۷۵ درصد ایرانی‌ها چیزی درباره این نکته روز نمی‌دانند | مرداد برای آموزش خیلی دیر است

همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: در یک نظرسنجی از کادر درمان سوال کردند که چند درصد از مردم با گرمازدگی و راه‌های پیشگیری از آن آشنا هستند؟ جواب کادر درمان این بود؛ کمتر از ۲۵ درصد آنان.

متاسفانه خیلی از افراد نه درباره راه‌های پیشگیری از گرمازدگی آگاهی دارند و نه وقتی خودشان یا کسی دچار گرمازدگی ‌شد، راکارهای کمک‌رسانی را می‌دانند. مثلا خیلی‌ها برای دور ماندن از گرمازدگی مدام آب می‌خورند. در حالی که آب خالی فاقد الکترولیت است و کمکی به دور ماندن از گرمازدگی نمی‌کند. همچنین بسیاری از افراد در مواجهه با فرد گرمازده، او را زیاد تکان می‌دهند، یا به محیط بسته می‌برند، آب‌قند و شربت به او می‌خورانند یا آب خیلی سرد روی بدنش می‌ریزند. درحالی‌که این کارها می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد.

مردادماه برای آموزش دادن دیر است

دکتر حسن نوری، متخصص طب اورژانس در گفت‌وگو با همشهری‌آنلاین در این رابطه می‌گوید: طبیعی است که مردم باید درباره گرمازدگی و راه‌های پیشگیری از آن آموزش ببینند و آگاهی بیشتری در این زمینه کسب کنند. به نظر من، باید از تمام ظرفیت‌ها از جمله شبکه‌های اجتماعی، فضاهای اجتماعی حقیقی، صداوسیما، رسانه‌ها و روزنامه‌ها استفاده کرد تا مردم با موضوع گرمازدگی آشنا شوند.

این متخصص طب اورژانس تاکید می‌کند: البته بهتر است این آموزش‌ها نه در مردادماه، بلکه از اردیبهشت‌ماه آغاز شود. ما معمولاً منتظر می‌مانیم تا حادثه‌ای رخ دهد و در معرض آن قرار بگیریم و آن‌وقت تازه تصمیم می‌گیریم که چطور پیشگیری کنیم.

دکتر نوری در ادامه به نبود هماهنگی بین دستگاه‌ها و نهادها اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظرم نه ‌تنها آموزش‌ها را دیر شروع می‌کنیم، بلکه هر سازمان هم کار خودش را به‌ طور مستقل انجام می‌دهد. مثلا به جای همکاری منسجم و کار تیمی منظم، شاهد انجام اقدامات پراکنده و جداجدا هستیم.

به گفته این متخصص طب اورژانس، اگر آموزش‌ها به‌ موقع و به ‌صورت مستمر انجام شود و سازمان‌ها هم به ‌جای فعالیت‌های جداگانه و جزیره‌ای عمل کردن، با یکدیگر هماهنگ عمل کنند، سال آینده دیگر با این حجم از موارد گرمازدگی مواجه نخواهیم بود و مراجعات کاهش خواهد داشت.

بزرگ‌ترین اشتباه رایج درباره گرمازدگی

اولین موردی که عمده افراد در مواجهه با گرما و بعد، گرمازدگی به فکرشان می‌رسد، نوشیدن آب برای هیدراته ماندن بدن‌شان است. در حالی که کارشناسان، این کار را بزرگ‌ترین اشتباه رایج درباره گرمازدگی می‌دانند. به گفته کارشناسان، وقتی بدن مقدار زیادی الکترولیت از دست می‌دهد، آب‌ خالی به تنهایی نمی‌تواند بدن را خنک کند یا خطر گرمازدگی را از ما دور کند.

سعید مهرسروش، کارشناس اورژانس و معاون آموزشی و پژوهشی اورژانس تهران در این زمینه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: برای پیشگیری از گرمازدگی افراد باید مایعاتی بنوشند که حاوی الکترولیت باشد. مثلا آب قندی که کمی نمک داخلش باشد، یا دوغ و امثال آن. چون آب خالی نمی‌تواند برای پیشگیری از گرمازدگی کمک‌کننده باشد.

به گفته مهرسروش، عرق کردن، یک نوع مکانیزم دفاعی است. اما با تعریق زیاد بدن، مقدار زیادی هم سدیم از بدن ما خارج می‌شود و فقط با خوردن مایعات حاوی الکترولیت می‌توانیم سدیم ازدست‌رفته را دوباره جایگزین کنیم. آب خالی چون سدیم ندارد، نمی‌تواند از گرمازدگی هم پیشگیری کند.

به گفته کارشناسان، شربت‌هایی مثل خاک شیر، تخم شربتی و آب لیموی خنک که حاوی شیرینی کمی هستند هم برای پیشگیری از گرمازدگی مناسبند اما به این شربت‌ها هم باید کمی (اندازه نوک قاشق) نمک اضافه کرد.

نکات و مواردی که حتما باید بدانیم

اما گرمازدگی دقیقاً به چه معناست و چه علائمی دارد؟ این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فرد برای مدتی طولانی در معرض دمای بسیار بالا قرار بگیرد، دمای مرکزی بدن از ۴۰ درجه سانتی‌گراد بالاتر برود و روند طبیعی تعریق متوقف شود. در چنین وضعیتی، بدن دیگر قادر به دفع گرما نیست. علائم هشداردهنده گرمازدگی شامل سردرد، تهوع، ضعف، بی‌حالی و خشکی و گرمی غیرطبیعی پوست است. اگر در این مرحله اقدام درمانی صورت نگیرد، وضعیت فرد وخیم‌تر می‌شود: اختلال در بلع، کاهش سطح هوشیاری، تشنج و در موارد شدیدتر، مرگ فرد.

چرا چنین شرایطی به وجود می‌آید؟ پاسخ ساده است: بسیاری از افراد هنوز از اصول اولیه پیشگیری از گرمازدگی اطلاع ندارند. آنها نمی‌دانند که در ساعات اوج گرما - بین ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر - نباید زیر تابش مستقیم خورشید قرار بگیرند. اغلب نمی‌دانند که هنگام خروج از خانه باید مایعات کافی به‌ویژه نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت همراه داشته باشند. یا نمی‌دانند که پوشیدن لباس مناسب، مانند لباس‌های نخی و گشاد، تا چه اندازه در محافظت از بدن در برابر گرما مؤثر است.

بسیاری از افراد در اوج گرما به فعالیت‌های سنگین بدنی می‌پردازند. بدون آن که بدانند این کار چقدر می‌تواند خطرناک باشد. اغلب هم فراموش می‌کنند که کودکان و سالمندان نسبت به گرما آسیب‌پذیرترند و سریع‌تر دچار گرمازدگی می‌شوند. مشاهده‌ افراد مسن که در ساعات گرم روز برای خرید، پیاده‌روی و کارهای دیگر از خانه خارج می‌شوند، نشلان‌دهنده همین بی‌اطلاعی و ناآگاهی است.

کارشناسان می‌گویند اگر مردم تنها به همین چند نکته ساده توجه و آنها را رعایت کنند، آمار گرمازدگی به شکل قابل توجهی کاهش خواهد یافت.