همشهری آنلاین - ثریا روزبهانی: ساخت حمام در محلههای تهران قدیم در کنار مسجد و بازار متداول بود، اما با انتخاب تهران به عنوان پایتخت، بهمرور بر شمار حمامها نیز افزوده و در هر محله حمام جداگانهای ساخته شد و حمامهای عمومی در ساعات اولیه صبح به زنان اختصاص داشت.
خواندنیهای بیشتر را اینجا دنبال کنید
بر اساس آمار در سال ۱۲۳۱ تعداد ابنیه دارالخلافه تهران بررسی و تعداد حمامهای محلهها ۱۵۳باب عنوان شده است. در زمان قاجار اودلاجان جزو محلههای اعیاننشین تهران بود و در اصل با ۲۶۱۹خانه و ۱۱۴۶دکان بزرگترین محله شهر و مرفهنشینترین آنها بهحساب میآمد. رجال زیادی هم آنجا خانه داشتند؛ از قوامالدوله و نصرالدوله و مدرس و مؤتمنالاطباء گرفته تا امیننظام و عزتالدوله و ملکالشعرا. به همین خاطر امکانات رفاهی در این محله مطلوبتر از سایر محلهها بود.
محله اودلاجان در آن زمان به غیر از حمامهای شخصی، با بیش از ۵۰باب حمام عمومی در میان محلههای تهران پیشتاز بود. همچنین برخی از این حمامها را پیروان دیگر ادیان میساختند. بر این اساس، نخستین حمام یهودیان تهران در این محله بنا شد. حمام کلیمیها در خیابان سیروس سابق و حمام ارامنه در خیابان ارامنه سابق بود. حمامها در زمینه بهداشت و درمان فعالیت بسیاری داشتند و علاوه بر آن برخی از آنها از جنبههای مختلف از جمله معماری یا داشتن بخشهای متعدد، شاخص بودند.
داریوش شهبازی، تهرانپژوه، درباره این حمام شاخص میگوید: «در باغ نگارستان در دوره فتحعلی شاه حمامی تابستانی احداث شد که سرسره داشت. باغ نگارستان که در زمان خود هم عظمت و اهمیت بالایی داشت یکی از بناهای قدیمی و تاریخی تهران است که بیش از دو قرن از عمر آن می گذرد. این مکان، در سال ۱۱۸۵، به عنوان یک اقامتگاه تابستانی، به دستور فتحعلیشاه قاجار ساخته شد. در وسط باغ حیاط خلوت و ساختمانهای یک طبقه، در قسمت جنوبی حیاط تالار مصور و در جبهه شمال غربی نیز حمامی با ستونهای سنگی حجاری شده و منقش با سنگهای مرمر قرار داشت که گفته میشود قائم مقام فراهانی در این حمام به قتل رسید. این حمام سرسره نامیده میشد. کشیکخانه و محل سکونت نگهبانان و خدمه نیز در ورودی باغ واقع بود. تنها بنای قاجاری باقی مانده از باغ نگارستان حوضخانه است که اکنون به موزه هنرهای ملی تبدیل شده است.»
نظر شما