همشهری آنلاین: همچنین از طرف خانواده و مدرسه و دانشگاه و اجتماع، همیشه تشویق شده‌ایم که کمال‌گرا باشیم، یعنی از ما انتظار می‌رفته است که همیشه کارهای خود را بدون نقص انجام داده و عالی باشیم و مشکل دقیقاً همین‌جاست؛ عالی بودن. عالی بودن خود یک کمبود است و نشان از آن دارد که فرد می‌خواهد در همه حال و در همه کاری کامل باشد، در صورتی که هیچ انسانی کامل نیست و همه آدم‌ها به‌نوعی نقصان دارند.
امروزه کمال‌گرایی در ادبیات روان‌شناختی به‌عنوان یک بیماری تلقی می‌شود، چیزی که شاید در بیست سال گذشته یک موهبت محسوب می‌شد. افراد کمال‌گرا کسانی هستند که کارهای خود را به شیوه‌ای کامل و بدون نقص باید انجام دهند و به‌هیچ‌وجه حاضر به انجام کاری با اندکی نقصان نیستند. این ویژگی در انجام کار خلاصه نشده و در سایر ابعاد زندگی فرد جریان دارد؛ در ارتباط با همسر، خانواده، دوستان، همکاران و هر آنچه فکرش را بکنید، افراد کمال‌گرا به‌سوی رعایت نهایت ممیزی در گزینش افراد مختلف در حرکت هستند.
ابعاد ناسالم کمال‌گرایی با کمبود اعتمادبه‌نفس و روان‌رنجوری در ارتباط است. معمولاً زندگی افراد کمال‌گرا در یک سلسله حتماًها، بایدها و نبایدها خلاصه می‌شود. آنها هر کاری را باید به حد کمال برسانند و به بهترین شیوه آن را انجام دهند وگرنه راضی نخواهند شد و نرسیدن به کمال، آنها را دچار اضطراب، افسردگی و احساس گناه شدید می‌کند. از طرفی این توقعات بیجا و عهده‌دار شدن مسئولیت‌های سنگین و غیرمنطقی، عرصه زندگی را بر آنان تنگ می‌کند.
پدران و مادران کمال‌گرا آنچه را در توان دارند انجام می‌دهند که فرزندان کاملی تربیت کنند، مثلاً فلان موسیقی یا فلان رشته هنری یا ورزشی را یاد بگیرند و یادگرفتن تنها مهم نیست، بلکه باید بیشتر تلاش کنند.
کمال‌گرایی بهنجار: انتظارات و توقعات منطقی به فرد اجازه می‌دهد از تلاش خود لذت ببرد و بکوشد رشد کند و کارش را به بهترین شیوه انجام دهد.
کمال‌گرایی نابهنجار: کمال‌گرایان ناسالم با ترس از شکست برانگیخته می‌شوند و زمانی که کوچک‌ترین اشتباهی رخ می‌دهد، نمی‌توانند احساس رضایت کنند.
ویژگی‌های کمال‌گرایان
۱. داشتن اهداف بلند پروازانه، جاه‌طلبانه، مبهم و دست‌نیافتنی و تلاش افراطی برای به دست آوردن آنها.
۲. نیاز شدید به موفقیت.
۳. گرایش به اندیشه سیاه و سفید و نه خاکستری.
۴. ارزیابی سخت‌گیرانه از خود و دیگران.
۵. پرهیز از آشکار شدن عیب‌ها و نقص‌ها.
۶. انتظارات زیاد از خود و دیگران.
۷. احساس ستیزه نسبت به خود و دیگران به دلیل برآورده نشدن انتظارات و توقعات.
۸. ناتوان بودن از درخواست کمک از دیگران، حتی از نزدیک‌ترین دوستان.
۹. ترس از بازنده بودن.
۱۰. ترس از اشتباه کردن، زیرا افراد کمال‌گرا اغلب اشتباه را مساوی با شکست می‌دانند.
۱۱. ترس از نارضایتی دیگران.
۱۲. همه یا هیچ پنداری.
۱۳. تأکید بسیار بر بایدها.
۱۴. اعتقاد داشتن به اینکه دیگران به‌آسانی به موفقیت می‌رسند.
افراد کمال‌گرا دارای والدینی با سطح بالای کمال‌گرایی بوده‌اند و این رابطه به‌ویژه زمانی که والد و فرزند هم‌جنس هستند، قوی‌تر به نظر می‌رسد. معمولاً والدین کمال‌گرا بیش‌ازاندازه انتقاد می‌کنند، سختگیر هستند و کمتر از فرزند خود حمایت می‌کنند.
فرزندان والدین کمال‌گرا همواره باید بی‌نقص باشند تا خواسته‌های والدین‌شان را برآورده سازند و از انتقادات‌شان دور باشند. آنها همواره دنبال تأیید پدر و مادر هستند و چنین فرزندی دست به نوآوری و کارهای تازه نمی‌زند. او همیشه مضطرب و پریشان است.
بیماری‌های مرتبط: وسواس، افسردگی، بی‌اشتهایی عصبی، اختلالات شخصیتی، اختلالات اضطرابی (اجتماعی)، استرس، اختلالات روان‌تنی و میگرن.
ویژگی‌های افراد متعلق به تیپ شخصیتی کمال‌گرا
اگر چیزی باب میل‌شان نباشد، احساس خودخوری و عصبانیت دارند، سختگیر هستند، دائم ایراد می‌گیرند و انتقاد می‌کنند.
بسیار تمیز و منظم هستند.
مؤدب و مبادی‌آداب اجتماعی هستند.
کمی وسواسی هستند، بهترین‌ها را می‌خواهند، کیفیت برای‌شان اهمیت خاصی دارد، برای کمیت ارزشی قائل نیستند و هرگز کیفیت را فدای کمیت نمی‌کنند.
بسیار مسئول هستند و از وجدان اخلاقی بالایی برخوردارند.
این افراد صفر و یکی هستند و بر این باورند که همواره یک راهِ درست برای مواجه‌شدن با هر مشکلی وجود دارد.
ایده آل گرا هستند.
ترس از خوب نبودن و کامل نبودن، آنها را به‌شدت رنج می‌دهد.
برای بهبود بخشیدن به همه‌چیز تلاش می‌کنند.
مشکل‌پسند هستند، بنابراین تعجب نکنید اگر چندین بار برای خرید بروند و دست‌خالی بازگردند.
اصلاح کردن همه چیز جزئی انکار نشدنی از وجودشان محسوب می‌شود.
از اینکه با آنها شوخی کنید، متنفر هستند و جدیت این افراد، ویژگی بارزشان به شمار می‌آید.
بعد مثبت: کارهایی را که نیاز به سازمان‌دهی، نظم و طبقه‌بندی دقیق دارد، بسیار دقیق انجام می‌دهند. بسیار دقیق، تیزبین، باوجدان، منظم و مبادی‌آداب هستند.
بعد منفی: مشکل بزرگ کمال‌گراها عصبانیت، خشم و کینه است، اهل غر زدن هستند و در دیدن مشکلات و ایرادها بسیار حرفه‌ای به‌حساب می‌آیند.
نظر شما