فروش سلاح یکی از ابزارهای نیرومند و راه‌های مهم حفظ دوستان راهبردی برای آمریکا و وارد کردن مستقیم کشورها به برنامه‌ریزی‌های نظامی و عملیاتی این کشور بوده‌است.
ژنرال جفری کوهلر مدیر آژانس همکاری امنیتی و دفاعی آمریکا سال گذشته این موضوع را بسیار ساده در گفتگویی با روزنامه نیویورک تایمز توضیح داد و گفت، آمریکا معاملات تسلیحاتی را دوست دارد چون این معامله‌ها باعث دسترسی و اعمال نفوذ و ایجاد دوستی به کشورها می‌شود.
جنوب آسیا از دیرباز عرصه مهمی برای این اقدام بوده‌است و البته درس‌هایی را به آمریکا آموخته که نباید آن را فراموش کرد. بخش تحقیقاتی کنگره آمریکا اخیرا در گزارشی درباره فروش تسلیحات در جهان اعلام کرده که سال گذشته آمریکا نزدیک به 8 میلیارد دلار سلاح به کشورهای جهان سوم فروخته است.
این یعنی 40 درصد کل خرید و فروش‌های سلاح در جهان. آمریکا همچنین توافقنامه‌هایی را برای فروش بیش از 10 میلیارد دلار سلاح به امضا رسانده‌است که از این مقدار بیش از یک سوم به کشورهای جهان سوم اختصاص یافته است.
برای درک این آمار و ارقام باید دانست که، 10 میلیارد دلار در سال، هزینه تقریبی تحقق هدف توسعه هزاره سازمان ملل در زمینه آب و فاضلاب است که درصورت تحقق، تعداد افرادی را در جهان که دسترسی به آب آشامیدنی ندارند تا سال 2015 به نصف کاهش می‌دهد. امروزه نزدیک به 1/1 میلیارد نفر از مردم جهان به حداقل آب سالم هم دسترسی ندارند و نزدیک به 6/2 میلیارد نفر سامانه فاضلاب ندارند.
قراردادهای هنگفت فروش سلاح آمریکا به دیگر کشورها موضوع تازه‌ای نیست. آمریکا از سال 1999 تا 2006، بیش از 61 میلیارد دلار سلاح به کشورهای جهان سوم فروخته است. روسیه بعد از آمریکا در ردیف بعدی تأمین‌کنندگان سلاح کشورهای جهان سوم قرار دارد و نصف آمریکا به کشورهای جهان سوم سلاح می‌فروشد.
سلاح در برابر نفوذ در پاکستان
بزرگترین خریدار سلاح در میان کشورهای جهان سوم در سال 2006 کشور پاکستان بوده است. پاکستان در این سال بیش از 5 میلیارد دلار سلاح خریداری کرده که از این میان نزدیک به 3 میلیارد دلار به خرید جنگنده‌های اف 16 جدید ساخت آمریکا اختصاص داشت.
بعد از خرید این جنگنده‌ها، موشک و بمب لازم برای تجهیز کردن آنها هم خریداری شد.
سخنگوی مطبوعاتی آمریکا بعد از کامل شدن این معامله به خبرنگاران گفت که فروش این جنگنده‌ها نشان‌دهنده تعهد واشنگتن به رابطه طولانی مدت با پاکستان است.
اکنون بیش از 50 سال است که آمریکا از فروش سلاح برای نشان دادن تعهد و دوستی خود به پاکستان استفاده می‌کند. با استفاده از همین ابزار بود که آمریکا توانست از پاکستان یک متحد دوران جنگ سرد بسازد.
در سال 1953 یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا اصلی‌ترین نگرانی از بابت پاکستان را قدرت گرفتن اسلامگراها و نفوذ آنها در قدرت اعلام کرده‌بود. در این یادداشت قدرت گرفتن اسلامگراها دلیلی برای ناامن شدن کل منطقه عنوان شده‌بود.
این اتفاق اکنون روی داده است. آمریکا طی همه این سال‌ها این نکته را فراموش کرده‌بود که پرداختن صورت حساب نظامی پاکستان، نشان‌دهنده دوستی و تعهد به ارتش پاکستان است نه ملت این کشور. آمریکا نزدیک به یک دهه از ژنرال ایوب خان اولین رهبر نظامی پاکستان حمایت کرد و این حمایت بهای سنگینی داشت.
این حاکم نظامی در اثر تظاهرات مردمی سرنگون شد. سپس از ژنرال ضیاءالحق حمایت کرد و در سال 1982 کمکی 2/3 میلیارد دلاری در اختیار دولت او گذاشت. اما این بذل و بخشش نتیجه مطلوبی برای واشنگتن نداشت.
دولت پاکستان از آن کمک‌ها برای خرید سلاح، تجهیز توان تسلیحات هسته‌ای و همچنین تقویت اسلامگرایان رادیکال در داخل کشور و همچنین در افغانستان استفاده کرد. نتیجه این تحولات را هم که همه، اکنون می‌دانند.
از 11 سپتامبر سال 2001 آمریکا بیش از 10 میلیارد دلار برای به دست آوردن حمایت ژنرال مشرف به پاکستان کمک کرد. پاکستان 5/1 میلیارد دلار از این رقم را صرف خرید تسلیحات جدید کرد. برای درک عمق این کمک مالی جالب است بدانید که کل بودجه نظامی پاکستان در سال 2006 نزدیک به 5/4 میلیارد دلار بوده‌است.
اکنون هیچ کس درباره میزان عدم مقبولیت آمریکا در پاکستان تردیدی ندارد. نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که آمریکا در پاکستان حتی از هند که تا کنون 4 بار با آن جنگیده‌است هم منفورتر است. در چند سال اخیر این شرایط وخیم‌تر هم شده‌است. حمایت آمریکا از باقی ماندن ژنرال مشرف در قدرت به این شرایط دامن می‌زند.
رابطه راهبردی با هند
هند، همسایه پاکستان و رقیب تاریخی این کشور، دومین خریدار عمده سلاح در جهان سوم است. این کشور در سال 2006 قرارداد خرید بیش از 5/3 میلیارد دلار سلاح را امضا کرده‌است. هند به‌طور سنتی از روسیه سلاح می‌خرد اما اکنون به قرارداد تسلیحاتی به دیگر کشورها به ویژه آمریکا علاقه‌مند شده‌است.
هند در 5 سال آینده بیش از 40 میلیون دلار صرف خرید سلاح خواهد کرد. در فهرست خریدهای تسلیحاتی، قرارداد خرید 126 جنگنده به ارزش بیش از 10 میلیارد دلار در راس قرار دارد. تولیدکنندگان سلاح در آمریکا اکنون برای فروش تسلیحاتشان به هند با هم رقابت می‌کنند.
آمریکا در این مورد اطمینان دارد چرا که در سال 2005 وزرای دفاع آمریکا و هند با امضای توافقنامه‌ای، چارچوب جدید همکاری دفاعی آمریکا و هند را مشخص کردند و بر سر آن به توافق رسیدند. این توافقنامه چارچوب همکاری دفاعی این 2 کشور را تا 10 سال آینده مشخص می‌کند.
اما قراردادهای هنگفت تسلیحاتی آمریکا با هند مانند پاکستان، باعث افزایش نفوذ واشنگتن در این کشورها نشده است. قرارداد هسته‌ای آمریکا و هند نشان می‌دهد که شرایط به چه گونه است.
در سال 2005 آمریکا و هند توافق کردند تا دهلی از قوانین 30 ساله واشنگتن درباره منع صادرات فناوری هسته‌ای و سوخت به کشورها، مستثنی شود. در سال 2006 کنگره این قرارداد را تأیید کرد و بوش با امضایش به این قرارداد شکل قانونی بخشید. در یک سال گذشته دو کشور مشغول مذاکره درباره همکاری هسته‌ای میان خود بوده‌اند.
آشتون کارتر معاون وقت وزیر دفاع در دولت کلینتون در دفاع از این قرارداد تسلیحاتی خطاب به کنگره، هدف از این قرارداد را تبدیل کردن هند به شریک راهبردی جدید آمریکا اعلام کرد. او در مقاله‌ای در نشریه فارین افیرز نوشت که واشنگتن به کمک دهلی در مقابله ایران و در کشمکش‌های آینده با پاکستان نیاز دارد.
اما قرارداد تسلیحاتی آمریکا و هند در ماه‌های اخیر با واکنش تند و مخالفتهای جدی در عرصه سیاست در هند روبه‌رو شده است.
گروه‌ها و احزاب سیاسی در هند با ابراز نگرانی از نیات آمریکا در این قرارداد تسلیحاتی خواستار بازنگری دولت هند در این توافقنامه شده‌اند. به این ترتیب آمریکا در ترغیب هند برای پیروی از سیاست‌هایش در آینده با مشکل جدی روبه‌رو خواهد شد.
Asiatimes.com
10 اکتبر
