همشهری آنلاین_ سمیرا باباجانپور: با وجود اینکه رشد و توسعه منطقه ۵ تهران پس از دهه ۵۰ اتفاق افتاده است و در ظاهر منطقه‌ای با خیابان‌ها و کوچه‌های نوساز به نظر می‌رسد اما محله‌های اصیل و قدیمی مانند «کن»، «باغ فیض»، «حصارک»، «مرادآباد» و «شهرزیبا»، سال‌ها است زیر سایه فرسودگی پنهان شده‌اند.
شهرزیبا، یکی از محله‌هایی است که به ظاهر در چند سال گذشته توسعه پیدا کرده است. این توسعه که بیشتر در بخش‌های غربی و جنوبی آن اتفاق افتاده است، هیچ ارتباط هویتی با بافت مرکزی این محله ندارد. «جواهر نصیحت کن» از اعضای شورای محلی در دوره قبل در این‌باره می‌گوید: «این محله که بخشی از اراضی کن محسوب می‌شد و به سبب قابل کشت نبودن به «چاله سنگی» معروف بود، در دهه ۳۰ و همزمان با توسعه شهرک‌سازی در تهران، به وجود آمد. تبدیل محله چاله سنگی به شهرزیبا، حکایت خاص خود را دارد. در سال ۱۳۳۶ با طراحی مهندسان ایتالیایی، این شهرک به بهره‌برداری رسید و در اختیار کارمندان دولت قرار گرفت. طراحی قرمز رنگ ساختمان‌ها، نماسازی و البته ایجاد نوع جدیدی از شهرسازی در این محله موجب شد تا توجه بسیاری به این محله جلب شود تا دیگر مردم، این محله را به نام شهرزیبا بنامند و نام چاله سنگی به حافظه تاریخ سپرده شود. همان سال‌ها، جذابیت این محله به قدری بود که عروس و دامادها برای فیلم‌های عروسی‌شان در کوچه و خیابان‌های شهرزیبا قدم می‌زدند و ساختمان‌های رنگارنگ این محله لوکیشن بسیاری از فیلم‌ها ی قدیمی بود.»
اما این، تنها چهره بزک کرده شهرزیبا است. امروز شهرزیبا سیمای فرتوتی دارد. پس از گذشت بیش از ۶۰ سال از ساخته شدن این محله، ساختمان‌ها از رنگ و رو افتاده‌اند، سیستم‌های برق کشی، لوله‌کشی آب و فاضلاب نوسازی نشده‌اند و پی‌های ساختمان استحکام گذشته خود را ندارند. با توجه به عمر مفید ۴۰ ساله ساختمان‌ها در تهران، به نظر می‌رسد ساختمان‌های محله شهرزیبا تا همین امروز، بیش از ۲۰ سال بیشتر عمر کرده‌اند و باید در چند سال آینده برای نوسازی آنها فکری اساسی کرد.
- چهره خمیده حصارک و مرادآباد
سال‌ها پیش مردم مرآدآباد در قلعه‌ای رعیتی زندگی می‌کردند که امروز هسته مرکزی روستا است. تغییر و تحولات روستا در طول سال‌ها، کم‌کم مرادآباد را توسعه می‌داد تا اینکه در دهه ۶۰ رشد بافت شهری در تهران راه توسعه را بر مردم این روستا بست. بر زمین خوردن کلنگ دانشگاه «آزاد اسلامی» موجب شد تا مردم این روستا، رشد و توسعه را به شکل ناهنجاری تجربه کنند. محدودیت‌های ساخت‌وساز در روستا، وجود معابر باریک و البته ساختمان‌های قدیمی آن هم در ارتفاعات کوه نشان از محله‌ای نیمه فرسوده در منطقه ما دارد که توجه جدی می‌طلبد.
وضعیت محله حصارک نیز دست‌کمی از مرادآباد ندارد. همان‌گونه که اشاره شد، با ساخته شدن دانشگاه آزاد، مسیر دسترسی این ۲ روستای همجوار قطع و توسعه هر ۲ روستا با مشکلات جدی روبه‌رو شد. «نصرالله حصارکی» از اعضای شورایاری محله می‌گوید: «امروز محله حصارک، روستای کوچکی نیست که اطراف چشمه پر آب شکل گرفته است. حصارک امروز نه دیگر چشمه جوشان آبی دارد و نه زندگی مردمش با کشاورزی و دامداری می‌گذرد. حصارک در این سال‌ها با بی‌توجهی مدیریت شهری به یکی از محله‌های نیمه فرسوده غرب منطقه تبدیل شده است. خیابان‌های صعب‌العبور محله، ساختمان‌های قدیمی که به دلایل مختلف مانند نداشتن اجازه ساخت، نداشتن سند قطعی ملکی و... سال‌ها است به حال خود رها شده‌اند.»
- اصالت و فرسودگی در کن
محله کن با پیشینه زیاد خود، امروز از نظر بافت شهری یکی از فرسوده‌ترین نقاط منطقه و البته تهران است که فرسودگی آن دست‌کمی از منطقه ۱۲ تهران ندارد. «علیرضا بزرگی» دبیر شورایاری محله می‌گوید: «امروز محله کن، بیش از ۳ هکتار بافت فرسوده مصوب و بیش از ۸۰ هکتار بافت فرسوده در انتظار تصویب دارد که این وسعت، بی‌توجهی مسئولان شهری در سال‌های گذشته نسبت به نوسازی محله را نشان می‌دهد.
ساختمان‌هایی در کن با قدمت ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال وجود دارد که با بازسازی اندکی، هنوز محل زندگی مردم است.
متأسفانه نبود برنامه‌ریزی‌های جامع برای محله کن، موجب شده است در طول سال‌های گذشته، هم بافت روستایی کن از بین برود و هم به موازات آن بافت شهری توسعه پیدا نکند. امروز مناطق عمده‌ای از محله کن جزو بافت فرسوده هستند که با تلاش‌های انجام شده، حدود ۳ هکتار از این بافت به‌عنوان بافت فرسوده شناخته شده است.»
- بالا و پایین‌های نوسازی
«علیرضا حسن‌زاده»، کارشناس دفتر توسعه و نوسازی منطقه ۵، درباره اینکه محله‌های فرسوده در منطقه چگونه باید نوسازی شوند، می‌گوید: «در روند نوسازی غیر از شهرداری، دستگاه‌های دیگری از جمله بانک‌ها برای دادن اعتبارات لازم باید همکاری کنند. از سال ۱۳۹۳ مقرر شده در کل کشور، هر سال، به ۳۰۰ هزار بافت فرسوده بین ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان وام داده شود. در حال حاضر، محله کن ۱۱۷ پلاک فرسوده دارد که می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند.»
او به یکی از مشکلات مهم اشاره می‌کند که مانع نوسازی بافت‌های فرسوده است: «ما چند مانع بزرگ در چنین محله‌هایی داریم. شهرداری نمی‌تواند جوازی صادر کند چون سندی برای ملک‌ها وجود ندارد. سند نیست، چون مالکیت این املاک هنوز قطعی نشده‌اند. ریزدانگی قطعات نیز یکی از این مسائل است. باید این املاک تجمیع شوند تا معبر آزاد و بافت هم نوسازی شود. وقتی تجمیع می‌شود، از ۵ پلاک ۳ پلاک سند دارند و ۲ پلاک سند ندارند. اگر برای اینها جواز صادر شود، در آینده برای سند گرفتن در اداره ثبت، گره کوری به وجود می‌آید که دیگر قابل حل شدن نیست.»
- دفاتر نوسازی و رسیدگی به وضعیت بافت فرسوده منطقه ۵
محله کن، محله میانده، جنب زینبیه(س). شماره تماس: ۴۴۳۲۴۳۸۴
دفتر نوسازی محله حصارک تعطیل شده است. نصرالله حصارکی دبیر شورایاری محله می‌گوید: «چند سالی این دفتر فعال بود اما ۶ ماه پیش تعطیل شد. مدتی قبل اعلام کردند دوباره قرار است فعالیت کند که هنوز خبری نیست.»
نظر شما