اعضای کمیته متشکل از استادان دانشگاه، دیپلمات‌های با تجربه و صاحب‌نظران حوزة ارتباطات بین‌المللی و منطقه‌ای و نیز مدیران اجرایی خوش‌فکر و آگاه نسبت به موضوعات بین‌المللی انتخاب شده‌اند و سعی دارند از طریق همفکری، تبادل نظر و فعالیت‌های پژوهشی، متناسب با تحولات فزاینده بین‌المللی، راهکارهای عملیاتی مؤثر و کارآمدی را برای بهبود مدیریت کلان شهر تهران در فضای جهانی شدن، جست‌وجو کنند.
در مصاحبه با دکتر گشتاسب مظفری دبیر این کمیته، با فعالیت‌های آن بیشتر آشنا می‌شویم.
- چه ضرورتی برای ایجاد ارتباطات بین‌المللی میان کلانشهرها وجود دارد؟
-به‌دلیل توسعه روزافزون شهرها و افزایش جمعیت شهرنشین جهان در دهه‌های پایانی قرن اخیر و ابتدای قرن حاضر، قرن بیست و یکم به نام قرن شهرها یا شهری شدن (Urbanization) نامگذاری شده است.
در جهان امروز شهرهای بزرگ یا کلانشهرها، اهمیت و جایگاه ویژه‌ای در شکل‌گیری جریان‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و تکنولوژیکی دارند و عملاً به کانون‌های پویایی، تولید و توسعه اقتصادی، اجتماعی جهان معاصر تبدیل شده‌اند.
به همین دلیل ارتباطات و همکاری میان کلانشهرها طی دهه‌های اخیر در چارچوب منافع ملی کشورها، به شدت گسترش یافته و توسعه این ارتباطات و همکاری‌ها از سوی نهادها، مجامع، سازمان‌های بین‌المللی و حکومت‌های ملی و محلی، مورد حمایت قرار می‌گیرد. هر چند روابط میان کانون‌های مهم جمعیتی و تمدنی به ویژه شهرها از دوران باستان رواج داشته و همواره نقش مهمی را در همزیستی، صلح و توسعه جهانی ایفا کرده، ولی در حال حاضر این روابط از حالت تجاری و اقتصادی صرف در دهه‌های 60 و 70 به روابط پیچیده و چندمنظوره، توسعه یافته است.
- به برخی از زمینه‌های ارتباط و همکاری میان کلانشهرها اشاره کنید.
-تسهیل مبادلة دانش، اطلاعات و تجارب، ایجاد و توسعه ظرفیت‌های فنی و مدیریتی، ارتقا و رونق گردشگری، اجرای طرح‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مشترک، همکاری در
حل و فصل تعارضات و تنش‌ها و استقرار و تقویت صلح و دوستی میان شهروندان، کنترل و رفع نگرانی‌ها و چالش‌های مشترک مانند: فقر، حاشیه‌نشینی، ترافیک، آلودگی‌های زیست‌محیطی، آسیب‌های اجتماعی، تأمین منابع پایدار مالی از جمله زمینه‌های مناسب و با اهمیت در ایجاد، توسعه و تحکیم روابط و همکاری‌ها میان کلانشهرهای جهان در قالب‌های جدید است.
مدیریت کلانشهر تهران نیز به‌عنوان یکی از کلانشهرهای مهم و تأثیرگذار در سطح منطقه، دنیای اسلام و جهان، می‌بایست از طریق پایش و تجزیه و تحلیل فرآیندها و جریان‌های جهانی و سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و هدایت صحیح و مؤثر منابع، استعدادها و ظرفیت‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی خود، بر نقش‌آفرینی فعال و اثرگذار خود در تعاملات بین‌المللی بیفزاید و منافع شهروندان خود را تضمین کند و سهم آنان را از منافع و مزایای فرآیند جهانی شدن به حداکثر برساند.
- کمیته همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای شهرداری تهران چگونه شکل گرفت؟
-این کمیته مبتنی بر همین شرایط و انتظارات شکل گرفته است تا به‌عنوان یک هسته و کانون تفکر، یاریگر مدیریت شهری در تحقق آرمان‌ها، چشم‌اندازها و تأمین جایگاه شایسته برای کلانشهر تهران در نظام منطقه‌ای و بین‌المللی باشد.
- این کمیته بر چه موضوعاتی تمرکز دارد؟
-انجام مطالعات تطبیقی برای نوآوری، یادگیری و الگوبرداری از محیط بین‌المللی و به‌گزینی (Benchmarking) در حوزه‌های مختلف نظام مدیریت شهری و خدمت‌رسانی به شهروندان یکی از مأموریت‌های این مرکز است.
از طرفی مطالعه جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی کلانشهر تهران و نحوه ارتقای آن نیز به‌عنوان یکی از مسئولیت‌های این مرکز تعریف شده‌است.
همچنین مطالعه راهکارهای توسعه ارتباطات و همکاری‌های تهران با سایر کلانشهرها و پایتخت‌های مهم جهان و مطالعه راهکارهای توسعه ظرفیت رهبری منطقه‌ای و بین‌المللی و دیپلماسی شهری (City Diplomacy) تهران نیز از برنامه‌هایی است که در این مرکز باید به آن توجه شود.
مطالعه نحوه رونق بخشی به فعالیت‌های اقتصادی بین‌المللی تهران با هدف افزایش منافع اقتصادی و اجتماعی شهر و شهروندان و تأمین منابع مالی پایدار برای شهرداری یکی دیگر از مأموریت‌های این مرکز است که از طریق جذب سرمایه و مشارکت طرف‌های خارجی و صدور خدمات فنی، مهندسی و دانش مدیریت شهری و همچنین سرمایه‌گذاری و مشارکت در طرح‌های شهری سایر شهرهای مهم جهان به شکل دو یا چندجانبه نیز در برنامه‌های این مرکز پیش‌بینی شده‌است.
انتخاب و انتقال تکنولوژی متناسب با شرایط و نیازهای بومی و توسعه و تسهیل روابط تجاری میان شهروندان و نهادهای مردمی و همچنین مطالعه راهکارهای ارتقای توانمندی‌ها و مهارت‌های زیستن در فضای جهانی‌شونده و ارتباط و همکاری بین‌المللی شهروندان و کارگزاران مدیریت شهری تهران نیز بسیار دارای اهمیت است.
برگزاری پانل‌ها، کارگاه‌ها، سمینارها، دوره‌ها و همایش‌های تخصصی در ابعاد مختلف مدیریت شهری به شیوه مقایسه‌ای و تطبیقی با هدف بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی نیز مورد توجه است.
بررسی و اظهار نظر درخصوص طرح‌هایی که از سوی سازمان‌ها، نهادها و مجامع داخلی و خارجی یا شهروندان تهرانی و ایرانیان خارج از کشور دریافت می‌شود.
طراحی، پیشنهاد، ارزیابی، ساماندهی و هدایت مطالعات کاربردی در حوزة ارتباطات و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از دیگر وظایف این مرکز است.
- فعالیت کمیته را تاکنون چگونه ارزیابی می‌کنید؟
-در نظر داشته باشید که این موضوع، پدیده نسبتا جدیدی است به ویژه در کشور ما. هنوز ادبیات آن خیلی غنی نشده و حتی در پذیرش دیپلماسی شهری به‌عنوان یک ابزار قوی در تأمین منافع ملی و تحرک بخشی به دیپلماسی کشور، تردیدها، چالش‌ها و مقاومت‌های زیادی را به وجود آورده است.
به‌عنوان مثال نقش مدیریت کلانشهری در روابط بین‌المللی هنوز به صورت رسمی مورد پذیرش واقع نشده و در این رابطه قوانین و سازو کارهای قانونی و رسمی اطمینان بخشی وجود ندارد و ما در این فضا کار می‌کنیم. البته به‌رغم همه این مشکلات و محدودیت‌ها، بسیار امیدواریم. در واقع مجموعه کمیته، با عشق و اشتیاق مثال زدنی در مباحث و فعالیت‌های کمیته مشارکت فعالانه دارند.
مباحث آغازین کمیته روی هویت بخشی و تعیین چشم‌انداز، مأموریت‌ها و اهداف کمیته متمرکز بوده و تلاش شده است از طریق پیوند میان تئوری و تجربه، مسیر حرکت و فعالیت کمیته شناسایی و در واقع نقشه راه تولید شود. البته در همین مدت کوتاه نیز پیشنهاد‌های عملیاتی خوبی نیز برای اصلاح و بهبود امور بین‌الملل شهرداری و توسعه همکاری‌های بین‌المللی کلانشهر تهران، استخراج شده که به‌عنوان مثال می‌توان به پیشنهاد تشکیل اتحادیه کلانشهرهای آسیایی اشاره کرد که توسط شهردار محترم تهران در اجلاس رؤسای مجالس آسیایی مطرح شد و در بیانیه نهایی اجلاس بر شکل‌گیری آن تأکید شد.
- برای ادامه مسیر چه دیدگاه و برنامه‌ای دارید؟
-همان گونه که گفتم، کمیته در آغاز راه است و انتظار داریم براساس مدل‌ها و ابزارهای برنامه‌ریزی راهبردی، بتوانیم تجزیه و تحلیل علمی خوبی از شرایط موجود ارائه کنیم و با شناخت فرصت‌ها و تهدید‌ها و نقاط قوت و ضعف، چشم‌انداز مطلوب را برای چهره و جایگاه جهانی کلانشهر تهران ترسیم کنیم و به امید خدا راهبرد‌ها و برنامه‌های راهبردی را برای تحقق آن طراحی و در اختیار کارگزاران و عوامل سیاستگذاری و اجرایی قرار دهیم.
تدوین سند چشم‌انداز و راهبردی و سیاست‌ها و اولویت‌های بین‌المللی مدیریت کلانشهری از اقدامات آتی کمیته است که لازم است به سرعت شروع شود. بسط تئوریک و گسترش ادبیات موضوع به ویژه آگاه‌سازی و توانمند‌سازی عوامل و کارگزاران تغییر و تحول
کلانشهر و ایجاد مهارت‌های نظری و تجربی در حوزه تعاملات و ارتباطات بین‌المللی از برنامه‌های اولویت دار کمیته خواهد بود.
