از چمن‌های جوان حاشیه بزرگراه‌ها بگیرید تا درختان سالخورده‌ای که گرمای تابستان را به‌جان خریده‌اند و در انتظار پاییزی روشن، چشم امیدشان را به باغبان‌های باتجربه مهربان دوخته‌اند. سازمان پارک‌ها برای ماندگاری سبزها، برنامه‌ریزی متفاوتی داشته است. در این صفحه همشهریزندگی گزارشی از برنامه‌های این سازمان را در فصل پاییز می‌خوانید.
پاییز برگ‌ریز هزار‌رنگ که در می‌زند، مادربزرگ‌ها لباس‌های گرم‌شان را صندوقچه بیرون می‌آورند؛ بساط کرسی را آرام‌آرام آماده می‌کنند و از پشت پنجره‌های باران‌خورده، پاییز را تماشا می‌کنند که خودش را روی شانه‌های درختان پهن می‌کند. پاییز برای طبیعت، فصل آرامش و خواب است.
فصلی که به باغبان‌ها فرصت می‌دهد با هرس درختان، آن‌ها را برای بهار آینده آماده کنند. سازمان پارک‌ها و فضای سبز تهران، فصل پرکاری را پیش‌رو دارد. برای این‌که بهار آینده، شهر تهران خالی از سبزها نباشد، این سازمان باید فعالیت‌های زیادی را در نیمه پایانی سال انجام دهد.
مهندس محمدعلی مختاری، مدیرعامل این سازمان، معتقد است نگهداری از گل‌ها و گیاهان در فصل پاییز به اندازه مراقبت از آن‌ها در بهار و تابستان اهمیت دارد. خصوصاً این‌که آلودگی و وارونگی هوای تهران شرایط زیست‌محیطی را برای گیاهان مشکل‌تر هم می‌کند. تقویت درختان در پاییز، تنظیم زمان آبیاری و هرس به‌موقع درختان، از جمله اقداماتی است که این سازمان برای ماندگاری فضای سبز شهر تهران انجام می‌دهد.
عملیات مربوط به نگهداری چمن
مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران در گفت‌و‌گو با همشهریزندگی، زمان شروع عملیات مربوط به نگهداری چمن را نیمه دوم مهرماه عنوان می‌کند: «برای نگهداری چمن‌ها در فصل‌های سرد سال در مرحله اول باید خاک و بستری مناسب برای آن تهیه شود.
استفاده از بذر چمن مرغوب به میزان مناسب و رعایت همخوانی با نوع چمن محوطه اطراف نیز از دیگر عملیاتی است که در این فصل انجام می‌شود». به‌گفته مهندس مختاری، به‌منظور لکه‌گیری قطعات چمن‌کاری، ترجیحاً در بهار از روش انتقال چمن‌های آماده استفاده می‌شود: «آبیاری مناسب چمن‌کاری با توجه به دمای هوا در فصل پاییز بسیارمهم است.
در این فصل عملیات سرزنی چمن‌ها بر اساس وضعیت رشد و نمو چمن انجام می‌شود. هم‌چنین در اویل مهرماه از کود شیمیایی مناسب برای چمن‌ها استفاده می‌شود. به‌این‌ترتیب که در هر مترمربع از چمن به میزان 20 تا 25گرم سولفات آمونیوم به خاک اضافه می‌شود و در آبان‌ماه نیز به میزان 20گرم اوره در هر مترمربع کوددهی انجام می‌شود». او معتقد است هوادهی و سیخ‌زنی قطعات چمن‌کاری شده در قسمت‌هایی که بافت متراکم دارند هم باید در فصل پاییز انجام شود.
نگهداری قطعات گل‌کاری و رُزکاری شده
عملیات آماده‌سازی بستر کاشت نشاءهای پاییزه برای گل‌های بنفشه، قرنفل، میناچمنی، سیلن و... در اوایل فصل پاییز انجام می‌شود. به گفته مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران، شخم زدن کامل خاک تا عمق 20سانتی متر،
حذف کامل علف‌های هرز، استفاده از کود پوسیده دامی و کودهای شیمیایی قبل و بعد از کاشت، رعایت اصول طراحی در کاشت نشاءهای فصلی، سربرداری بوته‌های داودی پس از اتمام گل‌دهی از فاصله 5سانتی‌متر از سطح خاک و یا انتقال آن‌ها به گلخانه جهت استفاده مجدد در سال‌های آینده و حذف گل‌های رُز خشک‌شده، از جمله اقداماتی است که در این راستا انجام می‌شود.
مهندس مختاری معتقد است، در زمان کاشت قطعات گل‌کاری و ایجاد فرش‌های گل، باید محل‌هایی انتخاب شوند که دید منظر وسیع داشته و برای کاشت گل مناسب باشند: «آن‌چه که مهم است اجتناب از کاشت بی‌رویه و پراکنده نشاءهای فصلی است. هم‌چنین درختچه‌های رُز باید در نیمه دوم بهمن‌ماه با رعایت اصول هرس توسط باغبانان باتجربه انجام شود. انجام عملیات کندوکوب و کوددهی و نیز پابیل کردن قطعات رزکاری نیز بعد از هرس بوته‌ها ضروری است».
نگهداری درختان و درختچه‌ها
از جمله اقداماتی که سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران برای حفظ و نگهداری از درختان در فصل پاییز انجام می‌دهد، اصلاح و مرمت نهرهای آبیاری، اصلاح و مرمت جداول باغچه‌ها و ایجاد تشتک‌های آبخوری برای درختان، ترمیم پوسیدگی‌های تنه درختان، رگلاژ و قیم‌گذاری درختان بر حسب مورد و عملیات به‌زراعی شامل کندوکوب و کوددهی(کود پوسیده دامی و کود‌شیمیایی) پس از خزان کامل درخت است.
البته این سازمان برای تغییرات آب‌و‌هوایی شدید هم در فصل پاییز آماده می‌شود. اگر‌چه درختان کاشته‌شده در شهر تهران ماندگار هستند، اما در اثر نگهداری نامناسب ممکن است از بین بروند. مهندس مختاری در این باره می‌گوید: «اغلب درختان پهن‌برگ و ضعیف بر اثر شوک ناشی از افزایش درجه حرارت هوا در تابستان، دچار خزان زودرس می‌شوند.
اما سازمان پارک‌ها از طریق تقویت درختان و نگهداری مناسب در فصل پاییز این پدیده را کاهش می‌دهد. این کار از طریق کوتاه کردن فاصله آبیاری درختان و هم‌چنین تغذیه آن‌ها با موادی مانند فسفات است و بدین وسیله نه‌تنها درختان پهن‌برگ، بلکه درختان ضعیف نیز تقویت شده و در برابر این تنش‌ها و خزان زودرس مقاوم می‌شوند».
هرس درختان در پاییز
هر‌ساله در فصل پاییز عملیات هرس درختان بر‌حسب مورد و بعد از خزان کامل درختان انجام می‌شود. به گفته مهندس مختاری، به‌طور‌کلی میزان و شدت هرس هر درخت در فضای سبز شهری به عوامل متعددی بستگی دارد: «از جمله این عوامل می‌توان به مواردی نظیر نوع گونه گیاهی، سن درخت، موقعیت و استقرار مکانی درخت، درجه میزان سلامت درخت، زمان هرس، وضعیت فرم‌دهی اولیه و تربیت درخت در سال‌های اولیه و شدت و میزان هرس در سال‌های گذشته و... اشاره کرد.
ارایه یک فرمول کلی برای هرس تمام درختان موجود در سطح شهر کاری غیر‌ممکن و غیر‌اصولی است، اما به‌طور‌کلی هرس درختان را می‌توان به دو بخش عمده، هرس عمومی و هرس اختصاصی تقسیم کرد. هرس عمومی شامل حذف شاخه‌های خشکیده، آلوده، شکسته، بیمار، آفت‌زده، نرک، پاجوش و شاخه‌های درهم رفته است که این نوع هرس در تمامی درختان به‌صورت مشترک و عمومی بوده و باید همه‌ساله انجام شود.
اما برای برخی از درختان نیز هرس اختصاصی انجام می‌شود که بسته به نوع درخت متفاوت است». این در‌حالی است که مدیرعامل سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران بر خودداری از از هرس شدید درختان جوان تاکید دارد.
همشهری زندگی
