بخش تولید داده می‌شده برای تولیدکنندگان مواد لبنی و پروتئینی هم اختصاص یافته است. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که در همه حوزه‌ها جو روانی از یک طرف و ضعف نظارت و کنترل و برخورد از سوی دیگر منجر به افزایش قیمت‌ها شده است. نماینده مردم ماکو و چالدران خاطرنشان کرد: البته تحریم‌کنندگان ایران می‌خواهند در عرصه‌های اقتصادی مشکلاتی را برای کشور ایجاد کنند اما واقعا درباره مواداولیه تولیدکنندگان دام و طیور مشکل جدی ایجاد نشده است و نمی‌توان کم‌کاری‌ها را با این مسئله توجیه کرد. او البته خاطرنشان کرد: دولت به‌طور جدی دنبال تأمین مواد ضروری برای مردم است و تا به حال هم این کار را انجام داده، تأکید مجلس هم همواره بر ضرورت تأمین کالاهای اساسی مردم است.
