سرطانی خونی که زمانی حکم مرگ شمرده می‌شد، اکنون کاملاً قابل‌درمان است

به گزارش همشهری آنلاین گرچه میلوم متعدد ‌(Multiple Myeloma) هنوز رسماً پیش‌بینی‌ناپذیر و خطرناک باقی می‌ماند، اما امروزه شیمی‌درمانی با ترکیب چند دارو و ایمنی‌درمانی باعث شده است که رویای بیماران برای زندگی عاری از بیماری بتواند صورت واقعی به خود بگیرد.

متخصصان می‌گویند هنگامی که درمان بتواند در یک بیمار سالمند مبتلا به میلوم متعدد امید به زندگی (میانگین طول عمر) را به حد طبیعی برساند، می‌توان آن را به نوعی علاج بخش شمرد. از طرف دیگر در بیماران جوان‌تر اکنون میانه امید به زندگی پس از درمان به ۱۰ سال یا بیشتر رسیده است.

درمان‌های جدیدتر به طور زودهنگام‌تر در ابتدای سیر بیماری تجویز می‌شوند و درنتیجه تأثیربخشی‌شان بالا می‌رود و داروهای بیشتری جدیدی هم برای این بیمار در مسیر تولید هستند.

درباره بیماری میلوم متعدد

میلوم متعدد (Multiple Myeloma) سرطان «پلاسما سل»‌ها یا «پلاسموسیت»ها است، سلول‌هایی که مسئول تولید آنتی‌بادی یا پادتن در بدن هستند؛ آنتی‌بادی‌ها یا پادتن‌ها مولکول‌هایی که پس از عفونت یا دریافت واکسن، در بدن برای مقابله با عامل بیماری‌زا ایجاد می‌شوند.

هنگامی که پلاسماسل‌ها سرطانی می‌شوند، ممکن است تعدادشان از سلول‌های سالم فزونی بگیرد و به دنبال آن باعث کم‌خونی شوند، به استخوان‌ها آسیب بزنند و نارسایی کلیوی را باعث شوند.

میلوم متعدد یک درصد همه سرطان‌ها و ۱۰ درصد سرطان‌های خون را تشکیل می‌دهد و دومین سرطان شایع خونی شمرده می‌شود. اغلب بیماران مبتلا به میلوم متعدد در سنین ۶۵ تا ۷۵ هستند، گرچه این بیماری می‌تواند در هر سنی رخ بدهد.

علائم این سرطان با بسیاری از علائم بیماری‌های دیگر مشابهت دارد و ازجمله شامل خستگی، کمردرد، درد استخوان، عفونت‌های عودکننده، خستگی، تنگی نفس و کم‌خونی. بیماری ممکن است همچنین ممکن است بیماری بدون علامت بماند و در جریان یک آزمایش خون معمول برای چکاب کشف شود.

بیمارانی که کمردرد آن‌ها به طور پیش‌رونده‌ای بدتر می‌شود یا علائم پیش‌رونده دیگری ازجمله کم‌خونی یا مشکلات کلیوی بدون علت مشخص دارند، باید از نظر میلوم متعدد مورد بررسی قرار گیرند.

پیشرفت‌ها در زمینه درمان بیماری

دهه‌ها طول کشید تا شیوه‌های درمانی مانند پیوند سلول بنیادی یا شیمی‌درمانی با میزان یا دوز بالای داروها به صورت درمان‌های اصلی این بیماری درآیند، اما اخیراً با تأیید داروهای منفرد و بعد ترکیب‌های آن‌ها برای درمان آن این سیر شتاب بیشتری به خود گرفته است.

در ابتدا، در اوایل دهه ۲۰۰۰ بود که یک رژیم سه دارویی شامل داروهای لنالیدوماید (lenalidomide)- یک داروی تنظیم‌کننده دستگاه ایمنی-، بورتزومیب (bortezomib) – یک داروی مهارکننده پروتئوزوم- و دگزامتازون- یک داروی کورتونی یا استروئیدی- برای میلوم متعدد به تأیید رسید. بعدها در سال ۲۰۱۸ ترکیب چهار دارویی با افزودن داروی داراتوموماب (daratumumab) - یک آنتی‌بادی مونوکلونال (پادتن تک‌دودمانی) – به کار گرفته شد.

روش‌های ایمنی‌درمانی تأثیر عمیقی بر درمان بیماران میلوم متعدد گذاشته‌اند، همان‌طور که درمان سایر سرطان‌ها را هم متحول کرده‌اند. چندین نوع درمان که از دستگاه ایمنی بدن بیمار برای مقابله با سلول‌های سرطانی در میلوم متعدد استفاده می‌کنند، توانایی خود را در نابود کردن این سلول‌ها نشان داده‌اند و درعین‌حال مشخصات این سلول‌ها را «به خاطر می‌سپارند» و هر سلول مشابهی را هم که در آینده سروکله‌اش پیدا شود، هم نابود می‌کند.

دانشمندان می‌دانند که دستگاه ایمنی نقش مهمی در این بیماری دارد. در روش جدید درمان CAR-T سلول‌های ایمنی خود بیمار از بدنش خارج می‌شوند و در آزمایشگاه طوری مهندسی می‌شوند که پس از وارد شدن دوباره به بدن او سلول‌های سرطانی را هدف قرار دهند. پزشکان اکنون می‌توانند عوارض جانبی این روش درمانی را بهتر کنترل کنند، بنابراین امکان کاربرد آن در بیماران سالمندتر یا نحیف‌تر هم فراهم شده است و به‌این‌ترتیب انقلابی در پیش‌آگهی و بقای بیماران رخ داده است.

رویکردهای جدیدتر به درمان میلوم متعدد

دو داروی جدید که اخیراً برای درمان میلوم متعدد تأیید شده‌اند، «پادتن‌های مونوکلونال دوگانه» (bispecific antibodies) نامیده می‌شوند، اشکال پیشرفته‌ای از ایمنی‌درمانی هستند. این داروها که در واقع از یک طرف سلول‌های سرطانی و از طرف دیگر سربازان ایمنی را به سوی خود می‌کشند و به‌این‌ترتیب امکان هدف قرار دادن بهتر سلول‌های سرطانی را به وجود می‌آورند.

این داروها شامل داروی الراناتاماب (elranatamab) و داروی تالکتاماب-tgavs می‌شوند. البته هردوی این داروها گران قیمت هستند و باید برای همیشه مصرف شوند. اما مزیت این داروهای جدید و سایر روش‌های ایمنی‌درمانی این است که نسبت به داروهای قدیمی‌تر فروکش کردن درازمدت‌تر بیماری را باعث می‌شوند و به‌این‌ترتیب مدت بقای مورد انتظار در اغلب بیماران را دو برابر کرده‌اند.

البته هدف نهایی این است که فروکش کامل و درازمدت بیماری به دست آید و بتوان مصرف داروها را قطع کرد و به‌این‌ترتیب بیمار بتواند از زیر سایه سرطان خارج شود و بار مالی اضافی هم بر او تحمیل نشود. همچنین باید به فکر بیمارانی بود که سرطانشان به ایمنی‌درمانی‌های فعلی پاسخ نمی‌دهد.