همشهری آنلاین - سارا جعفرزاده: بیشتر مرشدانی که در سردم زورخانه‌ها ضرب می‌نوازند، به‌طور مستقیم یا با واسطه شاگرد فرامرز نجفی هستند و در مکتب او ضرب می‌گیرند. او را پدر ضرب نوین و سپهد مرشدان ایران زمین نیز می‌نامند. نجفی تهرانی ادبیات را خوب می‌داند و نگارش کتاب‌های مختلفی در حوزه ورزش زورخانه‌ای را در کارنامه خود دارد.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا ببینید
حضور در گود از ۷ سالگی
با استاد نجفی در زورخانه «حاج قاسم سلیمانی» حوالی میدان المپیک قرار گذاشته‌ایم. سر ساعت حاضر و به رسم ادب تا وارد فضای گود زورخانه می‌شود، دستش را به رسم قدم‌بوسی روی زمین می‌زند و می‌بوسد. با خوشرویی و نزاکت تمام در فضایی که عکس پهلوانان به نام روی در و دیوارهایش جاخوش کرده، میزبان ما می‌شود. او از نخستین باری که پایش به گود زورخانه باز شده، اینطور یاد می‌کند: «اولین باری که پایم به گود مقدس زورخانه باز شد، حدود ۷ سالم بود. آن زمان چندین بار پیش آمده بود که پدرم من را در گود زورخانه می‌گذاشت و به بازار می‌رفت و بعد از ادای نماز به سراغم می‌آمد. کودک بودم و کم‌توان و به قدری جثه‌ام ظریف بود که توانایی بالا آمدن از گود زروخانه را نداشتم و به ناچار همانجا وسط گود زروخانه خوابم می‌برد.»
پدرم زورخانه‌دار بود
مرشدی در خاندان نجفی تهرانی فراتر از یک علاقه و نه تنها در خون آنها بلکه به اصول و قواعد آن هم پایبند بودند. مرشد «عباسعلی» پدر استاد فرامرز زروخانه‌دار بود و به گفته استاد فرامرز او به عنوان هفتمین مرشد در خاندانش شناخته می‌شد و بعد از او فرزندانش ادامه‌دهنده راهش شده‌اند. حاج عباسعلی مدت طولانی مدیریت زورخانه «ذوالفقار» در محله طیب را به عهده داشته و فرامرز هم در محضر پدر رسم مرشدی را فرا گرفته‌است. مدتی بعد در همان زورخانه ذوالفقار ضرب گرفته اما زمانی بعد به دلیل محدودیت فضا در پذیرش پهلوانان، این زورخانه را به شریکش واگذار کرده اما از او خواسته چراغ زورخانه روشن بماند.
خدمت به ورزش زورخانه‌ای
خضوع و فروتنی استاد فرامرز اجازه نمی‌دهد که برایمان توضیح دهد چه خدماتی به ورزش زورخانه‌ای و مرشدان ارائه کرده است. اما بی‌دلیل نیست که او را «پدر ضرب نوین» نامیده‌اند. او در اوایل دهه پنجاه در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تحصیل شده و به علت پیشینه مرشدی که در خاندان آنها مرسوم بوده به دانشگاه هنر هم رفت و آمدهای زیادی داشته، با استادان سرشناس و درجه یک از جمله «حسین‌تهرانی» استاد صاحب سبک در حوزه تنبک‌نوازی معروف به پدر تنبک ایران آشنا شده‌است. او در محضر استاد «حسین تهرانی» تجربیات بسیاری فرا گرفته و با مقایسه آموخته‌هایش با ریتم‌های سنتی زورخانه‌ای شروع به ابداع ریتم‌های نوین زروخانه‌ای کرده و درست‌نوازی در ایجاد ریتم‌ها را رواج داده‌است.
ضرب نوین
با صدای گیرا قطعه‌ای از شعر فردوسی را برایمان می‌خواند که بسیار لذت‌بخش است. استاد فرامرز نواختن بیشتر سازها را تجربه کرده و معتقد است ضرب، مادر سازهای دیگر است. وقتی از او درباره ضرب نوین می‌پرسیم، می‌گوید: «در گذشته ضرب سازی ساخته شده از گل بود که به دورش پارچه‌ای پیچیده و به‌صورت بدوی و ساده نواخته می‌شد. کل پایه ضرب ۵ میزان بود که برخی از مرشدان ریتم ضرب را فراموش می‌کردند. ضرب نوین به این معنی است هر حرکتی که در گود مقدس زورخانه توسط پهلوان انجام می‌شود، مرشد متعاقب آن باید ضرب بگیرد و از ریتم خارج نشود. در واقع ضرب باید همگام و همراه حرکت پهلوان در گود مقدس باشد و تا پیش از ابداع ضرب نوین، قوانین مدونی برای نواختن ضرب وجود نداشت.»
از مولانا تا ریتم‌های ورزشی
هنر استاد نجفی تهرانی صرفاً محدود به ضرب گرفتن نیست. او نگارش چندین کتاب از جمله «از مولانا تا پوریا»، «فرهنگ پهلوانی»، «ورزش دانستن بهتر از ورزش کردن» و «ریتم‌های ورزشی» را برعهده داشته است. در این میان کتاب «ریتم‌های ورزشی» یکی از شاهکارهای او در حوزه ریتم‌های ضرب زورخانه‌ای است که تعداد زیادی از استادان این حوزه هم برای این کتاب تقریظ نوشته‌اند. این کتاب تاکنون به چاپ پنجم رسیده و به زبان‌های آلمانی و انگلیسی نیز ترجمه شده و استاد فرامرز در این کتاب ملودی و ضرب زورخانه را به‌صورت نت نوشته که هنوز بعد سالیان متمادی توسط مرشدان و علاقه‌مندان به ورزش زورخانه‌ای استفاده می‌شود. او می‌گوید: «در گذشته تعداد مرشدان کم بود و تحصیلات آکادمیکی در زمینه فراگیری ضرب وجود نداشت و تمام آموخته‌های آنها به‌صورت تجربی بود اما در این کتاب به‌صورت آکادمیک به درست نواختن ضرب پرداخته شده است.»
ارتباط با بزرگان موسیقی جهان
استاد فرامرز صرفاً مرشدی را به‌عنوان یک علاقه و پیشه خاندانی ادامه نداده و به دلیل داشتن درک بالا از موسیقی، شاگردان زیادی را تربیت کرده و در حوزه خودش خوش درخشیده است. «مهبد مکی» موسیقی‌پژوه ملل و یکی از شاگردان استاد فرامرز است و درباره او می‌گوید: «دید استاد فرامرز به ورزش زورخانه‌ای و ضرب و زنگ یک دید معنوی است و پایبندی او به مرام مرشدی باعث شده زبانزد همه باشد. او با ادبیات آشنایی کامل دارد و با شاعرانی از جمله نظامی و فردوسی به دلیل حماسه‌سرایی عجین است. او با موسیقی‌دان‌های بزرگ از جمله «ژان دورینگ» موسیقی‌دان فرانسوی ارتباط داشت و ضربش تأیید بزرگان موسیقی از جمله «کامبیز روشن روان» را دارد. استاد فرامرز همچنین در سال ۱۳۴۸ زمانیکه فقط ۱۸ سال سن داشت ضرب و زنگ فیلم «قیصر» را نواخت و همچنین نواختن ضرب و زنگ سریال «پهلوانان نمی‌میرند» را هم در کارنامه خود دارد و بسیار ظریف در آنها ضرب گرفته است. در واقع راز درخشش استاد ضرب و زنگ قوی اوست و لطیف صدا می‌دهد.»
نظر شما