وزارت بهداشت برای مقابله با این مشکل از چند سال پیش «طرح توزیع دهانشویههای فلوراید» در مدارس را با همکاری وزارت آموزش و پرورش و مربیان بهداشت پی گرفته است.
در مورد جزئیات و دستاوردهای این طرح با دکتر وردی، مدیرکل دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.
آقای دکتر، مدتی است، «دهانشویههای فلوراید» در مدارس توزیع شده است و بچه‌ها زیر نظر مربی بهداشت دهانشان را با آن می‌شویند، لطفاً در باره این طرح توضیح دهید.
- فلورایدتراپی یکی از برنامه‌های در جریان دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت است که از سال‌های پیش آغاز شده و اکنون نیز در حال اجرا است.
ما سالانه حدود 5 میلیون و دویست هزار بطری دهانشویه «سدیم فلوراید» در مدارس توزیع می‌کنیم که با همکاری مربیان بهداشت، کودکان در مدرسه این دهانشویه‌ها را استفاده می‌کنند. «فلوراید» یکی از مواد مؤثر در پیشگیری از پوسیدگی دندانهاست که با ساختمان دندان ترکیب شده و از مواد معدنی دندانی در برابر اسید حاصل از میکروب‌های پوسیدگی‌زا محافظت می‌کند.
تعداد دانش‌آموزان زیر 6 تا 12 سال مدارس کشور ما که گروه هدف برای دریافت فلوراید هستند، چیزی در حدود همین 6 میلیون نفر است که ما سالانه با توجه به میزان فلوراید آب آشامیدنی مناطق، تعداد حدود 5 میلیون بطری دهانشویه در اختیار دانش‌آموزان سراسر کشور قرار می‌دهیم.
نحوه مصرف صحیح این دهانشویههای فلوراید به چه صورت باید باشد تا بیشترین اثر را در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌ها داشته باشد؟
- مهمترین نکته این است که دهانشویه فلوراید زیر نظر مربیان بهداشت و در مدرسه مصرف شود، دوم این‌که کودک پیش از استفاده از دهانشویه، دندانهایش را مسواک بزند و در نهایت به طریقه مصرف دهانشویه که روی بطری نوشته شده است، توجه شود و لازم است تا مدت زمان مشخصی پس از شستن دهان با دهانشویه فلوراید، مواد غذایی مصرف نشود و دهان شسته نشود.
کودکان در طول هفته باید یک بار در مدرسه و زیر نظر مربی بهداشت از دهانشویه استفاده کنند و در ایام تابستان که مدارس تعطیل است با آموزش و توجیه والدین دانش‌آموزان بطری دهانشویه خودشان را به منزل می‌برند و استفاده می‌کنند.
انجام این کار در مدارس که زیر نظر مربی بهداشت صورت می‌گیرد علاوه بر این‌که یک کارگروهی برای دانش‌آموزان است و نقش فرهنگ‌سازی خواهد داشت، به صورت صحیح زیر نظر مربی بهداشت، انجام خواهد شد.
آقای دکتر، دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت، برای چه گروه‌هایی از افراد جامعه به عنوان «گروه هدف» برنامه‌های خاصی دارد؟
- گروه هدف ما زنان باردار و زنان شیرده، کودکان زیر 6 سال و کودکان 12-6 سال هستند. اگر هریک از این افراد به مراکز بهداشتی- درمانی وابسته به دانشگاه‌های تحت پوشش وزارت بهداشت مراجعه کنند، هزینه‌ای که برای خدماتی که بنا بر نیازشان دریافت می‌کنند مانند آموزش، معاینه، جرم‌گیری و فیشور سیلانت، باید پرداخت کنند، 30 درصد تعرفه دولتی است.
بنابراین در مناطق محروم، افراد گروه هدف بدون داشتن دفترچه بیمه عملاً از بیمه دندانپزشکی استفاده می‌کنند. حتی در مناطقی که واقعاً محروم هستند در بیشتر موارد همین 30 درصد نیز از بیماران دریافت نخواهد شد.
کودکان زیر 6 سال از گروه‌های هدف مورد نظر ما هستند که در این دوران دندان‌های شیری در دهان دارند و حفظ بهداشت دهان و به‌وجود آوردن یک وضعیت ثابت در دهان در این سنین از اهداف ماست.
زنان باردار و شیرده نیز برای ما بسیار اهمیت دارند چه از نظر تغذیه و چه از نظر بیماری‌های لثه‌ای و پوسیدگی دندان‌ها. در مراکز بهداشتی درمانی تحت نظارت وزارت بهداشت، آموزش تغذیه و رعایت بهداشت دهان و دندان به مادران باردار و شیرده و کودکان زیر 6 سال در حال انجام است.
آقای دکتر «فیشورسیلانت تراپی» روش مناسب برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان است، آیا وزارت بهداشت طرح خاصی برای «فیشورسیلانت‌تراپی» کودکان سراسر کشور دارد؟
- زمان رویش نخستین دندان شیری تا کامل شدن تمام این دندان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد و مهم‌تر از آن زمان رویش اولین دندان آسیای دائمی است که در حقیقت زمان طلایی به حساب می‌آید.
اولین دندان‌های آسیا دندان 6 سالگی در کودکان از زمانی که در دهان جوانه می‌زنند تا زمانی که به‌طور کامل در دهان رویش یابند، به دلیل داشتن شیارهای عمیق در سطح جونده به سرعت دچار پوسیدگی می‌شوند و برای پیشگیری از پوسیدگی این دندان‌ها، در مراکز بهداشتی درمانی کشور، طرح «فیشور سیلانت تراپی» تا «انسداد این شیارها» با مواد همرنگ دندان اجرا می‌شود. در این روش این شیارها مهر و موم شده و هم‌سطح نمی‌شوند تا مواد غذایی درونشان تجمع نکنند.
امسال در حال خرید 20 هزار پک فیشور سیلانت هستیم که این پک‌ها تحت نظارت وزارت بهداشت توزیع خواهد شد و برای این کودکان با «تعرفه گروه هدف» که مبلغی بسیار اندک است، در مراکز بهداشتی درمانی، استفاده خواهد شد. منظور از تعرفه گروه هدف، 30 درصد تعرفه دولتی است.
در فروردین ماه امسال زنگ مسواک در مدارس کشور نواخته شد، هدف از نواختن این زنگ و توجه خاص بر مسواک زدن چه بود؟
- زنگ مسواک برای نخستین بار امسال در 23 فروردین روز دندانپزشک، در کشور نواخته شد. زنگ مسواک با هدف پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان و فرهنگ‌سازی در جهت آموزش بهداشت دهان و دندان در آینده‌سازان جامعه، در نظر گرفته شده است؛ چرا که همیشه، پیشگیری بهتر از درمان است و در صورتی که کودکان از این سنین کم، به رعایت بهداشت دهان و دندان عادت کنند، بدون شک از بسیاری از بیماری‌های دهان و دندان در آینده پیشگیری خواهد شد.
این مراسم در دبستان دخترانه فرهنگ در پیشوای ورامین با حضور وزیر محترم بهداشت برگزار شد. در ساعت معینی زنگ مسواک در این مدرسه زده شد و تمام دانش‌آموزان این مدرسه از وزیر بهداشت، یک عدد مسواک مناسب کودک به همراه بروشورهای روش آموزش مسواک زدن صحیح را هدیه گرفتند.
آقای دکتر آیا آماری از میزان پوسیدگی دندان‌های کودکان ایرانی در سراسر کشور در دست است؟
- معمولاً شاخصی که برای ارزیابی سلامت دهان و دندان استفاده می‌شود (dmft) است که نشان‌دهنده تعداد دندان‌های پوسیده، پرشده و از دست رفته است.
اگر ما تعداد این دندان‌ها را در دهان یک کودک بسنجیم، می‌توانیم تا اندازه‌ای به وضعیت بهداشت دهان و دندان کودک پی‌ببریم. بر اساس آخرین آمارهای اندازه‌گیری شاخص (dmft) در کشور، هر کودک زیر 12 سال، حدود یک و نیم دندان پوسیده دارد. از زمان مصرف دهانشویه فلوراید (پیشگیری کننده از پوسیدگی دندان‌ها) از سال 82-81 که این طرح به‌صورت برنامه در کلیه مدارس انجام می‌شود، هنوز 5 سال سپری نشده است.
بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی باید هر 3 تا 5 سال یک بار این شاخص ارزیابی شود. طبق برنامه قرار است به دنبال اندازه‌گیری این شاخص در سال‌های 77 و 82 ، بار دیگر این شاخص را در سال 87 اندازه‌گیری کنیم و نتایج استفاده از این طرح‌های ویژه را در کودکان ارزیابی کنیم.
