اطلاعیه رسمی درباره سقوط هواپیمای C-130

1- گزارش سانحه:
با توجه به تحقیقات انجام ‏شده، گزارش سانحه سقوط هواپیمای C-130 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی‌ایران به شرح زیر است که
1/1) خلبان هواپیمای C-130 ستوان یکم بابک گوهری در ساعت 8 صبح روز سانحه جهت کنترل‌‏های قبل از پرواز به هواپیما مراجعه و با برخی اشکایات فنی از جمله عیب سیستم ناوبری هواپیما (VOR) مواجه شده و اشکالات را در فرم مربوط ثبت و اعلام می‌‏نماید.
2/1) با توجه به تأخیر در رفع عیب سیستم ناوبری و عدم موافقت خلبان گوهری برای پرواز با یک VOR، مسئولین مربوطه در تیپ ترابری اقدام به تعویض خلبان گوهری با خلبان نادری می‌‏نمایند.
3/1) در پی اصرار خلبان نادری که عیب سیستم VOR را اساسی می‌‏دانسته، تیم تعمیر و نگهداری اقدام به تعویض یکی از VORهای هواپیمای مذکور با VOR هواپیمای دیگری می‌‏نمایند.
4/1) با تعویض VOR و صدور اجازه پرواز، خلبان گوهری تقاضا می‌‏کند که مجدداً هدایت هواپیما را بر عهده بگیرد که با موافقت مسئولان امر هدایت هواپیما به وی سپرده می‌‏شود.
5/1) در نهایت هواپیمای C-130 در ساعت 13 و 21 دقیقه و 24 ثانیه با بیش از 5 ساعت تأخیر به علت رفع اشکالات موجود و دید کم به پرواز در آمده ولی 10 دقیقه پس از پرواز در ساعت 13 و 31 دقیقه به علت بروز نقض فنی در موتور شماره 4، خلبان اعلام وضعیت اضطراری نموده (خلبان در این لحظه با مشاوره با متخصصین موتور شماره 4 را خاموش می‌‏نماید) و با هماهنگی تقرب (رادار) فرودگاه مهرآباد به فرودگاه بازمی‌‏گردد.
6/1) خلبان پس از کسب مجوز از تقرب (رادار) جهت فرود ارتفاع خود را کاهش داده و در فاصله 7 مایلی باند و در ساعت 13 و 40 دقیقه و 37، تقرب فرودگاه، هواپیما را به برج مراقبت تحویل می‌‏دهد و مسئولیت خود را تمام‌ شده تلقی می‌‏نماید.
7/1) هواپیما در فاصله 2/4 مایلی باند از مسیر اصلی خود به سمت چپ منحرف شده و این انحراف تا زمان بروز سانحه ادامه می‌‏یابد.
8/1) در فاصله 5/3 میلی باند، شهید گوهری در تماس افسر کاروان نظامی ‌(بخش کنترل پروازهای نظامی‌پایگاه هوایی مهرآباد) با وی وضعیت را طبیعی اعلام می‌‏کند. این موضوع بیانگر این است که وی متوجه انحراف به چپ خود نبوده است.
9/1) با ادامه پرواز و نزدیک شدن هواپیما به زمین، خلبان گوهری متوجه انحراف مسیر شده و در جهت تصحیح مسیر خود به سمت باند پرواز ( سمت راست) بدون توجه به محدودیت هواپیما و از کار افتادن موتور شماره 4 در بال راست، با سرعت کم اقدام به گردش بیش از حد به سمت راست می‌‏نماید که این عمل وی موجب واماندگی هواپیمای (STALL) شده و هواپیما با برگشت به چپ و شیرجه شدید در کنار بلوک 52 شهرک توحید به زمین برخورد و منفجر می‌‏شود.
2- تحقیقات سازمان قضایی نیروهای مسلح:
با وقوع این حادثه و ارجاع پرونده به سازمان قضایی نیروهای مسلح، تیم ویژه تحقیق به سرپرستی بازپرس شعبه اول دادسرای نظامی‌تهران، با صدها ساعت کار مستمر این سانحه را از جوانب گوناگون مورد بررسی دقیق و فنی قرار دادند که بخشی از این اقدامات بدین شرح است:
- معانیه دقیق محل وقوع سانحه
- تحقیق از شاهدان عینی، مجروحان، خسارت‌‏دیدگان و خانواده شهدا
- بازدید از قطعات متلاشی‌‏شده هواپیمای C-130، برج کاروان و تقرب نظامی‌و بخش‌‏های مختلف پایگاه هوایی مهرآباد و مصاحبه و تحقیق از مسئولان مربوط
- بررسی آخرین وضعیت تعمیر و نگهداری هواپیما
- بررسی ابعاد مختلف سانحه در جلسات جداگانه با حضور فرماندهان و مسئولین کشوری و لشکری
- استماع نوار مکالمات خلبان با برج مراقبت و تقرب و مکالمات داخلی برج مراقبت و تقرب از ابتدای پرواز تا چند ساعت بعد از سانحه و مشاهده فیلم تهیه ‏شده از صفحه رادار در هنگام سانحه
- بررسی ابعاد مختلف سانحه با اعضای تیم 29 نفره بررسی‌‏کننده سانحه
- تحقیقات جامع از خلبانان و ناوبرانی که در روزهای قبل از سانحه با هواپیمای سانحه‌‌دیده پرواز کرده‌‏اند
- بررسی کارشناسی آثار و لوازم باقیمانده از شهدای سانحه
- بازدید از اداره مراقبت پرواز، برج تقرب، برج مراقبت و بخش‌‏های فنی ضبط مکالمات فرودگاه مهرآباد و مرکز کنترل هوایی و مصاحبه با مسولین مربوط
- احضار عوامل مرتبط با سانحه در پایگاه هوایی مهرآباد و بخش مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد و تحقیق از آنان
- احضار و تحقیق از تمامی‌افرادی که به نحوی از موضوع اظهار اطلاع نموده‌‏اند
- بررسی کارشناسی حادثه در جلسه مشترکی با حضور کارشناسان تیم 29 نفره بررسی سانحه و نمایندگان هواپیمایی کشوری
- برپایی جلسات متعدد با مدیر عامل و هیأت مدیره جامعه متخصصین مراقبت پرواز و برخی مدیران شرکت‌‏های هواپیمایی و اخذ نظریات کارشناسی آنان
- تحقیق از خلبانان دو فروند هواپیمای فوکر که قبل از سانحه در فرودگاه مهرآباد فرود آمده بودند
- مطالعه و بررسی نتایج اجرای پرواز آزمایشی هواپیمای C-130 و شبیه‌‏سازی پرواز مذکور برای بررسی علل و عوامل و فرضیه‌‏های احتمالی انحراف و سقوط هواپیما
- بررسی تأثیر احتمالی امواج تلفن‌‏های همراه بر سیستم ناوبری هواپیما
- اخذ و بررسی کلیه کتب، مقررات، دستورالعمل‌‏ها، بخشنامه‌‏ها و اسناد مربوط به مدیریت ترافیک و مراقبت پرواز و آیین‌‏نامه‌‏های اجرایی ایکائو و مقررات داخلی سازمان هواپیمایی کشوری با حضور کارشناسان امر
- بررسی ابعاد مختلف سانحه در جلسه‌‏ای با حضور اعضای کمیته دفاعی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی‌و اعضای کمیته تحقیق مجلس
- صدور قرار ارجاع امر به کارشناسان مراقبت پرواز از کشور پاکستان (عضو سازمان ایکائو) به منظور تعیین قصور و تقصیر احتمالی عوامل تقرب و برج مراقبت فرودگاه مهرآباد با توجه به اعتراض شرکت فرودگاه‌‏های کشور به نتایج تحقیق تیم بررسی سانحه در خصوص بخش مراقبت پرواز
3- پرداخت دیه بازماندگان و خسارات وارده:
با پیگیری‌‏های به عمل‌‏آمده از شرکت‌‏های بیمه طرف قرارداد و با مساعدت‌‏های ارتش جمهوری اسلامی‌ایران، در نهایت حقوق متعلقه به سرنشینان هواپیما در پایان سال 84 دریافت و تاکنون تعداد 82 نفر از اولیا دم با ارائه مدارک، دیه مربوط را دریافت نموده‌‏اند و رضایت خود را از جنبه خصوصی حادثه اعلام و خواستار رسیدگی به جنبه عمومی حادثه و برخورد با مسببین حادثه شده‌‏اند. دیه سایر شهدا نیز تأمین و مراجع ذی‌‏ربط آمادگی دارند پس از ارائه مدارک مربوط توسط خانواده شهدا، دیه آنان را پرداخت نمایند.
- در این ارتباط خسارت وارده به 20 دستگاه خودرو و هم چنین خسارات وارده به 36 واحد مسکونی و اموال ساکنین شهرک توحید توسط نیروی هوایی ارتش پرداخت شده است
4- عوامل اصلی وقوع سانحه
با توجه به تحقیقات انجام‌‏شده علل و عوامل ذیل در وقوع سانحه موثر بوده‌‏اند:
1/4 ) اشکال در سیستم ناوبری هواپیما - کارکنان پایگاه هوایی مهرآباد در تعویض سیستم VOR هواپیمایی C-130 مرتکب اهمال و سهل‌‏انگاری شده‌‏اند و فرماندهان مربوطه نظارت صحیحی بر عملکرد زیرمجموعه خود اعمال ننموده‌‏اند که این امر منجر به انحراف هواپیما از مسیر اصلی خود هنگام فرود در فرودگاه مهرآباد شده است
2/4) سهل‌‏انگاری کنترلر تقرب (رادار) و برج مراقبت و مسئولین اداره مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد. بر اساس تحقیقات به عمل‌‏آمده و نظریه کارشناسان به ویژه هیأت کارشناسان پاکستانی ( عضو ایکائو) در هنگام انحراف هواپیما از مسیر اصلی خود، کنترلرهای تقرب و برج مراقبت طبق مقررات سازمان ایکائو و دستورالعمل‌‏های موجود وظیفه داشته‌‏اند که هواپیمای دارای نقض فنی و در حین فرود اضطراری را تا زمان نشستن بر باند فرودگاه، تحت نظارت و مراقبت دقیق خود قرار داده و هرگونه انحرافی را به خلبان تذکر دهند لیکن به وظایف قانونی خود به درستی عمل ننموده‌‏اند و مسئولین اداره مراقبت پرواز نیز مدیریت صحیحی بر مجموعه خود اعمال ننموده‌‏اند.
3/4 ) بر اساس بررسی‌‏های انجام‌‏شده و اعلام مراجع امنیتی هیچ‌‏گونه قرائن و شواهدی دال بر انجام اقدامات خرابکارانه در هواپیما به دست نیامده است.
4/4/) مجموع خطاها و سهل‌‏انگاری‌‏های به عمل‌‏آمده در پایگاه هوایی مهرآباد و اداره مراقبت پرواز فرودگاه مهرآباد در وقوع این سانحه نقش داشته است.
5- اظهار نظر قضایی: بر اساس قرار نهایی دادسرای نظامی‌تهران که در 93 صفحه تنظیم شده است و با توجه به نتایج تحقیقات و بررسی های به عمل آمده، معاینات و تحقیقات محلی، نظریات هیأت‌‏های کارشناسی و اظهارات شهود و مطلعین، قصور چهار نفر از مسئولین و کارکنان تیپ ترابری منطقه هوایی مهرآباد و چهار نفر از مسئولین و کارکنان بخش مراقبت پرواز و تقرب (اپروچ) فرودگاه مهرآباد، در این سانحه اثبات و پرونده آنان به اتهام مشارکت در اهمال، سهل‌‏انگاری، بی‌‏مبالاتی و عدم رعایت نظامات دولتی و مقررات ایمنی مربوط به پرواز و هوانوردی منجر به قتل غیر عمدی (شهادت) سرنشینان هواپیما و تعدادی از رهگذران و ایراد صدمه بدنی غیرعمدی به تعداد از ساکنین و رهگذران محلی با صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست به دادگاه نظامی‌تهران ارسال گردید.
6- ادامه رسیدگی به پرونده:
ادامه رسیدگی به پرونده در دادگاه نظامی‌یک تهران ادامه پیدا خواهد کرد و بدیهی است که براساس حکم دادگاه و طی مراحل دادرسی مقصرین نهایی و میزان قصور متهمان تعیین خواهد شد.
7- تلاش دادسرای نظامی‌تهران بر این بوده است که با تحقیقات همه‌‏جانبه و دقیق علل وقوع این سانحه را به دست آورد و مقصرین را فارغ از انتساب آنان به سازمان‌‏های مختلف شناسایی نماید که با لطف خداوند و تلاش و کوشش مداوم و شش ماهه قضات دادسرای نظامی‌تهران این امر تحقق یافت.
سازمان قضایی نیروهای مسلح بر خود لازم می‌‏داند از مساعدت و همکاری مسئولین ستاد کل نیروهای مسلح ارتش جمهوری اسلامی‌ایران، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی‌ایران، مدیریت شرکت فرودگاه‌‏های کشور، فرودگاه مهرآباد، سازمان هواپیمایی کشوری و کارشناسان و سایر افرادی که در جریان تحقیقات همکاری نمودند، تشکر نماید.
همچنین از همکاری رسانه‌‏های گروهی که این امکان را فراهم نمودند تا دادسرا در جوی آرام و منطقی تحقیقات خود را به انجام رساند، تقدیر به عمل می‌‏آید.