با این روند این روزها متاثر از مباحث انتخاباتی مطرح شده، کاندیداهای مختلف آمارهای مختلفی در زمینه نرخ تورم یا سایر شاخص‌های اقتصادی مطرح می‌کنند.
درحالی‌که دولت نهم مدعی کاهش نرخ تورم در دوره فعالیت خود بوده و تورم نقطه‌ای اردیبهشت امسال را در مقایسه با مدت مشابه سال پیش کمتر از 15درصد اعلام می‌کند، سایر کاندیداها با رد این نرخ و با استناد به آمار بانک مرکزی از نرخ متوسط سالانه 6/23درصدی تورم در دوره فروردین ماه 87 تا فروردین 88 و افزایش این نرخ خبر می‌دهند. اما کارشناسان و استادان اقتصاد چه می‌گویند.
ملاک تورم، سالانه است
دکتر جمشید پژویان، اقتصاددان و استاد دانشگاه، ملاک علمی و کارشناسی ارزیابی عملکرد‌ها در محاسبه نرخ تورم را متوسط تورم سالانه و نه نقطه به نقطه، دانست وگفت: معمولا سیاستمداران به‌گونه‌ای نرخ تورم را اعلام و تفسیر می‌کنند که به نفع خودشان باشد.
او با تاکید بر اینکه تورم به 3 صورت نقطه به نقطه، دوره‌ای و سالانه محاسبه و اعلام می‌شود تاکید کرد: تورم نقطه به نقطه وقتی ملاک عمل قرار می‌گیرد که بخواهند تاثیر اجرای یک سیاست اقتصادی را در یک ماه نسبت به ماه مشابه در سال پیش بسنجند اما در ارزیابی عملکرد دولت‌ها ملاک کارشناسی نرخ تورم سالانه است.
اعلام نرخ سالانه معقولانه است
دکتر مهدی تقوی، استاد دانشگاه و اقتصاددان گفت: تورم اصولا کمیت و شاخصی دوره‌ای است بنابر این محاسبه ایستای این شاخص تنها در یک نقطه بی‌معناست.
او افزود: در عرف اقتصادی توجه بیشتر اقتصاددانان و تصمیم‌گیرندگان به روند تغییر شاخص معطوف است که همان شاخص تورم در بازه زمانی یکساله است و نه نقطه به نقطه یا فصلی. تقوی ادامه داد: اثر‌گذاری سیاست‌های کلان اقتصادی و متغیرهای کلان با وقفه روی تورم صورت می‌پذیرد و باید در محاسبه و ارزیابی تورم، دوره یکساله را ملاک عمل قرار داد.
فشار و شکنجه بر آمارها
سعید شیر‌کوند گفت: باید آمارهای به‌دست آمده تحت فشار، شکنجه یا ماساژ قرار نگیرد. براساس گزارش‌های رسمی بانک مرکزی متوسط نرخ تورم در12 ماهه فروردین تا اسفند 84 برابر با 3/11درصد بوده و این رقم در دوره اردیبهشت 87 تا اردیبهشت 88 به 4/25 درصد افزایش یافته است.
حال اگر قرار است تا تعاریف یا روش‌های دیگری برای محاسبه نرخ تورم برای هر مقطع زمانی مورد استفاده قرار گیرد باید در چارچوب این ضوابط باشد و نمی‌توان برای محاسبه نرخ تورم کنونی از یک روش استفاده کرده و سپس آن را با نرخ دیگری که با سایر روش‌ها محاسبه شده، مقایسه کرد.
نرخ متوسط سالانه تورم در همه دنیا
محمد حسین مهدوی عادلی، با بیان اینکه در همه دنیا برای محاسبه نرخ تورم از مقایسه نرخ متوسط در دوره‌های زمانی مشخص استفاده می‌شود، گفت: محاسبه نقطه‌ای نرخ تورم، مقایسه این نرخ به‌صورت ماهانه بوده و گرچه این شیوه محاسبه نیز صحیح و بیانگر روند کاهشی یا افزایشی تورم در هر ماه است اما نمی‌تواند مبنایی برای محاسبه نرخ کلی تورم باشد بلکه به‌عنوان ابزاری برای محاسبه روند کاهشی یا افزایشی تورم به کار گرفته می‌شود.
این اقتصاددان افزود: مبنای کار برای مقایسه نرخ تورم منحنی سالانه است و گرچه براساس بررسی نقطه‌ای تورم در اردیبهشت ماه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال پیش، نرخ تورم به 15درصد رسیده و روند کاهشی داشته است.
اما این امر متاثر از کاهش قیمت‌های جهانی، رکود اقتصادی جهان و کاهش فعالیت‌های اقتصادی بوده و به معنای کاهش نرخ تورم در کشور نیست. آمارهای رسمی بانک مرکزی نیز حاکی از افزایش متوسط سالانه نرخ تورم در سال 87 است.
آمارهای متکی به تصمیمات سیاسی
عباس هشی، با بیان اینکه پس از دستکاری در سبد اقلام مبنای محاسبه نرخ تورم اختلاف نظر کارشناسان در زمینه نرخ واقعی تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی نیز افزایش یافت، گفت: با این روند بانک مرکزی و وزارت اقتصاد آمارهای یکدیگر را قبول ندارند اما به‌دلیل اینکه قبلا در راس این نهادها شخصیت‌های علمی قرار گرفته بودند پس از بررسی، آماری را اعلام می‌کردند که مورد توافق همه بود، اما متأسفانه در سال‌های اخیر اقتدار رؤسای این نهادها و سطح وزرا به کارشناس کاهش یافته و آمارهای متفاوتی از شاخص‌های مختلف اقتصادی ارائه می‌شود.
وی افزود: با این روند اکنون کسانی که از تورم حرف می‌زنند آگاهی لازم را از مبنای تورم ندارند این در حالی است که حتی مردم بیسواد و فاقد علم اقتصاد هم به‌خوبی میزان کاهش یا افزایش نرخ تورم را در قیمت کالاها و خدمات مختلف در سطح جامعه احساس می‌کنند.
اتکا کردن به تورم نقطه به نقطه اصلا درست نیست
دکتر پژویان با بیان اینکه البته نباید فراموش کرد که ممکن است گروه‌های فقیر جامعه در برابر نرخ تورم فشار بیشتری را نسبت به اقشار ثروتمند احساس کنند، افزود: این مسئله به سبد کالای مصرف اقشار مختلف جامعه و تأثیر تورمی آن بر می‌گردد ازاین‌رو اتکا کردن به تورم نقطه به نقطه اصلا درست نیست و بهتر است نرخ تورم سالانه اعلام شود؛
چراکه نرخ تورم به دلایل فصلی ممکن است تغییر کند. او گفت: تغییرات فصلی سطح عمومی کالاها و خدمات می‌تواند روی نرخ تورم نقطه به نقطه یا دوره‌ای تاثیر بگذارد؛ به‌گونه‌ای که نرخ تورم در اسفندماه به نسبت فروردین ماه متفاوت خواهد بود و به همین دلیل در محاسبه نرخ تورم، متوسط افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در 12 ماه مهم است.
