این افراد مستعد «سندرم روده‌ تحریک‌پذیر» هستند

همشهری آنلاین: برخی از سندرم‌ها چنین ویژگی‌ای دارند با این‌که بیماری نیستند ولی علائم بیماری دارند و دقیقاً هم معلوم نیست به چه دلیل به وجود می‌آیند. «سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر» (IBS) چنین ویژگی‌ای دارد و افرادی که به آن دچار می‌شوند، دردسرهای زیادی را تجربه می‌کنند. اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر دارید یا تصور می‌کنید که به آن مبتلا شده‌اید، حتماً صحبت‌های «دکتر محسن نجاتی» متخصص داخلی-گوارش را بخوانید.

در بدن چه می‌گذرد؟

تشخیص این‌که فردی به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلاست یا نه کاملاً به این مسئله بستگی دارد که پزشک با تجربه و ماهر باشد و احتمال ابتلا به سایر بیماری‌ها را از طریق انجام آزمایشات مختلف و روش‌های تشخیصی خاص (مثل آندوسکوپی و کولونوسکوپی) رد کند. علائم ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر به سایر بیماری‌های گوارشی شباهت زیادی دارد، به همین دلیل باید تشخیص به‌درستی انجام شود. سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر می‌تواند علائمی چون نفخ، تورم و دردهای منتشر شکمی (در قسمت‌های مختلف شکم بروز پیدا می‌کند)، داشته باشد. اختلال در اجابت مزاج در این دسته از افراد وجود دارد، به‌طوری‌که گاهی دچار یبوست و گاهی دچار اسهال می‌شوند. در سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر ابتلا به زخم در روده‌ و مشکلات دیگر مطرح نیست.

همیشه با شماست

سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر یک مشکل مزمن محسوب می‌شود که برای فرد آزاردهنده است و در تمام طول عمر، فرد به آن مبتلاست. تشدید علائم این سندرم، به شرایط روحی و روانی فرد بستگی دارد. برای مثال، بارها افرادی را می‌بینیم که می‌گویند با رفتن به سفر و قرار گرفتن در شرایط آرام، وضعیت جسمی‌شان بهبود پیدا کرده است. علائم این دسته از افراد ممکن است برای چند سال متوقف شود یا کاهش پیدا کند و در صورت بروز مشکلات روانی به‌ویژه استرس، مجدداً علائم جسمی ایجاد شود. علت ابتلا به این سندرم و اختلال در روده، دقیقاً مشخص نیست ولی با این حال استرس‌ها نقش زیادی را در تشدید علائم فرد دارند. حرکات دودی روده در این سندرم دچار اختلال می‌شود و همین مسئله بیمار را آزار خواهد داد.

رابطه‌ی معده و روده

افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، ممکن است دچار مشکلات معده نیز بشوند، در واقع زمانی که روده به‌خوبی کار نکند، احتمال کند شدن عملکرد معده نیز وجود دارد. البته این بدین معنا نیست که هر فرد مبتلابه سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر،  به مشکلات معده هم مبتلا می‌شود، ارتباط مستقیمی بین سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر و مشکلات معده وجود ندارد. افرادی که معده آن‌ها دچار مشکل می‌شود ممکن است بازگشت اسید از معده به مری در برخی از آن‌ها دیده شود.

چه افرادی مستعد هستند؟

برخی از مطالعات آماری نشان می‌دهد که ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر از حدود سنین ۲۵ سال تا ۵۵ سال شایع است. برخی از افراد تصور می‌کنند ژنتیک در ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر نقش دارد در حالی‌که این مسئله از نظر علمی هنوز ثابت نشده و ژنی که باعث ابتلا به این سندرم شود، کشف نشده است. با این حال به نظر می‌رسد این سندرم در فرزندانی که یک یا هر دو والدین آن‌ها به این سندرم مبتلا هستند، دیده می‌شود.

روده‌ی تحریک‌پذیر قابل تشخیص است؟  

علائم و مشکلات ناشی از ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر، یک‌مرتبه بروز نمی‌کند ولی تشخیص این سندرم به‌صورت اتفاقی است. یعنی فرد با یک سوء‌هاضمه به پزشک متخصص گوارش مراجعه می‌کند. این دسته از افراد معمولاً در اجابت مزاج دچار مشکل می‌شوند و دلیل مراجعه‌ی آن‌ها به پزشک این مشکل می‌تواند باشد. برخی از افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، در زمان مراجعه عنوان می‌کنند که احساس به دفع فوری دارند ولی زمانی که به توالت می‌روند، دفع اتفاق نمی‌افتد و  در اصلاح عامیانه شکمشان کار نمی‌کند. حدود ۳۵ تا ۴۵ درصد، مراجعه برای درمان سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر به پزشک وجود دارد. پزشک متخصص گوارش باید با دقت بسیار بالایی فرد را بررسی کند تا تشخیص به‌درستی انجام شود.

خواب خوش در کار نیست

افرادی که به مشکلات خواب مبتلا هستند، بیش از بقیه‌ می‌توانند به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا شوند. همچنین آن دسته از افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، دچار اختلال خواب نیز می‌شوند. معمولاً درد، مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر را از خواب بیدار می‌کند. این دسته از افراد به دلیل اختلال در خواب، در طول روز احساس خستگی دارند.

چی‌ بخورید، چی نخورید!

خیلی از افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، تصور می‌کنند که باید رژیم غذایی خاصی داشته باشند در حالی‌که این دسته از افراد نیاز به رژیم غذایی خاصی ندارند. البته به این دسته از افراد توصیه ‌می‌شود که مصرف غذاهایی را که باعث تشدید علائم آن‌ها می‌شود، نخورند. برای مثال،  برخی از مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر عنوان می‌کنند که با خوردن آش، مشکلات آن‌ها شدت پیدا می‌کند که در صورت بروز مشکل، باید از خوردن آش پرهیز کرد. برخی از خوراکی‌ها مثل شکلات یا برخی از نوشیدنی‌ها مثل قهوه یا نوشابه می‌توانند باعث افزایش حرکات نامنظم روده شوند به همین دلیل افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، باید تا جای ممکن از مصرف موارد یادشده، بپرهیزند.

لطفاً آرام باشید

علاوه بر توجه به غذاهایی که باعث تشدید علائم این دسته از افراد می‌شود، باید به شرایط نیز توجه کافی داشت یعنی مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر باید از قرارگیری در شرایط روانی‌ای که علائم آن‌ها را تشدید می‌کند، بپرهیزند.

مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر تا جای ممکن نباید با آن دسته از افرادی که  برای آن‌ها تنش ایجاد می‌کنند در ارتباط باشند. قرار گرفتن در مکان‌های شلوغ و پراسترس نیز می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت افراد مبتلابه سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر شود. اولین اصل درمان و بهبود علائم این دسته از افراد، داشتن آرامش است و تا زمانی که فرد به آرامش نسبی نرسد، باید انتظار تشدید علائم ناشی از سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر را داشت.

داروهای جدید به بازار آمدند؟

خیلی از افراد تصور می‌کنند که داروهای جدیدی برای سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر به بازار آمده در حالی‌که بسیاری از داروهای موجود در بازار، تنها شکل و ظاهرشان تغییر کرده است و همه‌ی آن‌ها خاصیت ضد اسپاسم دارند. داروها، سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر را درمان نمی‌کنند و تنها درمان علامتی انجام می‌دهند، بدین معنی که به کاهش علائم کمک می‌کنند. تجویز دارو برای هر فرد متفاوت با دیگری است، در واقع هر دارویی که روی فرد مبتلا تأثیر بهتری داشته باشد، به‌عنوان دارو برای فرد تجویز می‌شود. برای آن دسته از افرادی که به مشکل یبوست دچار هستند و حجم مدفوع آن‌ها کم است، داروهایی تجویز می‌شود که به افزایش حجم مدفوع کمک می‌کند.

برطرف شدن یبوست این دسته از افراد تا حدی می‌تواند به بهتر شدن علائم ناشی از ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر کمک کند. بهبود افراد مبتلابه سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر با داروها، موقتی است و به شرایط محیطی و زندگی فرد بستگی دارد. در برخی شرایط ممکن است برای بیمار داروهای آرام‌بخش و ضدافسردگی نیز تجویز شود و در برخی مواقع احتمال ارجاع فرد به روان‌پزشک نیز وجود دارد. در برخی از موارد شرایط روحی و روانی فرد به‌گونه‌ای است که باید حتماً به روان‌پزشک مراجعه کند و تا زمانی که درمان به شکل هم‌زمان در این دسته از افراد انجام نشود، نباید انتظار بهبود علائم را داشت.

سرطانی در کار نیست

بسیاری از افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، بیش از سایرین برای بررسی بدن خود به پزشک مراجعه می‌کنند. بسیاری از این افراد نگران ابتلا به سرطان روده ‌هستند و تصور می‌کنند که ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر، می‌تواند باعث ابتلا به سرطان روده شود در حالی‌که نباید برای این مسئله نگران بود.

سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر به سرطان روده تبدیل نمی‌شود و اگر در فردی سرطان روده همراه با سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر دیده شود، دلیل آن هم‌زمانی اتفاقی بروز این دو بیماری است. البته افراد باید توجه داشته باشند که در صورت داشتن درد، نباید آن را الزاماً به‌حساب سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر بگذارند و در چنین شرایطی باید پزشک متخصص گوارش از علت به وجود آورنده‌ی درد مطمئن شود.

نکته‌هایی برای افزایش آگاهی

افرادی که به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر مبتلا هستند، تنها با علائم گوارشی مواجه نمی‌شوند این دسته از افراد ممکن است به آلرژی یا خارش پوستی نیز دچار شوند. برخی از این افراد می‌توانند به‌صورت هم‌زمان، دچار حمله‌های عصبی یا اختلالات تنفسی نیز باشند.

بسیاری از این افراد به مشکلات روان‌تنی مبتلا هستند که این مشکلات به دنبال تغییرات روانی ایجاد می‌شود. برخی از مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر شخصیت وسواسی یا هیجانی دارند. این دسته از افراد معمولاً از نظر شخصیتی جاه‌طلب و ایدئال‌گرا هستند. گروه‌درمانی می‌تواند به کاهش مشکلات این دسته از افراد کمک کند.

ورزش را از یاد نبرید

ورزش روی بدن افراد تأثیر مثبت می‌گذارد و این مسئله از نظر علمی به اثبات رسیده است. افرادی که مبتلابه سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر هستند باید روزی ۲۰ دقیقه و پنج روز در هفته ورزش منظم داشته باشند. ورزش اگر به شکل حرفه‌ای نباشد ایرادی ندارد اما مداوم بودن آن مسئله‌ی بسیار مهمی محسوب می‌شود.

چه موقع دکتر بروید؟

افرادی که سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر آن‌ها به‌درستی تشخیص داده شده است نیازی نیست دائماً به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند.

دردهای شکمی را جدی بگیرید

برخی مطالعات نشان می‌دهد آن دسته از افرادی که در روستاها یا شهرهای کوچک زندگی‌ می‌کنند کمتر از افرادی که در شهرهای بزرگ زندگی ‌می‌کنند دچار بعضی از بیماری‌های گوارشی می‌شوند. افرادی که دچار مشکلات گوارشی می‌شوند باید به برخی از نکات توجه کنند.

 زمانی که دچار درد در ناحیه‌ی شکم می‌شوید نباید آن را نادیده بگیرید. درد، عامل هشداردهنده‌ی بدن محسوب می‌شود و باید آن را جدی گرفت.

 اگر دردهای شکم با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد، باید سریعاً برای بررسی به مراکز درمانی مراجعه کرد.

 چنانچه دچار یبوست مزمن هستید نباید درمان آن را نادیده بگیرید چون یبوست می‌تواند نشانه‌ای از بیماری و اختلال در عملکرد گوراشی باشد.

 اگر در زمان اجابت مزاج، در مدفوع خود خون دیدید باید سریعاً به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند.

 رژیم‌های خودسرانه برای چاقی یا لاغری می‌تواند به بدن، به‌ویژه گوارش آسیب بزند و افراد باید زیر نظر متخصص تغذیه،  این رژیم‌ها را بگیرند.

 افراد بالای ۵۰ سال باید برای بررسی وضعیت روده‌های خود به پزشک متخصص گوارش مراجعه کنند.

 چنانچه پزشک متخصص گوارش برایتان دارویی را تجویز کرد نباید زمان مصرف آن را تغییر داد و باید دارو دقیقاً مشابه دستور پزشک مصرف شود.

 برخی از افراد تصور می‌کنند اگر مقدار بیشتری دارو مصرف کنند، مشکل آن‌ها زودتر بهبود پیدا می‌کند، در حالی‌که نباید این کار را انجام داد چون چنین کاری می‌تواند به بدن آسیب وارد کند.

 اصلاح تغذیه و سبک زندگی یکی از موارد مهمی است که افراد نباید آن را نادیده بگیرند چون این مسئله می‌تواند ارتباط مستقیمی با ابتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر داشته باشد.