او روند سرمایه‌گذاری در ایران پس از انقلاب اسلامی را به 2 دوره بعداز جنگ تحمیلی و دوره‌ای که شروع آن سال 1378(همزمان با آغاز برنامه سوم) است تقسیم می‌کند. وی کمبود تأسیسات مدرن را یکی از عمده دلایل کاهش تعداد گردشگر خارجی در فاصله سال‌های 67 تا 85 عنوان کرده و نرخ رشد 8/2 درصدی را برای گردشگری در سال‌های اجرای برنامه سوم و چهارم ذکر کرده است.
او در کنار انجام امور مربوطه از انجام تحقیقات درخصوص توسعه گردشگری و نوشتن مقالات در این خصوص غافل نمانده و اخیرا نیز اقدام به انتشار کتابی تحت عنوان «قوانین و مقررات تسهیل‌کننده سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری ایران» کرده است. گفت‌وگوی انجام شده با او درباره وضعیت سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری ایران براساس آنچه در گذشته اتفاق افتاده، وضعیت موجود و چشم‌اندازهای آینده است.
- ابتدا در مورد روند سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری ایران توضیح دهید؟
روند سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری پس از انقلاب به 2بخش عمده تقسیم می‌شود. دوره اول بعد از جنگ تحمیلی و تا سال 1378 و دوره دوم مربوط به دوره اجرای برنامه سوم و چهارم است.
- اتفاقاتی که در این 2دوره برای گردشگری روی داد، چه بوده؟
در دوره اول که کشور به‌تازگی از جنگ تحمیلی خلاصی یافته بود، عمده منابع مالی موجود کشور صرف بازسازی خرابی‌ها می‌‌شد و موضوعاتی چون ایجاد تاسیسات گردشگری کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت. با این حال در این دوره که با بهبود شرایط بین‌المللی ایران همراه بود، نرخ رشد متوسط سالانه ورود گردشگران خارجی به کشور حدود 15 درصد بوده است به‌طوری که این رقم از 70 هزار نفر در سال 1367 به یک میلیون و 300هزار نفر افزایش پیدا کرد. ولی چون ظرفیت‌های خالی فراوانی در حوزه تاسیسات گردشگری داشتیم، مشکل عمده‌ای از نظر تاسیساتی و خدمات رفاهی احساس نمی‌شد.
- در دوره دوم چه گذشت؟
در دوره دوم تعداد گردشگران خارجی با متوسط نرخ رشد بسیار پایین‌تری افزایش یافته است به‌طوری که متوسط نرخ رشد سالانه تعداد گردشگران خارجی طی سال‌های اجرای برنامه‌های سوم و چهارم به 8/2درصد کاهش یافته و تعداد کل گردشگران از رقم یک میلیون و ششصد هزار نفر تا سال1385 تجاوز نکرده است. دلایل متعددی را می‌توان برای کاهش رشد گردشگران ورودی بیان کرد ولی به‌نظر بنده یکی از دلایل مهم، کمبود تاسیسات مدرن و استاندارد در سطح کشور است و این امر جز با توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش امکان‌پذیر نیست.
- ظرفیت‌های هتل‌های قبلی برای سرمایه‌گذاری در چه سطحی بود؟
ظرفیت‌های هتل‌های قدیمی عمدتا بیش از 40 سال از عمرشان گذشته بود و ظرفیت‌های لازم برای ایجاد رشد قابل توجه در این بخش در ابتدای دوره دوم وجود نداشت. با این حال طی اجرای برنامه‌های سوم و چهارم اقدامات قابل توجهی برای ایجاد بسترهای مناسب توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش به وقوع پیوست که از جمله مهم‌ترین اقدامات، تصویب قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوده است.
- تشکیل سازمان میراثفرهنگی و گردشگری چه تاثیری در این روند داشت؟
با تشکیل سازمان میراثفرهنگی و گردشگری، ظرفیت‌های دولتی برای توسعه این بخش به‌شدت ارتقاء پیدا کرد و منابع دولتی بسیار مناسب‌تری در اختیار سازمان جدید‌‌التاسیس قرار گرفت و فضا برای جلب سرمایه‌گذاران بخش خصوصی با تصویب قوانین و مقررات متعدد، مساعد شد. از جمله این قوانین می‌توان به اختصاص 10درصد از فاینانس‌های بودجه سنواتی کشور به بخش میراثفرهنگی و گردشگری، رشد اعتبارات سرمایه ملی این بخش در سال‌های 83 و 84 به‌ترتیب با 220 و 346 درصد و افزایش 360 درصدی اعتبارات سرمایه‌ای در سال 87 نسبت به سال 86 اشاره کرد.
اختصاص 5درصد از کل اعتبارات سرمایه‌ای و هزینه‌ای استان‌ها به بخش میراثفرهنگی و گردشگری در سال‌جاری و اختصاص میلیاردها ریال از وجوه اداره شده در اختیار وزارت کار و امور اجتماعی برای اعطای وام‌های کم‌بهره به بخش خصوصی فعال در گردشگری ازجمله گشایش‌های عمده اعتباری بود که طی سال‌های اخیر برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری اتفاق افتاد. از طرف دیگر در سال 1383، سندی به تصویب شورای‌عالی میراث فرهنگی و گردشگری رسید که در آن مقرر شده بود که در طول اجرای برنامه چهار م، 30میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در تاسیسات گردشگری انجام گیرد که 5میلیارد آن باید از سوی دولت و 25 میلیارد دلار آن از طریق جلب سرمایه‌گذار بخش خصوصی تحقق یابد.
- اکنون وضعیت سرمایه‌گذاری در کشور در چه سطحی است؟
آخرین برآوردها نشان می‌دهد سهم دولت در تامین اعتبارات مورد نیاز بیش از 2میلیارد دلار در سطوح استانی و ملی بوده است که قاعدتا اگر متناسب با این، بخش خصوصی نیز سرمایه‌گذاری می‌کرد، می‌بایست توسط بخش خصوصی 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری به وقوع می‌پیوست که برآوردها نشان می‌دهد رقم تحقق یافته بسیار پایین‌تر از آن است.
- سازمان میراثفرهنگی در ایجاد شرایط مساعد برای سرمایه‌گذاری چه نقشی دارد؟
البته سازمان میراثفرهنگی و گردشگری در سال‌های اخیر تلاش‌های خوبی را برای جلب سرمایه‌گذاران از جمله برگزاری 2دوره همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری ایران، تولید بسته‌های سرمایه‌گذاری و شفاف کردن فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و سایر اقدامات انجام داده است.
- بنابراین علت رشدنیافتن سرمایه‌گذاری‌ها چیست؟
از جمله دلایلی که می‌توان درخصوص پایین بودن رقم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به آن اشاره کرد، کاهش روند اعطای تسهیلات بانکی در 2سال اخیر است که منجر به ایجاد صف طولانی از سرمایه‌گذارانی که متقاضی وام در این حوزه هستند، شده است. علاوه بر این کاهش ثبات کلی در اقتصاد کشور و همچنین تنش‌های بین‌المللی از جمله عوامل مهم در عدم‌تحقق سهم بخش خصوصی در توسعه تاسیسات گردشگری در سال‌های اخیر بوده است. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد تلاش‌های سازمان میراثفرهنگی و گردشگری گرچه بسیار ارزشمند و بسیار فراتر از اقدامات صورت گرفته در دوره اول بوده است، ولی، تاثیر چندانی در تحقق اهداف تعیین شده نداشته است.
- در این شرایط رویکردی که می‌تواند راهگشا باشد، چیست؟
به‌نظر می‌رسد ایجاد ثبات نسبی در اقتصاد ایران و کاهش تنش‌های بین‌المللی می‌تواند چشم‌انداز بسیار مناسبی از توسعه سرمایه‌گذاری در این بخش را پیش‌روی برنامه‌ریزان بخش به‌وجود آورد.
- اطلاعات مورد نیاز فرصت‌های سرمایه‌گذاری را از کجا می‌توان به‌دست آورد؟
اخیرا معاونت سرمایه‌گذاری سازمان میراثفرهنگی و گردشگری اقدام به ایجاد بانک اطلاعات فرصت‌های سرمایه‌گذاری کرده است که در قالب آن، بیش از دو هزار فرصت به تفکیک 10 محور شامل: 1- تاسیسات اقامتی، 2- مجتمع‌های بین‌راهی، 3- مناطق نمونه گردشگری، 4- سایت‌های طبیعت‌گردی و روستاهای هدف گردشگری، 5- مجتمع‌های آب‌درمانی، 6- بناهای تاریخی، 7- طرح‌های نوار ساحلی، 8- طرح‌های مناطق آزاد، 9- بازارچه‌ها و شهرک‌های صنایع‌دستی و 10 - طرح‌های خدمات گردشگری ارائه شده است. هر یک از این فرصت‌ها به‌صورت بسته‌های سرمایه‌گذاری و شامل اطلاعات اولیه و اساسی هر طرح که برای ترغیب سرمایه‌گذاران لازم است ارائه شده‌اند.
- آیا آماری هم از سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده وجود دارد؟
طبق برنامه چهارم توسعه، در سال 1385 باید تعداد تخت‌های اقامتی طبقه‌بندی شده در کشور به 107 هزار تخت می‌رسید اما عملکرد تعداد تخت طبقه‌بندی شده در همین سال نشان می‌دهد این رقم نزدیک 80 هزار تخت است. هرچند این رقم نشان‌دهنده رشد تعداد تخت در کشور است ولی با هدف تعیین شده در برنامه چهارم فاصله دارد. در سال 1386 هم آمار مقدماتی نشان می‌دهد همچنان بین ارقام تحقق یافته و هدف‌های تعیین شده در برنامه شکاف وجود دارد.
