این اشغالگران خاموش ...

چند دقیقه بیش‌تر طول نمی‌کشد تا دست‌هایت با چند کیسه‌ي پلاستیکی سنگین، پر شود و به خانه برگردی. حالا اگر در کنار پولی که برمی‌داری یک کیسه‌ی پارچه‌ای هم در دستت بگیری چه‌قدر کار سخت‌تر می‌شود؟

160 سال قبل (1856ميلادي) که «الكساندر پاركس»پلاستیک را اختراع كرد، هیچ‌‌کس تصورش را نمی‌کرد که روزی زمین به‌دست این میهمان تازه‌وارد اشغال شود!

از آن زمان به بعد، كم‌كم کیسه‌های پلاستیکی به زندگی انسان‌ وارد شدند و آن‌قدر پیش رفتند كه حالا بعد از گذشت فقط یک قرن و نیم، تصمیمي جهانی در حال شكل‌گيري است برای نه گفتن به پلاستیک.

روز 21 تیر، روز نمادین نه گفتن به کیسه‌های پلاستیکی بود؛ كاري كه قرار است یک هفته ادامه پيدا كند؛ اما کاش این نه گفتن در تمام طول سال ادامه داشته باشد.

عكس: خبرگزاري كشاورزي و منابع طبيعي

• آمار شگفت‌انگيز

آمارهای جهانی تولید كيسه‌هاي پلاستیکي رقم‌های بزرگي را نشان می‌دهند، اعدادی که اگر قرار باشد آن را بنویسیم يا بخوانيم برای شمردن صفرهایش سرگیجه می‌گیریم.

مثلاً برخي از آمارها نشان مي‌دهند كه سالانه میلیاردها کیسه‌ی پلاستیکی در جهان تولید و مصرف می‌شود، اما تنها یک تا سه درصد از این مقدار بازیافت می‌شود. به‌عبارتی در هر دقیقه حدود یک میلیون کیسه‌ی پلاستیکي در دنیا مصرف می‌شود.

تولید جهانی كيسه‌ي پلاستیکي تا قبل از سال 2008 به بالاترین حد خود رسید. طبق گزارش کمیسیون اروپا، استفاده از كيسه‌ي پلاستیکي طی 50 سال اخیر اوج گرفت و تولید جهانی آن هرسال از 1/5 ميليون تن در سال 1950 میلادی به 245 میلیون تن در سال 2008 میلادی رسید.

• براي 12 دقيقه!

کارشناسان محیط‌زیست برآورد می‌کنند که استفاده‌ی مفید ما از کیسه‌های پلاستیکی تنها 12 دقیقه است! سپس عمر آن‌ها در طبیعت آغاز می‌شود و تا 400 سال بعد از ما زندگی می‌کنند، حتی بعضی از محاسبات این زمان را تا حدود هزار سال تخمین زده‌اند. این یعنی هنوز هیچ کیسه‌ای به طبیعت برنگشته است.

درست است که کیسه‌های پلاستیکی سبک و راحتند و مزایایی هم دارند مثل همین که اگر درست جدا شوند قابل بازیافت هستند، اما تولید و مصرف این محصول آن‌قدر زیاد شده که زمین را با خطر روبه‌رو کرده است.

چون تولید کیسه‌های پلاستیکی سالانه بیش از هزار کیلوگرم کربن در هوا منتشر می‌کند و سالانه حدود 60 تا 100 میلیون بشکه نفت برای تولید کیسه‌های پلاستیکی مورد نیاز است و... این‌همه آلودگی و هزینه فقط برای 12 دقیقه مصرف!

عكس: رضا حسيني، خبرگزاري آنا

• ممنوعيت و ماليات

امسال در کشورمان اولین کمپین «نه به کیسه‌ی پلاستیکی» راه افتاده است و روز بدون نایلکس هم...

اما کشورهای دیگر دنیا چند سالی است که به‌صورت قانونی تولید و استفاده از این کیسه‌ها را محدود و یا حتی ممنوع کرده‌اند. مثلا ًبنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که در سال 2002میلادی (1381) استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد.

این تصمیم بعد از سیل ویرانگر سال 1988 میلادی و به دلیل مشکلاتی که این کیسه‌ها در تشدید سیلاب ایجاد می‌کردند، گرفته شد.
کشور کوچک بوتان نیز در سال 2007 میلادی (1386) در راستای سیاست‌های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه‌های پلاستیکی، تنباکو و تبلیغات خیابانی را ممنوع کرد.

کشور چین با وضع قانون منع تولید کیسه‌های پلاستیکی فوق نازک تا حد زیادی توانست هزینه‌ها و مصرف نفت را در این کشور كاهش دهد.  ميزان مصرف كيسه‌هاي پلاستيكي تا 66 درصد كم شد. تا پیش از این قانون روزانه سه میلیارد کیسه‌ی پلاستیکی در چین مصرف می‌شد.

در سال 2003 میلادی (1382) دولت تایوان،‌ توزیع کیسه‌های پلاستیکی رایگان در فروشگاه‌ها و مراکز خرید و استفاده از ظروف یک‌بار‌مصرف را در رستوران‌های این کشور ممنوع اعلام كرد و حتی بسیاری از فروشگاه‌ها از افرادی که کیسه‌های خرید خود را به همراه نمی‌آوردند، جریمه نقدی دریافت می‌کردند.

در کشورهایی نظیر ایتالیا، بلژیک و ایرلند نیز به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی 94 درصد کاهش یافته است. در سوئیس، آلمان و هلند نیز برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مالیات وضع شده است.

بنا به همه‌ی دلایلی که گفته شد وقت آن رسیده تا به کیسه‌های پلاستیکی نه بگوییم.

• مرگ جانداران

برنامه‌ي حفاظت از محیط‌زیست سازمان ملل متحد برآورد کرده است در هر کیلومتر مربع از اقیانوس‌ها، 46هزار قطعه زباله‌ي پلاستیکی شناور وجود دارد.

کیسه‌های پلاستیکی درصورت ورود به محیط‌زیست دریایی، وارد زنجیره‌ي غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فُک و لاک‌پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباهي بر اثر خوردن این کیسه‌ها و خفگی ناشی از آن می‌میرند.

گاهی با خودم می‌گویم چند تا از این پسماندهای پلاستیکی را من تولید کرده‌ام؟ کدام پرنده در اثر پلاستیکی که برای گرفتن آن نه نگفتم، جان خود را از دست داده است؟ چرا اجازه دادم یک جامدادی کیفی کوچک را در کیسه‌ی پلاستیکی بگذارند و به من بدهند؟ و بعد چرا آن کیسه‌ها را از بقیه‌ی زباله‌ها جدا نکردم و به مأموران بازیافت تحویل ندادم؟ چرا وقتي كه شمال رفته بودیم...