در کشور نیجریه کماندوهای خصوصی که به صورت کارمند برای یک شرکت خصوصی کار می‌کنند وظیفه حفاظت از خطوط لوله نفتی را به عهده دارند که همواره از سوی شورشیان محلی مورد حمله قرار می‌گیرد.
در افغانستان محافظان خصوصی کار حفاظت از جان حامد کرزای و دیگر مقامات مهم کشوری را به عهده دارند. آنها همواره باید برای مقابله با ترورهای احتمالی و اقدام به سوء قصد که در افغانستان کم نیست آماده باشند.
در کلمبیا خلبانان استخدام شده توسط ارتش مزارع ککا را سم پاشی می‌کنند و البته دراین راه مدام مورد حمله شبه نظامیان و شورشی‌ها قرار می‌گیرند. در مناطق مرزی عراق و نقاط حساس درگیری در این کشور هلی‌کوپترهای آپاچی آمریکایی که به بخش خصوصی تعلق دارند و توسط پنتاگون برای مدتی استخدام شده‌اند، نیروهای ویژه و کماندوهای آمریکایی را برای انجام عملیات جا به جا می‌کنند.
این‌ها نمونه‌هایی از فعالیت‌های روزانه در دنیای شرکت‌های نظامی و امنیتی خصوصی است که در اقتصاد جهانی به عنوانی صنعتی با رشد پرشتاب اکنون دیگر شناخته شده است.
ارزش و چرخش مالی این صنعت اکنون در سال به بیش از 120 میلیارد دلار می‌رسد. این شرکت‌های خصوصی اکنون دست کم در 50 کشور فعالیت دارند و فعالیت آنها روز به روز ابعاد گسترده‌تری می‌گیرد.
میزان رشد این صنعت خصوصی نظامی اکنون به یک پدیده تبدیل شده است. عاملی که در این میان نقش محوری در این افزایش رشد داشته بحران عراق و به درازا کشیده شدن این جنگ است.
این موضوع در روزهای اخیر و به دنبال رسوایی شرکت خصوصی آمریکایی بلک واتر در عراق بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است. هفته گذشته ماموران این شرکت خصوصی آمریکایی که مدتی است در عراق فعالیت می‌کند، در تیراندازی که می‌گویند اشتباهی بوده‌است چندین غیرنظامی عراقی را کشتند.
این اتفاق خشم مردم و مقامات عراقی را برانگیخت و در سراسر جهان واکنش‌ها و بازتاب گسترده‌ای به دنبال داشت. واکنش‌ها تا به آنجا پیش رفت که اکنون دولت عراق درخواست خروج فوری این شرکت از کشور عراق را دارد.
اما شرکت بلک واتر مسئول تامین امنیت و حفاظت از صدها مقام ارشد عراقی و آمریکایی را در این کشور آشوب زده و بحرانی به عهده دارد. چندین سفیر از جمله سفیر آمریکا تحت حفاظت ماموران امنیتی این شرکت خصوصی هستند.
همچنین هر کدام از مقامات کنگره یا مقامات آمریکایی دیگر که به عراق می‌روند تحت حفاظت ماموران شرکت بلک واتر قرار می‌گیرند. بلک واتر چنان در حلقه سیاسی و نظامی عراق نفوذ کرده که بیرون کشیدن آن از این حلقه حداقل فعلا ممکن نیست.
ریشه این ارتشهای در سایه به اوایل دهه 1990 و پایان جنگ سرد بازمی‌گردد. وقتی باب آیرز از کارشناسان امنیتی مرکز تحقیقاتی chatham house در لندن می‌گوید، در آن روزهای جنگ سرد دو ابرقدرت وجود داشتند که در حوزه تحت نفوذشان دردنیا همه چیز را تحت نظارت و کنترل خود داشتند.
این کارشناس امنیتی فروپاشی شوروی را به برداشتن در یک دیگ زودپز با فشار تشبیه می‌کند و اکنون با برداشته شدن این درپوش موجی از گروههای شبه نظامی و مخالف و افراطی و خطرات چندگانه دنیا را تهدید می‌کند.
در عصر و دوران جدید همچنین اندازه و شمار ارتشهای موجود جهان افزایش یافته و همزمان ناامنی جهانی هم بالا رفته است. در چنین شرایطی تقاضا برای تخصص ارتش‌ها و نیروهای امنیتی افزایش یافته است. این فرصت کاری است که کمتر کسی از آن چشم پوشی می‌کند.
اما اکنون رفته رفته نواقص این تجارت و صنعت هم خود را نشان می‌دهد. این گروههای خصوصی تحت عنوان کلی شرکت‌های نظامی خصوصی قرار گرفته و فعالیت می‌کنند. این صنعت هر کاری در توان داشته انجام داده تا نام و عنوان مزدور و اجیر شده را از خود دور کند. همچنین اکثر این شرکت‌ها از به کار بردن نام و یا تعبیر نظامی برای خود اجتناب می‌کنند و ترجیح می‌دهند که نام شرکت امنیتی را برای خود به کار ببرند.
آنها در توصیف کار و فعالیتشان هم می‌گویند کارشان حفظ و تامین امنیت است نه انجام ماموریت نظامی. البته کارشناسان هم نام مزدور را برای توصیف این شرکت‌ها چندان دقیق نمی‌دانند. به گفته این کارشناسان پرسنل نظامی که ماموریت و نقش دفاعی دارند با کسانی که در مقابل دریافت پول کار می‌کنند متفاوت هستند.
اگر چه موضوع استخدام سرباز موضوع جدیدی در جهان نیست اما این شرکت‌های خصوصی تجارت خود را به شیوه‌ای جدید ارائه می‌کنند. این شرکت‌ها مانند نهادهای تجاری کاملا سازمان یافته هستند و ساختار آن کاملا شرکتی است.
این شرکت‌ها در واقع انقلابی در تجارت مزدور ایجاد کرده‌اند. رونق این شرکت‌ها در واقع بازتابی از روند تازه‌ای است که در اقتصاد جهان در حال شکل‌گیری است. این روند روی آوردن اقتصاد جهان از تولید به خدمات است.
عراق اکنون به محکی برای کارآیی این صنعت تبدیل شده و از یک سو برای آن منابع مالی تامین می‌کند و از سوی دیگر خطرات و چالش‌ها و کوتاهی‌های این صنعت را نشان می‌دهد.
هیچ کدام از 48 هزار فعال نظامی خصوصی در عراق تا کنون به اتهام جرم و جنایت متهم نشده‌اند و هیچ کدام هم نمی‌دانند چه تعداد عراقی توسط نیروهای نظامی خصوصی کشته شده‌اند. دلیل آن هم این است که آمریکا هیچ سند و سابقه‌ای از این آمار و ارقام نگه نمی‌دارد. بعضی تخمین‌ها نشان می‌دهد که بیش از 800 کارمند نظامی خصوصی از ابتدای جنگ تا کنون در عراق کشته شده‌اند. همچنین تعداد مجروحان این شرکت‌ها در این جنگ 3300 نفر برآورد شده اند.
این آمار اگر درست باشد بسیار بیشتر از میزان تلفات هر یک از واحدهای نظامی آمریکا و بسیار بیشتر از خسارات وارد شده به کل نیروهای ائتلاف در این جنگ است.
یک فرمانده بلند پایه ارتش آمریکا در عراق که خواست نامش فاش نشود در این باره می‌گوید، این نیروهای خصوصی کارایی خوبی در عراق نداشته‌اند و اقدامات نابخردانه‌ای را انجام می‌دهند.
هیچ نظارتی بر روی آنها وجود ندارد و تقریبا می‌توان گفت که به کسی پاسخگو نیستند. بنابراین وقتی خطایی می‌کنند چندان هم دور از انتظار نیست. در زندان ابوغریب تمامی مترجمان و نیمی از بازجویان از نیروهای بخش خصوصی و شرکت‌های خصوصی بودند.
ایندیپندنت
22 سپتامبر
